"Vaag en voorwaardelijk perspectief": Landbouworganisaties reageren op stikstofakkoord

Ceyssens benadrukt dat boeren veel inspanningen doen, en dat zal niet anders zijn in de toekomst. "Voorwaarde is wel dat er een juridisch robuust perspectief komt voor onze toekomstgerichte bedrijven en voor onze jonge boeren", zegt hij. "We zullen de teksten en de vertaling in het decreet dan ook grondig bestuderen en hieraan toetsen."

Volgens de organisatie voor boeren zijn de ammoniakemissies sinds 1990 al met vijftig procent afgenomen, dankzij inspanningen van de landbouwsector. De boeren staan open voor verdere inspanningen, maar Ceyssens vraagt om verdere innovatie en emissies die verdwijnen door landbouwers die stoppen mee in rekening te nemen.

“Positieve evoluties”

Boerenbond ziet wel een aantal positieve evoluties, zoals het wegvallen van de verplichte sluiting van de piekbelasters, het schrappen van de onvergunbaarheidsdrempel, de stolp die eraf gaat in het Turnhouts Vennengebied en het opnemen van het extern salderen. Dat is het overnemen van stikstofruimte van een bedrijf dat geheel of gedeeltelijk stopt. "Deze evoluties kunnen enkel maar soelaas brengen als de voorwaarden die hierbij opgelegd worden, realistisch zijn én juridisch correct verankerd worden", merkt de voorzitter op. "We horen het engagement om na 2030 te evolueren van een depositiemodel naar een emissiereductiemodel. Voor ons mag dit liever vandaag dan morgen."

De Boerenbondvoorzitter stelt dat er nog veel onduidelijkheid blijft, ook over de zaken die op het eerste gezicht positief worden voorgesteld. Bovendien blijken er ook problemen die niet opgelost zijn, zegt hij. "De nulbemesting blijft voor ons een fundamenteel probleem. Hier was een uitdoofscenario afgesproken, waarop de overheid nu terugkomt. Dit is contractbreuk en wij zullen de rechten van onze leden steeds, hetzij collectief, hetzij individueel verdedigen."

Boerenbond wil ook dat "het meest urgente probleem", de decretale verlenging van aflopende vergunningen, deze week nog wordt gestemd in het Vlaams parlement. Op die manier moeten kmo's, landbouwbedrijven en industriële sites waarvan de vergunningen aflopen vanaf 1 januari, met een decretaal verlengde vergunning verder kunnen werken, klinkt het.

Groene Kring: “Er blijft héél veel vaagheid”

Ook bij de vereniging voor jonge boeren Groene Kring is er weinig enthousiasme. “Het lijkt erop dat men na drie jaar enkele stappen heeft willen zetten voor jonge boeren, maar er blijft héél veel vaagheid”, klinkt het. Groene Kring waarschuwt dat het pas gerust zal ademhalen als het beleid effectief juridisch verankerd wordt en het een verschil kan maken op landbouwbedrijven.

Net als Boerenbond zien de jonge boeren enkele lichtpuntjes. “Het wegnemen van de onvergunbaarheidsdrempel kan, samen met de optie tot extern salderen, voor meer toekomstmogelijkheden voor de landbouw zorgen.”

De organisatie is zich er echter van bewust dat de concrete uitwerking van deze principes bepalend zal zijn. “Als het te rigide of te duur wordt, dan zal er helemaal geen mogelijkheid zijn”, klinkt het. “Momenteel blijft het vaagheid troef. Over de precieze uitwerking, de doorkijk na 2030 en de impact die het finaal zal hebben op lange termijn worden nog veel vragen gesteld.”

“Hoewel er hoopvolle principes aanwezig zijn, kunnen we pas tevreden zijn als jonge boeren op het terrein niet meer vastzitten. Daar zijn we nog lang niet”, zegt Bram Van Hecke, nationaal voorzitter van Groene Kring. Maarten Moermans, ondervoorzitter van Groene Kring vult aan: “Er lijken stappen vooruit gezet te zijn, maar we hebben al veel papier gezien waar weinig daden tegenover stonden. We zullen pas tevreden kunnen zijn als we die daden op het terrein zien en perspectief zo echt zichtbaar wordt.”

ABS vraagt om dit akkoord proactief voor te leggen bij de Raad van State. "Al was het maar om later niet tegen juridische uitspraken met vernietigingen van vergunningen aan te lopen", klinkt het. "We blijven zeer kritisch voor het gereden parcours sinds het fameuze stikstofarrest van 25 februari 2021  en de ogenschijnlijk finale 'akkoorden van de laatste kans' die uit de bus kwamen."

De methodiek waarlangs vergunningen beoordeeld worden, is volgens ABS nog steeds niet gebaseerd op effectieve metingen van emissies op boerderijniveau. Ook de verschillende drempelwaarden voor landbouw en industrie blijven ze onterecht vinden. "Hiervoor werd meer onderbouwing gevraagd door de Raad van State", merkt ABS op. "We betreuren dat men volhardt in deze dwaling, ondanks de expliciete verwijzing door de Raad van State naar verschillende niet gerespecteerde grondwetsartikelen in dat verband."

"Als veehouder moet je hoe dan ook een passende beoordeling laten uitvoeren boven de drempelwaarde 0,025 en blijf je onderhevig aan een subjectieve beoordeling door een ambtenaar. Dat deze procedure nog de toets van een milieueffectenrapport moet doorstaan, blijft onderbelicht in de communicatie al was het een fait divers, maar ze is dat niet."

Ook in het extern salderen ziet ABS weinig heil. "Waar in Vlaanderen zal er nog “stikstofruimte” zijn om daar invulling aan te geven? Zolang men vasthoudt aan het fout interpreteren van data en de computermatige beoordeling van deposities in plaats van rekening te houden met effectieve metingen van emissies, zien we weinig mogelijkheden om de externe saldering toe te passen. Daarenboven zijn we geen vragende partij om een markt op te zetten waarin betaald zal moeten worden voor gebakken lucht."

Farmers Defence Force Belgium (FDF) is teleurgesteld

“Wij zijn heel zwaar teleurgesteld in minister Brouns en Rutten", laat FDF-voorzitter Bart Dickens weten. "Wat ze goedgekeurd hebben biedt geen perspectief. Ze laten uitschijnen van wel, maar de kosten zullen gigantisch zijn om de G8-reducties klaar te spelen. Dit is een rampenscenario.”

“We vinden het niet kunnen dat de Vlaamse landbouwers worden opgeofferd als experiment, of zoals de politici het zeggen als voorbeeldland van Europa”, aldus Dickens. “Aan de basis van de opoffering ligt het gebruik van foute cijfers en de discriminatie van landbouw tegenover industrie met elk hun aparte drempelwaarden.” Aan 2030, wanneer het beleid zou overschakelen naar een focus op emissies in de plaats van deposities denkt FDF nog niet. “Tegen dan schiet er niets meer over van onze Vlaamse landbouw.”

Unizo: “Rechtszekerheid is belangrijkste”

"Het belangrijkste is dat er rechtszekerheid komt voor de vergunningverlening in alle sectoren." Dat zegt ondernemersorganisatie Unizo in een reactie op het stikstofakkoord van de Vlaamse regering. "De dreiging van de vergunningenstop voor landbouw en industrie, bouwprojecten, infrastructuur, kmo-uitbreidingen en recreatieprojecten wordt een halt toegeroepen", klinkt het bij Unizo. Topman Danny Van Assche is "tevreden dat de loopgraven werden verlaten en er een oplossing is die rekening houdt met zowel landbouw, industrie en kmo's uit andere sectoren."

De ondernemersorganisatie benadrukt, net zoals Voka, dat de juridische uitwerking nog dient te gebeuren. Het stikstofakkoord moet volgens Unizo gevolgd worden door een wetenschappelijk onderbouwd en juridisch robuust kader. "Een kader dat niet onderuit gehaald kan worden door een hoog rechtscollege zoals de Raad voor Vergunningsbetwistingen, de Raad van State of het Grondwettelijk Hof", aldus Unizo.

Voor de kleine bedrijven blijven de drempels die hen moeten vrijwaren van zware administratie behouden. "Het gebruik van drempels blijft behouden om te vermijden dat kmo's een complexe en dure 'passende beoordeling' moeten uitvoeren bij een nieuwe vergunningsaanvraag", stelt Van Assche nog. "Een dergelijke beoordeling is een wetenschappelijke studie die moet aantonen dat het project en zijn stikstofuitstoot geen schadelijke gevolgen heeft. In de praktijk zijn er maar een beperkt aantal bedrijven die zo'n studie kunnen uitvoeren. Daarom is het goed dat kmo's hiervan vrijgesteld worden."