WeComV fileert erkende stikstoftechnieken: van 25% naar 0% reductie in nieuw advies
nieuwsHet Wetenschappelijk Comité (WeComV) plaatst in een nieuw advies ernstige vraagtekens bij de werking van stikstofreducerende vloertechnieken in de melkveesector. Bijna alle vloersystemen zouden volgens het comité een fors lagere reductiepercentage moeten krijgen. Zo zou de reductie van 25 procent die een geperforeerde vloer vandaag oplevert, volgens het advies zelfs volledig geschrapt mogen worden. Het advies dreigt daarmee veel roet in het eten te gooien voor veehouders, systeembouwers én het AER-decreet zelf.
Op vraag van voormalig minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) onderzocht WeComV of de PAS-lijst met vloersystemen voor melkvee- en kalfhouders aan een herziening toe is. De aanleiding hiertoe was onder meer een Nederlands rapport uit 2023 dat aantoonde dat sommige technieken op papier veelbelovend zijn, maar in de praktijk sterk tegenvallen. Het oordeel van WeComV werd deze maand afgeleverd, en is niet mals: geen enkel vloertechniek behoudt zijn erkend reductiepercentage.
Advies van Raad van State zet AEA en PAS-lijst op de helling
12 oktober 2023Volgens het comité wordt de werkelijke emissiereductie in de praktijk bepaald door zowel het potentieel van het systeem als de omstandigheden en het onderhoud waarin het wordt gebruikt. “Dit moet in rekening gebracht worden bij de toekenning van reductiepercentages”, aldus WeComV.
Om overschatting van de reducties te vermijden, adviseert WeComV om in een actualisatie reductiepercentages toe te kennen die rekening houden “met praktische problemen die kunnen optreden”.
Voor de veelgebruikte techniek waarbij een mestschuif of -robot met sproeier de loopvloer tien keer per dag reinigt en momenteel een reductie van twintig procent oplevert, adviseert WeComV daarom om de reductie terug te brengen tot twaalf procent. Bovendien zou de techniek niet tien, maar twaalf keer per dag moeten worden ingezet.
Reducties geschrapt voor perforaties, groeven en afdichtkleppen
De scherpste reductie wordt echter geadviseerd bij systemen met afdichtkleppen in roostervloeren en bij vloeren met perforaties of groeven. Voor die technieken raadt WeComV aan om helemaal geen reductie meer toe te kennen, in plaats van de huidige 25 procent.
Veel potentieel maar te sterk afhankelijk van omstandigheden en goed management
Bij een roostervloer met kleppen zitten onder de roosterspleten beweegbare klepjes waar de mest door valt. Een goed werkend systeem sluit de mestkelder hermetisch af, waardoor de emissie daalt. Maar volgens WeComV is het systeem te sterk afhankelijk van de omstandigheden en het management om consequent de beloofde reducties te halen. Dat besluit het comité op basis van een studie uit 2016 en ervaringen uit een praktijkstudie waaruit blijkt dat de kleppen na enige tijd open blijven staan of dichtslibben met mest.
Ook bij vloeren met perforaties of groeven geldt een gelijkaardig probleem. Bij goed management zouden perforaties en groeven kunnen werken, maar volgens waarnemingen raken deze verstopt. “Ophopend organisch materiaal kan niet alleen de afvoer van mest blokkeren, maar zelfs de ammoniakemissie verhogen”, waarschuwt het advies.
Nieuw beoordelingskader én twee nieuwe technieken
WeComV stelt ook een nieuwe opdeling van de vloertypes op de PAS-lijst voor. Daarbij wordt gekeken naar drie principes: hoe snel urine wordt afgevoerd, in welke mate het bevuilde vloeroppervlak beperkt blijft, en hoe sterk de luchtuitwisseling met de mestopslag vermindert.
Ook praktische toepasbaarheid en robuustheid worden meegewogen. “Het geactualiseerde kader maakt het mogelijk om zowel bestaande als nieuwe vloeren in te schatten op hun realistisch te verwachten reducerend vermogen in de praktijk”, luidt het.
Daarnaast adviseert WeComV om twee technieken aan de lijst toe te voegen:
Spoelen met water: “Door regelmatig de roostervloeren te spoelen met water, worden mest en urine verdund en sneller afgevoerd, wat onder meer resulteert in een verlaagde vloeremissie”, aldus WeComV. Twaalf spoelbeurten per dag zou zo een ammoniakreductie van tien procent toegekend kunnen krijgen. In combinatie met een mestschuif of -robot zou er bovenop die reductie nog vijf procent toegekend kunnen worden.
Ook het gebruik van kunststof als oppervlakte van een loopvloer zou erkend kunnen worden. In combinatie met een extra emissiereducerende ingreep zou een kunststof vloergedeelte tot 15 procent ammoniakreductie kunnen opleveren.
Producent kan bijsturing aanvragen
De voorgestelde reductiepercentages zijn “conservatieve inschattingen”, benadrukt het comité. Producenten kunnen op basis van meetdata een hoger reductiepercentage aanvragen voor hun specifiek vloersysteem.
Het advies wordt momenteel grondig bestudeerd, we nemen conclusies niet zomaar over
Gevolgen voor vergunningen en rechtszekerheid
Als Vlaams landbouwminister Jo Brouns (cd&v) het actualisatie-advies van WeComV volgt, zijn melkvee- en kalfhouders met een bestaande vergunning tot op zekere hoogte juridisch beschermd. In het AER-decreet werden de huidige reducties namelijk juridisch verankerd. Worden die toch verlaagd of geschrapt, dan blijft de verleende vergunning gebaseerd op de oorspronkelijk vastgelegde percentages gewoon geldig.
Voor nieuwe vergunningen voor onbepaalde duur wordt de situatie lastiger. Veehouders zullen moeten puzzelen met lagere of zelfs geen reductie meer per techniek, wat het halen van de vereiste 25%-ammoniakreductie bemoeilijkt. Volgens WeComV is voorlopig enkel de chemische luchtwasser een techniek die die garantie nog biedt. Maar die installaties zijn bijzonder duur en worden enkel overwogen bij zeer grote bedrijven. In Vlaanderen zijn er de melkveebedrijven die ermee werken op één hand te tellen.
Maar tot op heden zitten we niet in dat scenario. Dat benadrukt het kabinet van minister Brouns. “Het advies wordt momenteel grondig bestudeerd. We zullen de conclusies niet zomaar overnemen zonder ze eerst te analyseren en de nodige verduidelijkingen te vragen”, klinkt het.
Het WeComV-advies kan onze argumentatie kracht bijzetten
Grote impact als AER-decreet vernietigd wordt
Deze juridische bescherming voor melkveehouders geldt echter enkel zolang het AER-decreet van kracht is. Bij vernietiging ervan, vervalt ook de juridische verankering van de reducties, met alle gevolgen van dien. Dit zou betekenen dat omgevingsvergunningen die steunen op een AER-techniek herroepen kunnen worden. Een gloednieuwe geperforeerde vloer zou dan plots niets meer waard kunnen zijn.
Zo’n uitkomst valt zeker niet uit te sluiten. Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu en Dryade hebben vorig jaar samen een procedure aangespannen bij het Grondwettelijk Hof tegen het AER-decreet, met precies de effectiviteit van de technieken als argumentatie.
Maar in hoeverre kan een advies van WeComV juridisch doorwegen? Die vraag kwam ook aan bod in het arrest over Steenfabriek Nelissen. De rechter oordeelde toen dat een rapport van een adviserende instantie als wetenschappelijke kennis mag worden beschouwd. “WeComV is een comité van wetenschappers, dat advies geeft over de meest recente stand van de wetenschap. Zo’n advies kan dus gelden als de best beschikbare wetenschappelijke kennis”, duidt Dries Verhaeghe van Dryade, een organisatie die via juridische procedures een strenger milieubeleid wil afdwingen. “Het kan onze argumentatie kracht bijzetten.” Een uitspraak van het Grondwettelijk Hof verwacht Verhaeghe niet voor 2026. “Eerst komt het arrest over het Stikstofdecreet.”
