Politiek reageert op stikstofakkoord: "Boeren en natuur betalen de prijs"

"De gordiaanse knoop rond stikstof is ontward", met deze woorden opent Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) de persconferentie over het nieuwe stikstofakkoord. Wie zijn oudheidkundige verhalen kent, weet dat Alexander De Grote deze knoop nooit heeft ontward, maar wel in slordige stukken uit elkaar heeft gehakt. Deed de Vlaamse regering het beter? Daarover verschillen de meningen.

Aan de tafel op de persconferentie werd veel gelachen en geglunderd. "Tevredenheid om het nieuwe akkoord", stelde Jambon. "Door drie partijen gedragen, en juridisch robuust." Vlaams Parlementslid Steven Coenegrachts (Open Vld) merkte echter op dat dit niet verward mocht worden met euforie. "Er zitten moeilijke keuzes in, harde noten om te kraken, maar met dit akkoord geven we ook aan de veehouderij terug perspectief. Onder andere met het schrappen onvergunbaarheidsdrempel en het extern salderen", aldus Coenegrachts. "Daarnaast wordt geen enkel rood bedrijf verplicht om te sluiten. Iedereen mag zich aanpassen aan de nieuwe realiteit."

Zure appel

Voor meerderheidspartij cd&v zijn toekomstperspectieven voor nieuwe en oude boeren het belangrijkste uitgangspunt. "Het is hier, op deze locatie, dat we met de regering enkele weken geleden een afvaardiging van jonge boeren mochten ontvangen van de Groene Kring", sprak Brouns. "De jonge landbouwers staan voor mij symbool voor zowel landbouw als voor heel ondernemend Vlaanderen. Zij zijn het kompas in dit dossier. Groene Kring bracht ons duidelijk de boodschap over dat ze als landbouwers de verantwoordelijkheid hebben om bij te dragen aan de biodiversiteit, maar in ruil daarvoor ook perspectief wensen."

"We moeten de hand uitsteken naar alle landbouwers en ondernemers die elke dag instaan voor onze welvaart", aldus Brouns. "Want we verwachten van hen dat ze van 37.000 ton naar 18.000 ton stikstof gaan. Die gigantische inspanning die zij moeten doen, moet mede mogelijk gemaakt worden met een flankerend beleid, waarvoor we meer dan twee miljard uittrekken." Vlaams parlementslid Peter Van Rompuy en partijgenoot van Brouns, gaf ook nog mee dat ook in het Turnhouts Vennnengebied het uitgebreid flankerend beleid blijft. "Verder gaat de stolp eraf en worden hervergunningen terug mogelijk met extra inspanningen."

Minister Demir benadrukte dat ze met het stikstofdecreet een rechtszeker kader wil bieden aan alle landbouwers en ondernemers. "We willen in de toekomst blijven vergunnen, maar we moeten natuurlijk ook reduceren", zegt ze. "We moeten ook beseffen dat we met mensen te maken hebben, met levenswerken."

Volgens Demir worden de komende zes jaar een zure appel waar men door zal moeten bijten. "Maar we proberen daar begeleiding bij te voorzien om met een flankerend beleid de reducties te realiseren." Volgens de minister wordt het nieuw systeem heel wat minder complex. "Een zachte landing zat er helaas niet in. Dan hadden we er 20 jaar geleden aan moeten beginnen, maar het verleden is wat het is. We zullen heel steil en snel moeten dalen, om een crash te vermijden."

Vlaams Belang: “Boeren mogen kansloos investeren”

Oppositiepartij Vlaams Belang ziet in het nieuwe stikstofakkoord weinig verandering tegenover wat eerder al beslist was. "De essentie van het akkoord blijft hetzelfde", zegt Chris Janssens, die over "cosmetische ingrepen" spreekt. "De drempelwaarden blijven maar liefst 40 keer strenger voor landbouw dan voor de industrie. Landbouwbedrijven gaan een onzekere toekomst tegemoet. Het wordt hen zo goed als onmogelijk gemaakt om nog een vergunning te krijgen."

In het kader van het akkoord werd beslist dat wat de zogenaamde 'piekbelasters' betreft, de verplichte sluiting in 2030 verdwijnt. "Ze krijgen de keuze tussen sluiten tegen 2030 of extreme investeringen doen om de stikstofuitstoot te reduceren", zegt Vlaams parlementslid Stefaan Sintobin. "Ook hier wordt voor de cosmetische ingreep gekozen. Ze moeten niet langer verplicht sluiten, maar mogen kansloos investeren."

Dat het zogenaamd extern salderen enkel via een extra milieuonderzoek kan, is volgens Vlaams Belang een garantie op een flop. "Dit zal op alle mogelijke manieren vanuit de overheid zelf worden tegengewerkt. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir heeft zelf al aangetoond dat ze vooral zoveel mogelijk vergunningen wil weigeren."

Vooruit: "Passende beoordelingen zijn juridisch extreem wankel"

Oppositiepartij Vooruit is evenmin onder de indruk van het nieuwe stikstofakkoord van de Vlaamse regering. "Slappe reductiemaatregelen voor gigantische veebedrijven in ruil voor grote investeringen", vat Vlaams parlementslid Bruno Tobback (Vooruit) samen. De soepelere houding ten aanzien van de landbouw valt hem op, maar volgens hem is de rechtsonzekerheid niet van de baan. "Inzetten op technologie zoals luchtwassers is bovendien een valse oplossing. We weten al lang dat het toezicht daarop mank loopt en dat ze vaak niet meer zijn dan een (dure) stalversiering. Passende beoordelingen die op basis daarvan vergunningen zouden afleveren, zijn ook juridisch extreem wankel", waarschuwt hij.

Volgens het Vooruit-parlementslid is het met dit nieuwe akkoord nog minder zeker dat het stikstofbad voldoende leeggemaakt wordt om nieuwe projecten te vergunnen, "waardoor er een groot zwaard van Damocles blijft hangen boven de industrie en de landbouw. Er wordt ter plaatse getrappeld", aldus Tobback. "De Vlaamse regering heeft hiermee maar één probleem willen oplossen: het probleem van het eigen imago. Maar de boeren en de natuur blijven met lege handen achter."

BoerBurgerBelangen (BBB): "Geen bewijs dat stikstofneerslag zal verminderen"

De recent opgerichte partij BoerBurgerBelangen (BBB) vindt het stikstofakkoord "totaal onnodig" en "gebaseerd op onjuiste data en onbetrouwbare computermodellen". Volgens BBB is er geen enkel bewijs dat met de aangekondigde maatregelen de stikstofneerslag zal verminderen. Daarnaast meent de partij dat het akkoord ingaat tegen de rechten van de mens.

"Het louter straffen van de landbouw zal vrijwel geen invloed hebben op het totaal aan stikstof, dat mede gecreëerd wordt door industrie, mobiliteit, gezinnen en vooral ook het buitenland", klinkt het. Volgens BoerBurgerBelangen is het derde Vlaamse stikstofakkoord dan ook "een rookgordijn dat de huidige politiek optrekt voor jonge landbouwers".

"Een verlenging van een vergunning blijft een dure en quasi onhaalbare kaart. De passende beoordeling zal 100 procent sluitend moeten zijn om te voorkomen dat elke vergunningsaanvraag een dure en lange gerechtelijke procedureslag wordt", luidt het. Daarnaast vindt de partij dat er sprake is van discriminatie van Vlaamse landbouwers. "Elk persoon heeft recht op een gelijke behandeling. Een discriminatie met factor veertig tussen de landbouwer als ondernemer en de industrie als ondernemer is niet aanvaardbaar."