Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu noemen tweeledige stikstofaanpak logisch

Het zogenaamde stikstofarrest van eind februari zette het Vlaamse stikstofbeleid op losse schroeven. In afwachting van een nieuw stikstofkader werkte de regering de afgelopen weken naarstig voort aan een tussentijds kader dat vergunningsverlenende overheden een houvast zou bieden in het beoordelen van vergunningsdossiers. Want op het terrein was er in feite een vergunningenstop ontstaan door het stikstofarrest.

Zondag kondigde Zuhal Demir aan dat er een akkoord was bereikt over dat tussentijds kader. Dat bepaalt dat landbouwbedrijven wiens bijkomende ammoniakuitstoot boven de nul procent uitkomt, via een passende beoordeling moeten aantonen dat er geen negatief effect is op de omliggende natuur. Voor de industrie en transport is de drempel op één procent vastgelegd. Enkel wanneer de uitstoot van NOx met meer dan één procent stijgt, moet er dus een passende beoordeling opgemaakt worden.

“Tweeledige aanpak volledig gegrond”

Het onderscheid dat er gemaakt wordt tussen ammoniak en stikstofoxiden of NOx kan op weinig begrip rekenen van de landbouworganisaties. “Onbegrijpelijk dat er met twee maten en twee gewichten wordt gewerkt”, was te horen. Voor Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu is die tweeledige aanpak dan weer volledig gegrond. “De landbouwsector is verantwoordelijk voor 78 procent van de stikstofdepositie. Dat aandeel is 19,5 keer hoger dan dat van de industrie”, klinkt het in een persbericht.

Met dat cijfer houden de natuur- en milieuorganisatie alleen rekening met de neerslag van stikstof en niet met de uitstoot. Als het op uitstoot aankomt, is landbouw verantwoordelijk voor 95 procent van de ammoniakemissie en bij stikstofoxiden (NOx) bedraagt het aandeel acht procent. Voor NOx zijn het verkeer (61%) en de industrie (17%) de grote verantwoordelijken. Er is echter een verschil tussen beide stoffen in de manier waarop ze neerslaan in het milieu. De verspreidingspluim van ammoniak is erg lokaal, terwijl die van NOx een veel ruimere regio bestrijkt.

Bovendien houden Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt met dat cijfer geen rekening met de neerslag van stikstof uit het buitenland. Volgens de Vlaamse Milieumaatschappij valt het grootste deel van de stikstofdepositie (in 2018) toe te schrijven aan de land- en tuinbouw (40%) en de transportsector (8%). “Verder is 49 procent van de totale stikstofdepositie het gevolg van import”, zo staat te lezen in het Milieurapport van VMM. Ook stelt het rapport dat de hogere deposities in Vlaanderen zich voornamelijk bevinden in landbouwintensieve gebieden.

Door het feit dat landbouw een groter aandeel heeft dan de industrie en de verspreiding van NOx verschillend is van die van ammoniak, noemen de natuur- en milieuorganisatie een andere aanpak “absoluut te verantwoorden”. “Ook de socio-economische kosten en baten tussen beiden verschillen sterk en de historiek is verschillend. Waar de inspanningen om NOx terug te dringen steevast hebben geleid tot een structurele afname, kan dit niet gezegd worden van ammoniak. Efficiëntere luchtwassers slaagden er niet in om de groeiende veestapel bij te benen. Bijkomende maatregelen voor ammoniak zijn dus onafwendbaar”, luidt hun conclusie.

"Definitieve PAS moet nog verder gaan"

Bovendien benadrukken Bond Beter Leefmilieu en Natuurpunt dat de ‘tijdelijke ministriële instructie’ waarin het tussentijdse kader wordt verduidelijkt, onvoldoende is om de doelstellingen te bereiken. “De stikstofbelasting moet niet alleen afgeremd worden, ze zal ook drastisch moeten dalen”, is te horen.

Beide organisaties zien een aantal maatregelen die kunnen bijdragen om de doelstellingen te bereiken: nulbemesting in speciale beschermingszones, een uitdoving van de tijdelijke ontheffing van de nulbemesting in natuurgebieden en een krachtig natuurherstelbeleid waarbij vooral aandacht moet gaan naar de hydrologische toestand. “Door natuur nat te houden, vermindert de impact van stikstof”, luidt het.

Daarnaast moet er ook naar landbouw gekeken worden. “Het stikstofarrest is een zoveelste teken aan de wand dat ons landbouwmodel vooral verliezers kent. De vraag komt op tafel welke landbouw toekomst heeft in Vlaanderen. Het is tijd voor een breed maatschappelijk debat over de milieugebruiksruimte die we willen toekennen aan de verschillende sectoren en wat we daarvoor in ruil krijgen”, stellen de organisaties. De afbouw van de veestapel is volgens hen onvermijdelijk. “Dit moet op een sociaal verantwoorde manier gebeuren door van de huidige vergrijzingsgolf in de landbouwsector gebruik te maken.”

Tot slot loven Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu minister Demir. “Met de publicatie van tijdelijke stikstofnormen is duidelijk dat het aanslepende stikstofdossier in handen is van een onafhankelijk minister die het belang van burgers, bedrijven en natuur verdedigt tegen een halfslachtige regeling”, klinkt het. Al worden er op Twitter ook linken gelegd tussen de natuur- en milieuorganisatie en het kabinet van Demir: