Geen grote opluchting bij landbouwers, maar wel sprankel hoop
Vele landbouwers kunnen de impact van het stikstofakkoord nog niet goed inschatten. “We blijven rustig, er is nog te weinig informatie uitgekomen om reeds te juichen of krasse statements te maken”, luidt het algemeen. Ook de Turnhoutse landbouwers blijven koel. “Eerst zien, dan geloven”, zegt Turnhoutse landbouwer Gunter Klaasen. “Er is in het verleden te veel gebeurd om nu al opgelucht te kunnen zijn.”
In de afgelopen jaren kwamen veel persoonlijke verhalen naar boven van landbouwers die getroffen worden door de stikstofcrisis. Voor elk van hen is het uitkijken hoe het akkoord zich zal laten vertalen naar hun bedrijf en de sector. “Zoals ik het interpreteer, zou ik een hervergunning tot 2030 kunnen krijgen”, zegt de West-Vlaamse varkenshouder Christophe Decaigny die door een oude, tijdelijke vergunning al drie jaar belemmerd wordt om van zijn productiebedrijf een korteketenbedrijf te maken. “Een opluchting is nog niet aan de orde, we laten het nog niet toe. Want veel zal nog afhangen hoe het akkoord in een decreet zal gegoten worden en hoe het decreet vervolgens gestemd zal worden. Maar dit nieuws geeft ons alvast wel een beetje hoop.”
Dezelfde uitspraken zijn te horen bij vleeskalverhoudster Emelie Laeremans uit Herselt. Voor er sprake was van de PAS-conceptnota voegde Laeremans met het oog op bedrijfsontwikkeling in 2019 drie groene landbouwbedrijven toe aan het ouderlijke bedrijf. Maar door het eerste stikstofakkoord en de drempel van 0,025 procent waren de vier groene bedrijven plots oranje geworden. “Het is moeilijk om met de weinige details in te schatten wat de gevolgen van het akkoord voor mijn bedrijf en voor de sector zal betekenen”, zegt Laeremans.
“Het extern salderen kan voor mij eventueel mogelijkheden brengen maar dat zal eerder beperkt zijn. Graag wil ik ook weten wat de passende beoordeling zal inhouden, op wat dat dit gebaseerd zal zijn en aan wat we zullen moeten voldoen. Daarnaast is het ook nog in het duister tasten wat het financiële plaatje zal zijn. Als ik morgen een passende beoordeling en een vergunningsaanvraag moet regelen van tientallen duizenden euro’s, alsook investeren in innovaties zoals een luchtwasser van 150.000 euro, plus nog productiecapaciteit moeten inleveren met slapende NER’s, weet ik niet of me dat zal lukken.”
Ik mis een langetermijnvisie in het akkoord en ben bang dat hierdoor de foute beslissing is gemaakt
Laeremans is bang dat er nu een foute beslissing is gemaakt omdat “er vanaf dag één met de verkeerde cijfers aan de slag is gegaan.” “De politici geven toe dat ze vanaf 2030 een beleid willen voeren op basis van emissies in de plaats van deposities”, duidt de 35-jarige veehoudster. “Dit geeft het gevoel dat de insteek van dit akkoord anders aangepakt had moeten zijn en de politici nu een decreet willen doorduwen om de Vlaamse economie niet op losse schroeven te zetten, waar ik ook begrip voor heb. Maar ik vraag me af of we dan geen spijt zullen krijgen dat we het nu doorgedramd hebben en niet meteen van nul terug zijn begonnen.” Laeremans mist ook een visie op lange termijn en de vrees leeft bij haar dat het voedselbeleid niet prioritair genoeg is voor Vlaanderen en Europa. “We moeten hier ondertussen juridisch bewijzen dat we voedsel voor onze bevolking mogen produceren, waar zijn we mee bezig?”, vraagt ze af.
Ondanks deze angsten gelooft ze nog steeds in de sector en houdt ze de moed erin. “Ik ben positief ingesteld en denk dat de sector veerkrachtig is, de oplossingen zullen komen en er zal innovatie genoeg zijn”, besluit ze. “Ik zeg niet dat ik nooit de moed zal verliezen maar vandaag ben ik zeer strijdvaardig en hoopvol.”
Wantrouwen in Turnhouts Vennengebied
“We zijn op ons hoede. We willen niet dat ze ons proberen blij te maken met een dode mus”, reageert Gunter Klaasen. In 2020 investeerde Klaasen in een gloednieuwe braadkippenstal nadat hij een vergunning gekregen had. Diezelfde vergunning belandde twee jaar later, na het eerste stikstofakkoord in de vuilbak. Het bedrijf van Klaasen, dat voor het stikstofakkoord nog groen was, ligt namelijk juist op de rand van het Turnhouts Vennengebied. In dat gebied golden extra zware maatregelen bovenop de generieke maatregelen waardoor het onmogelijk werd voor Klaasen om zijn bedrijf verder te zetten.
Aangezien Klaasen ammoniakemissiearme stallen heeft, zou hij volgens de informatie die momenteel gekend is, een hervergunning kunnen krijgen, zelfs na 2030. Maar op dit nieuws zal Klaasen nog geen glas klinken. “Eerst zien, dan geloven”, zegt hij na de persconferentie over het stikstofakkoord. “Er is in het verleden te veel gebeurd om nu al opgelucht te kunnen zijn. Ik zie het nog zo gebeuren dat er een bezwaar van een natuurvereniging komt en we daardoor weer nergens zullen staan. Bovendien is het niet zo dat de stolp nu volledig van het Turnhouts Vennengebied wordt gehaald wanneer het decreet in werking treedt.”
Daar is inderdaad een nuance in het akkoord te vinden, duidt Piet Vanthemsche, die in 2022 door de Vlaamse regering werd aangesteld om een op maat gemaakt ontwikkelingsplan uit te werken in het Turnhouts Vennengebied. “Wij moeten het ontwikkelingsplan nog uitwerken en vanaf het moment dat dit plan in voege treedt, normaal in 2025, zal de stolp verdwijnen. “Dat is een verschil met het vorig akkoord, waar de stolp bleef bestaan tot twee jaar na de invoegetreding van het plan.”
Tot het ontwikkelingsplan in voege treedt, zullen de landbouwers van het Turnhouts Vennengebied een vergunning krijgen die beperkt is in tijd. “Al is er één uitzondering: bedrijven die vandaag conform zijn met het G8-scenario kunnen wel een hervergunning krijgen die loopt tot 2030”, zegt Vanthemsche. “Ook zal het flankerend beleid in het Turnhouts Vennengebied verankerd worden in het decreet. Dit beleid heeft een vrijwillige stopzettingsregeling in de inhoudstafel staan die geldt tot 2035 voor alle veehouders van het Turnhouts Vennengebied, maar heeft ook een begeleidingstraject voor landgebruikers van de habitatrichtlijngebieden. We zullen hen intensief begeleiden om meer stikstofefficiënte landbouwtechnieken te gebruiken.”
Bezorgdheden niet van de baan
“Door het ontwikkelingsplan heerst er in het Turnhouts Vennengebied een algemeen gevoel dat het in de toekomst even moeilijk zal blijven om aan landbouw te doen. Er zullen altijd extra regels zijn om de landbouw hier te beperken”, aldus Klaasen. Ook over het flankerend beleid reageert hij koel. “Hoeveel veehouders er in de stopzettingsregeling stappen, zal volledig afhangen van de voorwaarden errond.” Klaasen zal voortaan wel terug in gesprek kunnen gaan met Vanthemsche aangezien de intendant na een korte pauze terug zijn rol zal opnemen.
“Vanaf nu zal ik terug mijn contacten opnemen met alle betrokken partijen in het gebied. Dit zijn zowel de landbouwers, als landeigenaren, natuurbeheerders en lokale overheden”, aldus Vanthemsche die alvast tevreden is dat men rekening heeft gehouden met de aanbevelingen die hij geformuleerd had aan de beleidsmakers.
Ik begrijp zeer goed dat er wantrouwen leeft bij de landbouwers van het Turnhouts Vennengebied
“Ik heb altijd gepleit om ook de impact van de reductie-inspanningen van de Nederlandse boeren in rekening te nemen als gekeken wordt naar de inspanningen die de landbouwers in het Turnhouts Vennengebied moeten leveren op vlak van ammoniakemissies”, aldus Vanthemsche. “In het vorig akkoord stond geschreven dat van de 168 ton stikstof die wordt uitgestoten in het Turnhouts Vennengebied, 100 ton gereduceerd moet worden door de landbouwer. Nu stelt men dat die inspanning niet enkel geleverd moet worden door de Turnhoutse veehouders maar dat de effecten van de uitstootreductie van de Nederlands landbouwers er ook in vervat moet worden. Ook is er geen sprake meer van een 100-ton-doelstelling maar gaan we nu voor een middelenverbintenis en niet voor een resultaatsverbintenis.”
Vanthemsche laat weten dat hij zeer goed begrijpt dat er wantrouwen leeft bij de landbouwers van het Turnhouts Vennengebied. “Maar als je objectief kijkt, is dit zeker een stap vooruit. We moeten werken aan oplossingen, het heeft geen zin om in een eindeloze stellingenoorlog te blijven zitten.”
