Raad van State geeft Dryade gelijk over stikstof in steenfabriek-arrest, mogelijk precedent

Het bestreden gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) van Steenfabrieken Nelissen wil de verdere ontwikkeling van het historisch gegroeid bedrijf in Lanaken mogelijk maken. Vorig jaar keurde de Vlaamse regering deze uitbreidingsplannen goed, maar Dryade trok naar de Raad van State om dit aan te vechten. Volgens Dryade baseert het uitvoeringsplan zich op achterhaalde kritische depositiewaarden (KDW’s). Dit zijn grenswaarden die richting geven aan de hoeveelheid  stikstof een habitat aankan vooraleer er betekenisvolle impact kan zijn.

Om na te gaan of er betekenisvolle impact is, werd voor het project een passende beoordeling opgemaakt. Deze stelt dat “de beperkte bijdrage aan de KDW geen betekenisvol effect heeft op de beschermde natuurgebieden”. Ook zou het realiseren van de natuurdoelstellingen niet in het gedrang komen.

Nog niet vertaald naar Vlaanderen

De advocaten van Nelissen voerden in hun verweer aan dat de KDW’s van het KDW-rapport van 2022 echter nog niet werden omgezet in het Vlaamse stikstofbeleid. En dat deze KDW’s bovendien “aanbevelingen zijn” waarbij lidstaten zelf kunnen bepalen wat ze ermee aanvangen. Ook werd betoogd dat louter het overschrijden van de KDW’s niet gelijkstaat met het effectief veroorzaken van schadelijke gevolgen voor de natuur.

“KDW’s zijn richtwaarden die als hulpmiddel worden ingezet om een in abstracto beoordeling te kunnen maken van de stikstofeffecten op beschermde natuur. Daarna dient nog een in concreto onderzoek plaats te vinden, waarbij aan de hand van een gebiedsspecifieke analyse wordt onderzocht welke habitats schadelijke gevolgen kunnen ondervinden. Dit werd ook gedaan, waarbij geoordeeld werd dat er geen schadelijke gevolgen zijn voor de natuur.” Volgens de vaststelling van de erkende natuurdeskundigen zou het betreffende habitattype zich in een goede tot uitstekende staat van instandhouding bevinden.

Echter voert Dryade in zijn beroep niet aan dat een overschrijding van de KDW al dan niet een betekenisvolle schade met zich zou meebrengen, enkel dat de passende beoordeling niet gefundeerd is op de best beschikbare wetenschappelijke inzichten. En daar gaat de Raad van State nu mee akkoord. De Raad stelt dat, overeenkomstig met de rechtspraak van het Hof van Justitie, er een verplichting is om zich te baseren op de beste wetenschappelijke kennis, wat hier het KDW-rapport van 2022 van UNECE is, geïmplementeerd in Vlaanderen of niet.

Stikstofdecreet op losse schroeven

Dit arrest zet niet alleen de toekomstplannen van Nelissen op de schroeven, maar ook het volledige stikstofdecreet, meent Dryade. “In tal van andere lopende procedures maken we hetzelfde argument: het stikstofdecreet is gebaseerd op achterhaalde stikstofcijfers”, aldus Dryade. Zo ging de ngo al in beroep tegen de uitbreiding van Brussels Airport, de verbreding van de Brusselse Ring en de procedure tegen het stikstofdecreet voor het Grondwettelijk Hof. 

“We hameren er al jaren op dat de meest recente stikstofcijfers gebruikt moeten worden bij de vergunningverlening. Samen met Natuurpunt en BBL schreven we de vorige minister van Omgeving, mevrouw Demir, hierover aan. Ze gaf hieraan geen gevolg. We roepen minister Brouns op zo snel mogelijk de nieuwe cijfers te gebruiken voor de vergunningverlening om rechtsonzekerheid te vermijden”, stelt Dries Verhaeghe, directeur van Dryade.

“Serieuze klap”

Hoewel het “bijzonder ontgoocheld”  is in de uitspraak, laat Nelissen weten niet bij de pakken te blijven zitten. “In 2017 werd de aanvraag voor de uitbreiding ingediend als belangrijk onderdeel van onze duurzame toekomstvisie”, vertelt Renate Nelis. De uitspraak komt dan ook als een serieuze klap. “Maar het haalt onze ambitie niet onderuit. Het is onze overtuiging dat onze bakstenen perfect passen binnen een duurzaam bouwverhaal. De ingeslagen weg van het verder verduurzamen en opschalen van onze productie willen we dan ook met volle overtuiging blijven volgen.”

De steenfabriek zal het arrest grondig bestuderen en onderzoeken wel stappen er genomen kunnen worden. Maar de bal ligt nu alvast in het kamp van de Vlaamse overheid. “We rekenen op duidelijke, werkbare richtlijnen die duurzame investeringen niet afremmen, maar juist aanmoedigen. Onze vraag aan de overheid is helder: geef ondernemers de steun die ze nodig hebben om hun duurzame ambities waar te maken."

Bij het kabinet van minister van Omgeving Jo Brouns (cd&v) kunnen ze pas later inhoudelijk reageren. "De minister neemt akte van het arrest en zal het de komende dagen grondig bestuderen", valt te horen.