Strengere stikstofnormen hebben “niet meteen impact op de veestapel”

In afwachting van een definitieve stikstofregeling (PAS - Programmatorische Aanpak Stikstof) later dit jaar heeft de Vlaamse regering met veel moeite een akkoord gevonden over een voorlopige manier van werken. De nieuwe richtlijn was nodig nadat een arrest van de Raad voor Vergunningsbetwisting het voorlopig stikstofkader onderuit haalde. Volgens Demir moeten de nieuwe richtlijnen, die via een ministeriële instructie zijn vastgelegd, een vergunningsstop voorkomen.

De nieuwe richtlijnen zijn een stuk strenger. Voor het arrest gold een minimumdrempel van 5 procent: een project die het stikstofprobleem in een natuurgebied met meer dan 5 procent verhoogde, kon geen vergunning krijgen.

De nieuwe drempels zijn veel lager: voor ammoniakuitstoot (veeteelt en mestverwerking) bedraagt de drempel 0 procent. Dat houdt in - zo klink het bij het kabinet Demir - dat kleine familiale bedrijven nog kans maken op een vergunning, of landbouwbedrijven ver weg van beschermd gebied. Elke aanvraag moet via een 'passende beoordeling' aantonen dat er geen negatief effect is op de omliggende natuur en desnoods moeten maatregelen worden genomen om de ammoniakuitstoot te verminderen. Het is de Vlaamse overheid die uiteindelijk over de vergunning beslist.

Voor NOx (industrie en transport) bedraagt de drempel 1 procent. Projecten die de drempel van 1 procent overschrijden, moeten eveneens een 'passende beoordeling' ondergaan en eventueel maatregelen nemen om de emissies te beperken.

De Vlaamse regering maakt zich sterk dat "90 procent van de industriële projecten die nu op stapel staan", zullen kunnen worden gerealiseerd.

"Streng voor landbouw, soepel voor industrie"

Volgens Boerenbond wil de landbouwsector mee zijn verantwoordelijkheid nemen, maar mag de rekening niet alleen door de landbouwsector betaald worden. "De regeling die voor ammoniak in deze instructie is uitgewerkt, laat alleszins niks aan de verbeelding over", zegt voorzitter Sonja De Becker.

Dat er voor de industrie en transport wél een drempel van 1 procent is voorzien, begrijpt Boerenbond niet goed. "Want een kilo stikstof is een kilo stikstof, of die nu van een stal of van een fabriek komt. Benieuwd of een dergelijke benadering zal stand houden voor de rechter. En of deze instructie wel de beloofde rechtszekerheid biedt?", luidt het.

Boerenbond wil ook betrokken worden bij de uitwerking van de definitieve stikstofregeling, waar minister Demir aan werkt. "Vermits er duidelijk inspanningen van onze sector worden verwacht, rekenen wij erop dat wij de komende maanden volop en volwaardig bij de voorbereidingen worden betrokken", stelt De Becker.

Groene Kring, de jongerenorganisatie van Boerenbond, dringt aan op een snelle finale regeling. “Als een tijdelijk kader te lang aansleept, dreigen landbouwers onder een stolp te belanden”, zegt Maarten Moermans, ondervoorzitter van Groene Kring. “Jonge boeren denken steeds vooruit. Op dit moment is het echter onmogelijk om toekomstplannen te maken. Een finale regeling moet er snel zijn, zodat de hele sector duurzaam en toekomstgericht kan ondernemen?”

“Twee maten, twee gewichten”

Ook het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) betreurt dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen de uitstoot en neerslag van stikstof uit de industrie en de landbouw. “Onbegrijpelijk dat er met twee maten en gewichten wordt gewerkt”, zegt ABS-voorzitter Hendrik Vandamme. “Dit neigt naar een zware bevoordeling van de industrie in Vlaanderen. Blijkbaar weegt een industriële stikstofbron minder zwaar op de balans van de Vlaamse regering dan die uit landbouw, waarvan akte.”

Volgens ABS zal het onderscheid in de beoordeling van de mogelijke impact op de natuurwaarden tussen de verschillende vormen van stikstofuitstoot niet alleen de toekomst van de landbouw, maar ook die van de industrie hypothekeren. “Nu wordt ruimte gecreëerd voor grootschalige industriële projecten, ten nadele van landbouwactiviteiten, die misschien veel minder stikstof uitstoten”, klinkt het.

Vandamme vreest ook dat deze tijdelijke regeling de urgentie wegneemt om een definitief kader uit te werken. “De deur staat wagenwijd open om dezelfde fout te maken als bij de vorige PAS-regeling, namelijk mogelijk helemaal geen definitief kader maken”, zegt hij.

ABS wijst er nog op dat alle landbouwgerelateerde vergunningsaanvragen nu tijdelijk via een passende beoordeling moet verlopen, waarvoor geen concrete richtlijnen zijn uitgewerkt. “Daarmee krijgen de adviserende ambtenaren eigenlijk vrij spel om een dossier al dan niet te laten vergunnen. Dergelijke werkwijze zal de rechtszekerheid niet bevorderen en leidt tot een vertraagde en willekeurige vergunningsverlening, ook bij bedrijven die weinig of geen impact hebben op nabij gelegen natuurgebieden.” Net als de Boerenbond vraagt het ABS zich af of de uitgewerkte regeling "juridisch kan standhouden".

“Focus op modernisering”

Volgens minister van Economie en Landbouw Hilde Crevits is het vooral belangrijk dat de instructies duidelijkheid brengen voor alle sectoren. "Het is belangrijk dat iedereen die onderneemt weet waar ze aan toe zijn", zegt ze in een reactie. "De volgende stap is een definitieve PAS-regeling, die rechtszekerheid en ruimte biedt aan iedereen met het oog op een duurzame toekomst", klinkt het.

Volgens minister Crevits stellen de strengere normen de bedrijven, en zeker de landbouwbedrijven, voor "grote uitdagingen". De CD&V-minister maakt zich sterk dat de regeling geen onmiddellijke impact zal hebben op de veestapel. Maar voor wie zijn bedrijf wil uitbreiden of wie een nieuw bedrijf wil oprichten, wordt het zeker moeilijker. Zeker in de buurt van habitatgebied "zal nog moeilijk lukken", klinkt het. "De focus komt te liggen op modernisering van de stallen waarmee bijvoorbeeld voor varkens en pluimvee nog grote winsten geboekt kunnen worden op vlak van beperking van de uitstoot", aldus nog Crevits.