Wachten op communicatie rond annulering NER’s: “onbegrijpelijk en zeer spijtig”

Nutriëntenemissierechten of NER’s zijn individuele productierechten die bepalen hoeveel dieren het landbouwbedrijf maximaal mag tellen. Elke veehouder heeft een som aan NER’s, maar het kan zijn dat hij of zij deze nutriëntenemissierechten niet maximaal benut. Dan wordt er gesproken over niet-actieve of ‘slapende’ NER’s. Er zijn tal van redenen waarom dit voorkomt, zo kan het zijn dat er door ziektes bij de dieren of herstelwerken aan de stal even een onderbezetting is. Een andere reden kan zijn dat een bedrijfsleider ervoor opteert om het even rustiger aan te doen of dat er rechten in het verleden werden aangekocht met een uitbreiding in het vooruitzicht. Slapende NER’s maken volgens de recentste cijfers 23 procent uit van de totale som aan beschikbare NER’s. In het stikstofdecreet werden enkele beslissingen genomen rond het NER-systeem. Eén daarvan is het annuleren van bepaalde slapende NER’s.

Ondertussen zijn we twee weken voor de deadline en werd nog steeds niets officieel gecommuniceerd naar de veehouders toe. “Wij vragen ons af waarom dit zo lang moet duren?”, aldus Elizabeth Mertens, woordvoerder bij Boerenbond. “Hierdoor wordt de tijd voor landbouwers steeds korter om zich aan te passen. Het is een zeer spijtige en onbegrijpelijke zaak dat er niet vroeger gecommuniceerd kan worden.”

Bij VLM is te horen dat “de diensten heel hard aan het werken zijn om alles rond te krijgen om de communicatie te versturen naar de veehouders”. Een exacte datum wanneer de communicatie rond zal komen, kan nog niet meegegeven worden. “Het is moeilijke materie en het gaat om een groot aantal veehouders”, luidt het verder.

Berekende gok

Eén van de veehouders die zijn mailbox nauwlettend in de gaten houdt, is Ton Van Limpt. Hij heeft heel wat slapende NER’s sinds hij de overstap naar het Beter Leven Keurmerk maakte, vlak voor de stikstofcrisis uitbrak. Wie dit keurmerk wil ontvangen voor zijn varkensvlees moet onder meer werken met een langere speenperiode en een grotere leefoppervlakte voor de dieren. De stalbezetting van Van Limpt is hierdoor gedaald waardoor ongeveer een derde van zijn NER’s momenteel slapende zijn. Van Limpt had plannen om een nieuwe stal te zetten om terug ten volle gebruik te maken van zijn verworven emissierechten. Hij had zich ook al ingekocht bij een externe mestverwerker om zo extra mest te kunnen afzetten. “Alles was geregeld, tot plots het stikstofarrest kwam en de vergunningverlening stil kwam te liggen. Nu valt het allemaal als een kaartenhuis in elkaar”, aldus Van Limpt.

Dat Van Limpt ongeveer een derde aan slapende NER’s heeft, is een berekende gok die hij samen met een adviesbureau maakte. “Hoewel de NER’s al van januari geannuleerd zijn, weet ik dus eigenlijk nog steeds niet hoeveel dat er nu in feite zijn”, zegt Van Limpt. “Ik wacht nog steeds de officiële communicatie van VLM af.”

Stel dat een landbouwer niet akkoord gaat met het berekende gemiddelde NER-aantal, kan hij of zij bezwaar indienen uiterlijk tegen 1 oktober 2024, zoals decretaal vastgelegd is. Hoe langer VLM wacht met de officiële bekendmaking, hoe korter de periode die rest voor veehouders om hierop in te gaan. Van Limpt geeft mee dat hij sowieso bezwaar zal indienen al heeft hij er weinig hoop in. “Ik kan wel een brief sturen en hard roepen, maar ik heb niet het gevoel dat het iets zal uitmaken”, zegt Van Limpt. Hij laat ook verstaan ontgoocheld te zijn dat de landbouworganisaties hier niet meer voor gestreden hebben.

Kan het anders?

Van Limpt haalt als mogelijke oplossing een ‘leasing-systeem’ aan, naar Nederlands voorbeeld. “In de plaats van de schrapping van mijn slapende emissierechten, had ik liever de kans gehad om ze te kunnen leasen aan de industrie voor een korte termijn. Dan kreeg ik er nog een marktconforme vergoeding voor, en kon ik met dat geld eventueel zelfs een nieuwe stal zetten”, zegt Van Limpt. “Zo’n systeem zou ook de fluctuaties op de varkensmarkt verzachten voor de boeren. Want wanneer de markt slecht is, zou ik de rechten kunnen leasen. Hierdoor zou de markt ook weer sneller in evenwicht geraken en zou ik er eventueel ook terug aanspraak op kunnen doen als de markt hersteld is. Het leasen van de rechten zou ook geld opbrengen waardoor ik geen grote verliezen doe in een slechte periode. Maar nu nemen ze alles af en brengt het niets op. Ik heb dit al meerdere malen als idee opgeworpen, zowel bij Boerenbond als bij aftredend Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns. Maar dit belandt steeds rechtstreeks in de prullenmand.”

Boerenbond laat weten dat een leasingsysteem nooit op tafel is gekomen tijdens de stikstofonderhandelingen. Indien extern salderen mogelijk is, dan kunnen er wel emissierechten verhandeld worden onder elkaar. "We willen het verhandelen binnen de sector houden", luidt het nog bij Boerenbond. "Uit schrik dat de landbouwsector uitgekocht zou worden door een zeer kapitaalkrachtigere industrie.”