Vlaamse regering bereikt voor derde keer akkoord over stikstof
De Vlaamse regering heeft een akkoord bereikt over stikstof. Nochtans kwamen er maandagnamiddag niet zo'n positieve signalen naar buiten. Cd&v en Open Vld leken niet tevreden met de omzetting van de gemaakte afspraken naar een tekstvoorstel door Vlaamse minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). Toch bleven de ministers en de parlementsleden verder onderhandelen. Om 1.45 uur 's nachts kwam dan het verlossende nieuws via X: "Akkoord bereikt in het stikstofdossier", klonk het.
Afwijkingen tussen afspraken en tekst
Maandagmiddag kwamen minister Demir, landbouwminister Jo Brouns (cd&v) en vice-ministerpresident Gwendolyn Rutten (Open Vld) opnieuw samen op het kabinet van Jan Jambon op het Martelaarsplein in Brussel. Die laatste was daarbij niet aanwezig, wel drie parlementsleden, van elke partij één: Wilfried Vandaele (N-VA), Peter Van Rompuy (cd&v) en Steven Coenegrachts (Open Vld). Na de intense gesprekken van afgelopen zaterdag bogen zij er zich over een tekst die in de loop van zondag was opgemaakt door de medewerkers van Demir.
Die tekst werd zondagavond naar alle betrokkenen doorgestuurd. Hoewel er over de grote principes al min of meer overeenstemming was, bleken er wel heel wat zaken in de tekst te staan die niet voor iedereen door de beugel kunnen. Zo was te horen dat de tekst op een aantal punten opnieuw niet vertaalt wat er besproken was en dat de tekst toch vooral een N-VA-lezing weergeeft van de gemaakte afspraken. Dat temperde het enthousiasme van het afgelopen weekend enigszins en er werd verwacht dat een akkoord nog niet voor meteen zou zijn.
Toch bleven de ministers en de parlementsleden van de drie regeringspartijen rond de tafel zitten. De voorgelegde tekst werd aan een kritische blik onderworpen en ook de juridische robuustheid bleek nog een discussiepunt. Blijkbaar wil men alle aanpassingen aan het voorstel van decreet, waar de Raad van State bijzonder kritisch voor was, via één groot amendement toevoegen.
Landbouwers op Martelaarsplein
Rond 22.30 uur kwam dan toch het nieuws dat een landing in zicht leek. Er waren op dat moment ook een tiental boeren en een aantal tractoren afgezakt naar het Martelaarsplein, waar de ministers onderhandelden. Zij keerden even later huiswaarts. Nadat een digitale ministerraad het licht op groen zette voor de nieuwe stikstofdeal, stuurde Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) om 1.45 uur de verlossende tweet de wereld in:
Wat is er al geweten?
Dinsdagochtend om 10 uur geeft de Vlaamse regering tekst en uitleg bij het afgesloten akkoord. Maar er waren reeds een aantal zaken duidelijk geworden in de afgelopen dagen. Zo werd zaterdag al afgesproken dat de rode bedrijven, de zogenaamde 'piekbelasters', niet meer gedwongen worden om in 2030 te sluiten. Zij zouden kunnen blijven bestaan op voorwaarde dat ze hun impactscore op de omliggende natuur onder de 50 procent terugbrengen. Dat zou voor de betrokken landbouwbedrijven wel neerkomen op grote investeringen. In 2026 zou er ook een evaluatie volgen van de lijst met piekbelasters.
De verschillende vergunningsdrempels voor industrie en landbouw - waarbij voor de landbouw een strengere drempel geldt - zouden wel behouden blijven en krijgen, zoals gevraagd door de Raad van State in het kritische advies op het voorstel van decreet, een duidelijkere beargumenteerde wetenschappelijke onderbouwing in de tekst.
Voor de landbouw zou de zogenaamde 'onvergunbaarheidsdrempel' verdwijnen. Landbouwbedrijven die toch boven de vastgelegde uitstootdrempel uitkomen, kunnen dan toch een vergunning aanvragen als ze een individuele passende beoordeling (grondig milieuonderzoek) uitvoeren. Op die manier zou er dus dossier per dossier kunnen bekeken worden of een vergunning kan. De vraag is dan wel hoe dat instrument van de passende beoordeling precies zal worden opgenomen in de tekst, want het is niet de bedoeling om elk landbouwbedrijf een milieuonderzoek van honderden pagina's op te leggen zoals dat voor Ineos het geval was.
Ook het extern salderen zou een plaats krijgen in het akkoord. Dat systeem laat toe dat een landbouwer de uitstootrechten kan overnemen van een andere landbouwer die ermee stopt. Dat systeem zou vanaf januari 2025 ingevoerd kunnen worden, op voorwaarde dat een milieuonderzoek aantoont dat het de vooropgestelde reductiedoelstelling niet in het gedrang brengt.
Intussen wordt duidelijk dat er ook voor het Turnhouts Vennengebied een oplossing gevonden zou zijn. In dat natuurgebied zijn de stikstofproblemen zo acuut dat er eigenlijk niets meer kan worden ontwikkeld in de nabijheid. Nu zou er beslist zijn om het strikte slot rond het gebied los te laten en te werken volgens de verplichte reductiepercentages die zijn ingeschreven in het G8-scenario, zeg maar de percentages die nodig zijn om de generieke reductiedoelstelling tegen 2030 te halen en waar alle landbouwers rekening mee moeten houden. Voor pluimvee- en varkensbedrijven betekent dat een daling van de stikstofuitstoot van 60 procent in stallen die nog niet ammoniakemissiearm zijn. Voor rundveebedrijven is een reductie van 15 procent op sectorniveau verplicht.
Er is ook afgesproken om een wetenschappelijke studie te bestellen naar de mogelijkheid om vanaf 2030 op een andere manier naar de problematiek te kijken. Nu ligt de focus voor het naleven van de Europese instandhoudingsdoelstelling sterk op stikstof en stikstofdepositie (de neerslag van stikstofverbindingen op de bodem en natuur). Bedoeling zou zijn om meer te kijken naar de stikstofuitstoot en naar het bredere plaatje waarbij men bijvoorbeeld ook rekening zou kunnen houden met de effecten van klimaatverandering. Het is ook de bedoeling om opnieuw naar Europa te stappen met de vraag om rekening te houden met de specifieke Vlaamse situatie, als dichtbevolkte en versnipperde regio.
Vragen over juridische robuustheid
Bij milieujurist Kurt Deketelaere die in het verleden al de wankele juridische onderbouwing van het ingediende decreetvoorstel in het Vlaams Parlement hekelde, blijft de vrees overeind of dit allemaal wel juridisch te onderbouwen valt. Deketelaere was in het verleden adviseur bij cd&v en daarnaast heeft hij ook een zetel in de Raad van Bestuur van MRBB, de holding boven Boerenbond. In dat kader wordt zijn visie vaak weggezet als gekleurd en niet-neutraal. Toch lag het kritische advies van de Raad van State volledig in lijn met zijn visie op de juridische robuustheid van de teksten die op tafel lagen.
In de loop van maandag, dus nog voor de regering een akkoord had bereikt, pende hij in een post op X hij zijn mening neer over de lopende onderhandelingen. “Zelfs de juridische experten die werden aangesteld door de Vlaamse regering gaven te kennen dat de juridisch meest waterdichte oplossing ‘geen drempels’ is”, meent Deketelaere. Ook vindt hij het onbegrijpelijk dat de onderhandelaars blijven vasthouden aan de deadline van 2030. “Die heeft juridisch geen waarde en werd ook door de Raad van State in vraag gesteld”, klinkt het. Tegelijk wijst hij erop dat het rechtscollege ook de aanpak van het Turnhouts Vennengebied als ongerechtvaardigde discriminatie, beoordeelde.
Volgens hem vloeit de haast van N-VA om tot een akkoord te komen voort uit het Ineos-dossier waarover minister Demir binnenkort een beslissing moet nemen. “De partij heeft steeds gesteld dat een decreet nodig is voor de vergunningverlening in Vlaanderen dus moet er ook een decreet liggen als aan Ineos een vergunning wordt gegeven”, voorspelt hij. Deketelaere is ervan overtuigd dat Ineos ook perfect een vergunning kan krijgen zonder decretaal kader. Toch ziet hij de toekomst niet rooskleurig in voor de vergunning van Ineos. Volgens hem is het juridisch onmogelijk om een nieuwe passende beoordeling in te schuiven in een lopende vergunningsaanvraag. Iets wat Ineos wel heeft gedaan.
Bron: Eigen berichtgeving / Belga
