Nederlands stikstofmodel opnieuw onder vuur: “Modeluitkomsten worden blind gevolgd”
nieuwsIn Nederland laait het debat over de computermodellen achter het stikstofbeleid opnieuw op. “We zijn blind modeluitkomsten aan het volgen, zonder de mogelijkheid te hebben om te controleren waar we mee bezig zijn”, stelt Ronald Meester, hoogleraar Waarschijnlijkheidsrekening aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ook op de Nederlandse nieuwswebsite Foodlog kwam recent een kritisch stuk over het Nederlandse model AERIUS. Volgens een ingenieur zouden onwetenschappelijke meetcorrecties er steeds vaker willekeurig de werkelijkheid bepalen.
Op verzoek van demissionair staatssecretaris van Landbouw Jean Rummenie (BBB) voerde Ronald Meester een onderzoek naar de manier waarop de cijfers van de totale stikstofdepositie op de natuur zijn gebruikt bij het opstellen van de natuurdoelanalyses. Ook werd hij gevraagd om in zijn algemeenheid in te gaan op het gebruik van statistische modellen.
Geen mogelijkheid op controle
Meester is in zijn rapportage kritisch over het beleid: “Ik concludeer dat we met de combinatie van de onzekerheden in de kritische depositiewaarden (KDW’s) en de door het model berekende deposities van AERIUS feitelijk niet weten wat we aan het doen zijn. We zijn blind modeluitkomsten aan het volgen, zonder de mogelijkheid te hebben om te controleren waar we mee bezig zijn.”
Bijna geen enkele cijfermatige uitspraak over stikstof valt echt te controleren
De hoogleraar stelt dat bijna geen enkele cijfermatige uitspraak over stikstof echt te controleren valt. Volgens hem is het gebruik van het rekenmodel AERIUS in combinatie met de Kritische Depositiewaarde (KDW) dan ook wetenschappelijk niet verantwoord. “Uitspraken over de toestand van de natuur, met verstrekkende juridische gevolgen moeten controleerbaar zijn,” stelt Meester, “en dat zijn ze niet.”
Het gebruik van een kritische depositiewaarde voor stikstofdepositie is volgens Meester statistisch ook niet goed. “De gedachte dat een unieke en wel gedefinieerde KDW zou bestaan voor individuele habitats is onjuist. Ik heb geen enkele wetenschapper gesproken die vanuit die wetenschap een unieke (exacte) waarde verdedigt”, klinkt het.
De Nederlandse hoogleraar adviseert om helemaal af te zien van de modellenwerkelijkheid. En de KDW’s, AERIUS en andere modellen niet langer te gebruiken. “Het beleid moeten gefundeerd zijn op waarnemingen, in de breedste zin van het woord. De staat van de natuur kan niet worden afgelezen door een model van welke aard dan ook”, schrijft Meester. “De Europese Habitatrichtlijn geeft ons die ruimte.”
Nederland heeft niet hetzelfde stikstofbeleid als Vlaanderen
Vlaanderen werkt met een ander model dan Nederland. Ook de vergunningsverlening is er anders georganiseerd. Bovendien onderzoekt Vlaanderen deze legislatuur of het tegen 2030 kan overschakelen van een depositie- naar een emissiebeleid. De onzekerheid op emissies zou kleiner zijn bij het emissiemodel dan de onzekerheid van depositie.
Het ammoniakgat aan de Noordzee
Centraal in de discussie staat het Nederlandse rekenmodel AERIUS. “AERIUS bepaalt met ogenschijnlijk grote precisie de stikstofdepositie op elk vierkantje natuur in Nederland. De uitkomsten van AERIUS zijn wet en daarom onverbiddelijk. Ze bepalen of een boer mag uitbreiden, een visser mag uitvaren of een bouwproject mag starten”, stelt Nederlands ingenieur Wouter de Heij op Foodlog. Eén van de meest controversiële aspecten van AERIUS is volgens hem het zogeheten ‘ammoniakgat’ aan de Noordzee. Al jaren zou er een groot verschil zijn tussen de feitelijk gemeten en berekende ammoniakconcentraties. Met meetcorrecties wordt dit aangepast, recent kreeg het model opnieuw zo'n update. “In de meest recente update van het model blijkt de berekende depositie in de duinen plots heel fors verlaagd”, stelt de Heij. “Dat is in lijn met de metingen, maar tegelijk een pijnlijk bewijs van de willekeur van de getallen waarmee het model rekent om te bepalen hoe ons land wel en niet mag functioneren op het gebied van bouw, infrastructuur en landgebruik.”
Het stikstofbeleid is verworden tot een jacht op een bewegend doel
“De jaarlijkse, grillige aanpassingen aan het model tonen de gevaren van een rigide, op modellen gebaseerd, vergunningsbeleid aan”, gaat hij verder. “Het stikstofbeleid is daardoor verworden tot een jacht op een bewegend doel. “
Volgens de Heij wordt het hoog tijd in Nederland voor een “fundamentele herziening”. “Die moet in ieder geval leiden tot het stoppen met onwetenschappelijke correctiefactoren en het aanpassen van het model op basis van de best beschikbare wetenschap. Dat kan het vertrouwen in de wetenschappelijke basis van het stikstofbeleid herstellen”, aldus de Nederlandse ingenieur.
Bron: Nieuwe Oogst, Foodlog
