LIVEBLOG: Vlaamse regering laat advies Raad van State juridisch onderzoeken

19u28 - Fernand Keuleneer: “Decreet én akkoord moeten naar prullenbak”

“Dit decreet en bij uitbreiding het hele stikstofakkoord moeten naar de prullenbak”, zegt advocaat Fernand Keuleneer. “Deze teksten zijn niet te repareren, alle essentiële onderdelen zijn onderuitgehaald in het advies van de Raad van State.”

Met die essentiële onderdelen bedoelt Keuleneer de impactscore, de wetenschappelijke verantwoording van het onderscheid tussen landbouw en industrie, het decretaal verankeren van de modellen, de drempelwaarden, de regeling rond de piekbelasters, enz.  Dat zijn allemaal punten die hij eerder al aangewezen had als zwakke punten in het akkoord en het voorstel van decreet en waarover de Raad van State nu hetzelfde oordeel velt.

Dat er door het uitblijven van een goedgekeurd stikstofdecreet een vergunningenstop dreigt zoals omgevingsminister Demir (N-VA) en N-VA-voorzitter Bart De Wever stellen, noemt hij larie en apekool. “Als een vergunning vandaag niet kan, dan zal het decreet dat niet verhelpen”, klinkt het. "Het advies van de Raad van State confronteert politici met de geldende wetgeving en met zorgvuldigheidsnormen inzake legistie, meer niet." Net als onder meer VUB-professor Aube Wirtgen meent Keuleneer dat het noodzakelijk is om voor elk project met potentiële impact op nabijgelegen natuur een passende beoordeling te maken.

Hij beseft dat dit bijzonder omslachtig is, maar op dit moment is er geen andere mogelijkheid. “Wel kan men ondertussen werk maken van een visie en wetgevende initiatieven over waar we in Vlaanderen naartoe willen met natuur, landbouw en industrie. Want vergeet niet, vandaag gaat het over speciale beschermingszones, maar ondertussen zijn we wel tal van natuurgebieden bij aan het creëren. Denk maar aan heel het proces rond de nationale parken”, waarschuwt Keuleneer.

Hij raadt de Vlaamse regering dan ook aan om van het Belgisch voorzitterschap in de eerste helft van 2024 gebruik te maken om op Europees niveau een aantal aanpassingen aan de habitatrichtlijn en het daaruit voortvloeiende natuurdecreet op de agenda te zetten. “Er kan misschien een coalitie gevonden worden met een aantal andere lidstaten. Het is immers de Europese Raad die daarover dergelijke aanpassingen kan beslissen, niet de Commissie.”

17u22 - Port of Antwerp-Bruges: “Nieuwe Ineos-vergunning over vier maanden haalbaar”

De CEO van de Port of Antwerp-Bruges, Jacques Vandermeiren, verwacht dat er wellicht dit jaar nog een nieuwe - juridisch waterdichte - vergunning wordt afgeven waarmee alle partijen aan de slag kunnen. Dat schrijft het Nederlandse vakblad NT dinsdag. De vergunning moet voor een doorbraak zorgen in het dossier van de ethaankraker die Ineos wil bouwen.

"Het stilleggen van het Ineos-project is een hiccup (tegenvaller, red.) maar het komt goed", klinkt Vandermeiren vastberaden. Jim Ratcliffe, de oprichter van Ineos, was razend na de uitspraak van een Vlaamse rechter die de pauzeknop indrukte voor de ethaankraker. Ratcliffe eiste vervolgens dat de Vlaamse regering binnen de vier maanden voor een nieuwe vergunning zou zorgen. Vandermeiren schat dat dit haalbaar is. "Ik ga ervan uit dat in november een nieuwe - juridisch waterdichte - vergunning wordt afgeven waarmee we weer verder kunnen werken. We zullen er wel geraken."

Vandermeiren baseert zijn optimisme volgens NT op twee ontwikkelingen. De eerste is een akkoord tussen de relevante partijen in het Vlaams parlement om de 1 procentnorm alsnog wettelijk te verankeren. De tweede ontwikkeling is dat volgens de CEO nu ook Ineos ervan doordrongen is dat het een goed doortimmerde, zogenoemde 'passende beoordeling' moet maken van de exacte stikstofimpact op de natuur van de Brabantse Wal.

17u12 - Essenscia: "Verantwoordelijkheidszin nodig om tot juridisch robuuste oplossing te komen"

De federatie van de chemiesector, essenscia, roept de Vlaamse regering op het stikstofdecreet zo snel mogelijk aan te passen "op basis van het voorstel dat nu voorligt". Anders dreigt Vlaanderen in een "vergunningenvacuüm" terecht te komen en "cruciale investeringen in de vernieuwing en vergroening van onze industrie mis te lopen".

Essenscia hekelt "de toenemende rechtsonzekerheid die nu ontstaat", met "een negatieve impact op het investeringsklimaat" in Vlaanderen. "Er zitten heel wat (her)vergunningsaanvragen in de pijplijn die mogelijk vertraging oplopen, wat tijd maar ook veel geld kost. Vlaanderen dreigt hierdoor ook internationaal als investeringslocatie uit de boot te vallen", zegt de federatie.

"Hoe je het ook draait of keert, we hebben snel een aangepast stikstofdecreet nodig. Anders dreigt de totale impasse waarbij niemand - burger, boer of bedrijf - nog een vergunning dreigt goedgekeurd te krijgen", zegt essenscia-directeur Ann Wurman. "We vragen van de Vlaamse regering en het Vlaams parlement verantwoordelijkheidszin om snel tot een juridisch robuuste oplossing te komen."

16u48 - Professor Aube Wirtgen (VUB): “Schade voor investeringsklimaat niet te overzien”

In De Tijd zegt VUB-professor Omgevingsrecht Aube Wirtgen dat de politiek Ineos een foute oplossing heeft voorgespiegeld. “Ik heb nooit geloofd dat het stikstofdecreet Ineos op korte termijn kon redden”, klinkt het. Ze zegt er nochtans “ziedend” van te worden dat zo’n project niet zou lukken in Vlaanderen. “Het stikstofbad is volgelopen door minder duurzame industrie en door de grote varkensstapel en mestverwerkingsbedrijven. Dat neemt ruimte weg voor innovatieve bedrijven, zoals Ineos.”

Volgens haar heeft de Raad van State voor een deel bevestigd wat de Raad voor Vergunningsbetwistingen eerder al zei in het arrest waarmee de Ineos-vergunning werd vernietigd: per natuurgebied en per economische activiteit moet de individuele impact onderzocht worden met een passende beoordeling. “Dat zo’n complex milieuonderzoek nodig is voor elk project dat impact kan hebben op beschermde natuur, is bijzonder nefast. Er zijn enorme kosten verbonden aan de passende beoordeling en de uitkomst van de vergunningsaanvraag is onzeker”, aldus professor Wirtgen.

Een oplossing voor het stikstofprobleem op korte termijn bestaat er volgens haar in om de uitstoot te reduceren. “Dat zal ruimte creëren voor een vlotte vergunningsverlening over een paar jaar. Men moet afstappen van de obsessie dat snel een decreet nodig is voor de vergunningen”, klinkt het. Ze wijst er wel op dat de politiek zou kunnen kiezen voor een “cynische oplossing”: het niet-bindende advies van de Raad van State naast zich neerleggen en het decreet met aanpassingen stemmen. “Maar dan is het gewoon wachten tot het Grondwettelijk Hof het decreet afschiet. Zo kan de regering zich wel anderhalf tot twee jaar respijt kopen en erop gokken dat de vergunningen die in de tussentijd zijn verleend, onaangetast blijven.”

16u01 - Brouns: "Hoop dat bij iedereen gezond verstand terugkeert"

Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) pleit ervoor om "uit de loopgraven te komen en aan oplossingen te werken" in het stikstofdossier. "Ik hoop dat bij iedereen het gezond verstand terugkeert en dat we een vergunningsstop niet zelf gaan organiseren", zegt hij.

De regering besliste dinsdag om het advies nu eerst grondig juridisch te laten analyseren. Een concrete timing wordt daar niet op geplakt, al moet het voor verschillende betrokkenen wel snel gaan. Ook voor Brouns moet er nu "duidelijkheid en perspectief komen voor elke ondernemer in Vlaanderen". 

Het decreet van N-VA en Open Vld is echter "niet het robuuste vergunningskader dat onze economie nodig heeft", vindt Brouns. "De impactscores, de drempels, de piekbelasters: op al die punten zijn er fundamentele vragen gesteld en ik heb daar ook altijd voor gewaarschuwd aan de onderhandelingstafel". 

De christendemocraat herhaalt dat de Vlaamse industrie en landbouw de stikstofuitstoot de voorbije 20 jaar al met 50.000 ton hebben verlaagd en dat die inspanning moet worden meegenomen in de ambitie om de uitstoot verder te doen dalen. "In een passende beoordeling moeten we met die realiteit rekening houden. Ik hoop dat bij iedereen het gezond verstand terugkeert en dat we een vergunningsstop niet zelf gaan organiseren", zegt hij. 

15u45 - Bond Beter Leefmilieu: "Niemand heeft baat bij een impasse"

Bond Beter Leefmilieu vraagt de Vlaamse Regering om snel met een degelijk regelgevend kader te komen met een duurzaam toekomstperspectief voor alle sectoren. “Enkel zo vermijden we een impasse waar niemand baat bij heeft”, meldt de Bond.

“Een kordate regelgeving blijft een verdediging van het algemeen belang. Hierbij moeten we keuzes durven maken die de urgentie en de ernst van deze problematiek voor de natuur, voor de gezondheid en voor onze maatschappij erkennen”, stelt Heleen De Smet, beleidsexperte landbouw en voeding bij Bond Beter Leefmilieu.

“Het decreet leunt bijvoorbeeld te veel op technische maatregelen zoals ammoniakemissiearme stallen waarvan de doeltreffendheid terecht in vraag wordt gesteld”, stelt de koepelorganisatie. “De Raad van State wijst ook op de gevaren voor neveneffecten van bepaalde technieken, zoals watergebruik bij luchtwassers. Het advies vormt daardoor een duidelijke uitnodiging om het probleem bij de bron aan te pakken, zoals sturen op de omvang van de veestapel.”

“Dit is opnieuw een signaal dat er nood is aan begeleiding van landbouwers richting agro-ecologische en biologische landbouw. Enkel een duurzaam landbouwmodel is in staat om meerdere milieudrukken consistent aan te pakken", vindt Heleen De Smet.

BBL kijkt ook naar de bredere industrie. “Vlaanderen heeft te lang en te gemakkelijk vergunningen uitgedeeld. Dat lakse beleid zorgt ervoor dat heel de maatschappij nu de pineut is. Om ruimte te creëren, moeten historisch grote uitstoters ook hun rol opnemen,” zegt Tycho Van Hauwaert, beleidsexpert industrie van Bond Beter Leefmilieu.

Ook naar mobiliteit moet er gekeken worden, vindt de Bond. Zo stelt het advies vragen bij het voorstel tot een ‘uitzonderingslijst’ van mobiliteitsprojecten die geen passende beoordeling zouden moeten opstellen. “Bovendien gaat de Vlaamse Regering er onterecht van uit dat er voor mobiliteit geen bijkomende actie nodig is. Ze steunen hiervoor op een kilometerreductie tegen 2030 die ondertussen achterhaald is”, aldus Naomi Cambien, mobiliteitsexperte van Bond Beter Leefmilieu.

14u23 - Advocaat Stijn Verbist: “Resultaat van toxisch politiek spel”

Stijn Verbist, de raadsman van de boeren uit het Turnhouts Vennengebied, verwacht dat iedereen met open geest en met respect voor elkaars belangen om tot een duurzame oplossing te komen in het stikstofverhaal. “Polarisatie en manipulatie hebben ons gebracht tot het punt waarop we ons vandaag in het stikstofdossier bevinden: nergens”, zo schrijft hij op Linkedin.

Volgens hem zijn industrie, landbouw, economie en mobiliteit, haven en projectontwikkeling ingezet als speelbal “in een toxisch politiek spel met meer dan één dubbele agenda”. Verbist wijst erop dat we in een prachtig land wonen dat niet wordt geteisterd door aardbevingen of tsunami’s en waar we niet moeten schuilen voor bombardementen. “Toch slagen we er niet in om ordentelijk, eerlijk en correct tot een oplossing te komen”, klinkt het.

Hij roept iedereen dan ook op om opnieuw samen te gaan zitten, met daarbij alle informatie op de tafel.

14u19 - Morgen actualiteitsdebat over stikstof in het Vlaams Parlement

Het Uitgebreid Bureau van het Vlaams Parlement heeft beslist om morgen een actualiteitsdebat over het advies van de Raad van State (en de mogelijke gevolgen van dat advies) te organiseren.

14u11 - Farmers Defence Force eist ontslag van Zuhal Demir

De recent opgerichte belangenorganisatie Farmers Defence Force (FDF) Belgium ziet in het advies van de Raad van State aanleiding voor het ontslag van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). “De raad wijst de stikstofplannen van de regering naar de prullenmand. Hiermee wordt de politiek, met N-VA voorop, feitelijk wanbeleid in de schoenen geschoven. Er hebben minister voor minder ontslag genomen”, vertelt FDF-voorzitter Bart Dickens.

Bart Dickens was deze zomer positief gestemd over zijn toekomst als melkveehouder in het Turnhouts Vennengebied dat extra streng getroffen wordt door de stikstofplannen. “Ooit komt de waarheid naar boven”, zij de toen kersverse voorzitter van de net opgerichte Farmers Defence Force.

Het advies van de Raad van State over het voorstel van stikstofdecreet is volgens hem een stap in de goede richting. “Er komt schot in de zaak. De Raad van State is duidelijk niet akkoord met de plannen van deze regering. Zij stellen, net zoals wij, ernstige vraagtekens bij de onderliggende rekentools en het onderscheid dat er gemaakt wordt tussen landbouw en industrie. Ook de strenge maatregelen die men in het Turnhouts Vennengebide voorzien heeft, zijn volgens de Raad op drijfzand gebaseerd.”

Volgens Dickens wordt de overheid, de N-VA in het bijzonder, op deze manier "afgestraft voor haar dwaasheden en hooghartigheid". De voorzitter van FDF heeft geen goed woord over voor wat hij noemt de “Nieuwe Vlaamse Arrogantie” en vindt dat in dit geval Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir tot verantwoording geroepen moet worden. “Er zijn ministers voor minder ontslagen. De landbouw, Ineos, het Ventilus-project: alles is onvergunbaar en loopt in de soep. Dit is wanbeleid en dat zal zich steeds meer tegen de partij keren."

Dickens is waakzaam voor euforie en houdt de situatie naar eigen zeggen nauwlettend in de gaten. “De politiek gaat alles uit de kast halen om zich hieruit te redden en verder te kunnen met het bestaande decreet, zonder opnieuw te moeten beginnen. Wij gaan er bovenop zitten dat het decreet wel terug naar de tekentafel gaat.”

14u00 - Natuurpunt: “Geen vrijbrief voor versoepeling”

Natuurpunt ziet het huidige debacle met lede ogen aan, maar zoekt naar een lichtpunt. “De raad bevestigt dat een structurele oplossing voor het stikstofprobleem noodzakelijk is, met realisatie van meer robuuste en gezonde natuur”, meldt de organisatie. “Het advies leest niet als een vrijbrief voor versoepeling.”

Volgens diensthoofd Jos Ramaekers is een degelijk stikstofdecreet van uiterst belang. “De grote meerderheid van onze Europese natuur is er slecht aan toe”, zegt hij. “Een laks vergunningenbeleid in het verleden, maar ook een enge kijk op natuur en een structureel gebrek aan investeringen in natuurherstel, hebben daartoe bijgedragen. Een decreet blijft daarom nodig, evenals investeringen in robuuste natuur.”

Natuurpunt leest in het advies enkele belangrijke hindernissen. Zo biedt de impactscoretool geen zekerheid dat er daadwerkelijk ‘geen impact’ is. Ook de stal- en andere reductiemaatregelen waar het decreet een daling van 50 procent verwacht, worden wetenschappelijk in twijfel getrokken. Verder houden de stikstofreducerende technieken risico in op ongewenste neveneffecten.

Vergunningen ‘op krediet’ worden evenmin toegelaten. Maatregelen die wel al deel uitmaken van het decreet maar nog niet in uitvoering zijn, zijn niet voldoende. Tot slot blijken de verschillende drempels voor verschillende activiteiten onvoldoende te zijn verantwoord en onderbouwd, zo onthoudt Natuurpunt uit het advies.

Jos Ramaekers: “De Raad van State maakt een aantal terechte opmerkingen. Ze vragen echter geen versoepeling of afzwakking van het decreet, wel een voortzetting van het huiswerk. Het wordt een stevige uitdaging, maar op korte termijn is er echter geen alternatief. De regering moet hiermee aan de slag. Natuurpunt verwacht dat de Vlaamse Regering doorzet met het decreet, inclusief het luik om voldoende robuuste natuur in goede toestand te realiseren.”

Gunter Klaasen (Turnhouts Vennengebied): "Raad van State uit bezwaren die wij al lang opperen"

Pluimveehouder en frontman van de belangenorganisatie Stuurgroep Turnhouts Vennengebied Gunter Klaasen reageert voorzichtig opgelucht na een eerste lezing van het advies van de Raad van State over het voorstel van stikstofdecreet. “In dat advies klinken een aantal bezwaren die wij al lange tijd opperen. Zo wordt er volgens hem gehakt gemaakt van de impactscoretool en vindt de raad de aanvullende, gebiedsgerichte maatregelen in het Turnhouts Vennengebied ook onvoldoende onderbouwd. Helemaal gerust is Klaasen er niet in. “Er hangt ons nog veel boven het hoofd.”

13u35 - Demir: "Raakt dit opgelost voor de verkiezingen? Het moet."

In het VRT-middagjournaal spreekt ook landbouwminister Jo Brouns (cd&v) zich uit over het advies van de Raad van State. “Ik denk dat je op zijn minst kan concluderen dat er een heel aantal zeer fundamentele en grondige opmerkingen in zitten", zegt Brouns. "Dat betekent inderdaad dat er heel wat aanpassingen zullen moeten gebeuren om te komen tot een robuust vergunningskader.”

‘Heel wat' of 'alles’? “Ik denk dat er heel wat opmerkingen in zitten die moeten aangepast worden”, reageert Brouns.

Boerenbond concludeert dat het de Vlaamse regering haar huiswerk opnieuw moet maken, wil het komen tot een degelijk akkoord.

“Dat zegt de Boerenbond al 20 jaar”, reageert Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). “En ik denk dat we al 20 jaar kop in het zand hebben gestoken en nu in een situatie zitten die rampzalig is voor de economie van Vlaanderen. Ik hoop dat we goede wil kunnen vinden aan tafel en dat we verder gaan en kijken hoe we tegemoet kunnen komen aan het advies van de Raad van State.”

Over de ongelijke behandeling van de landbouw en industrie heeft de Raad van State ook de nodige vragen, al vindt Demir dat niet de correcte verwoording. “De Raad van State heeft er geen vragen bij. Ze zegt gewoon dat het onderbouwd moet worden. Misschien iets beter dan nu.”

Raakt de kwestie nog opgelost voor de verkiezingen? “Het moet”, zegt Demir. “Er is geen alternatief, het moet.”

Ook Brouns hoopt dat de zaak snel wordt uitgeklaard. “Ik denk dat het inderdaad de ambitie is om dat te doen, omdat het moet voor al wie onderneemt in Vlaanderen.”

12u54 - vzw Verenigde Veehouders: "Kunnen we nog spreken van democratische rechtsstaat?"

“Als in een democratische rechtstaat de grondwet en de rechten van de mens door beleidsmakers met de voeten getreden worden, als bedrog door overheidsdiensten jarenlang gebruikt wordt om een onmenselijk beleid te voeren, spreken we dan nog over een democratische rechtstaat?” Die vraag stelt Peter De Swaef van vzw Verenigde Veehouders zich naar aanleiding van het advies van de Raad van State op het stikstofdecreet.

Hij wijst erop dat de Raad van State nu ook vaststelt dat het decreet niet in overeenstemming is met tal van artikels uit het EU-handvest en uit de Belgische Grondwet. Volgens vzw Verenigde Veehouders kloppen ook de stikstofberekeningen niet. “Natuurpunt en VMM hebben met leugens en bedrog het aandeel van de veehouderij opgeklopt”, klinkt het. Metingen in de buitenlucht hebben volgens de vzw uitgewezen dat het gemiddelde ammoniakgehalte enkele microgrammen per kubieke meter is, terwijl de NOx uit industrie en verkeer opmerkelijk hogere concentraties halen.

Verenigde Veehouders lanceert naar aanleiding van het advies dan ook een oproep. “Gezocht voor het openbaar bestuur: personen die wel intelligent zijn, die in staat zijn om te rekenen, logisch te redeneren en de rechten van de mens te kennen en te respecteren, die geld van derden kunnen beheren als een goede huisvader, die fatsoen hebben en onkreukbaar zijn”, aldus nog de organisatie.

12u14 - Vlaamse regering laat advies Raad van State juridisch onderzoeken

De Vlaamse regering laat het vernietigende advies van de Raad van State op het stikstofdecreet van N-VA en Open Vld grondig juridisch onderzoeken. Dat is dinsdagochtend afgesproken op de ministerraad, zegt minister-president Jan Jambon (N-VA). Het is de bedoeling om nadien "met een gemengde groep van regeringsvertegenwoordigers en parlementsleden" tot een "gedragen oplossing" te komen.

In de extra ministerraad die naar aanleiding van het advies van de Raad van State was bijeengeroepen, is afgesproken dat het advies eerst grondig juridisch geanalyseerd moet worden. Een jurist van het departement Omgeving zal een inventaris van de opmerkingen van de Raad van State inventariseren en overleggen met drie externe juristen die mogelijke oplossingen moeten uitwerken. De regering zal die pistes vervolgens bespreken met "een gemengde groep van regeringsvertegenwoordigers en parlementsleden", om zo "tot een gedragen oplossing te komen", aldus Jambon. 

De minister-president zegt voorts dat het advies van de Raad van State "tot nederigheid en verantwoordelijkheid stemt". "Het toont aan dat, gelet op de complexiteit, het grote gelijk in dit dossier niet bestaat". Hij waarschuwt ook voor de dreigende grote impact "op de activiteiten van alle Vlamingen, gaande van de gewone burger tot de grootste industrieel".

11u31 - De Wever: "We spelen Russische roulette met onze vergunningen"

Niet enkel in Brussel, maar ook in Gent wordt het stikstofdossier besproken. De extra Vlaamse Ministerraad loopt gelijktijdig met het openingscollege van professor Carl Devos (UGent). Daar wordt de kans niet gemist om op het stikstofdebacle in te pikken. Devos ziet het dossier als een goed beginpunt voor een discussie over de gezondheid van het politieke bedrijf, of het gebrek daaraan.

Partijvoorzitter Bart De Wever, die N-VA vertegenwoordigt in het debat, zei dat hij het advies van de Raad van State als "problematisch" ziet. "De raad is nog strenger dan alle voorgaande arresten die over stikstof zijn uitgesproken." Hij roept op "tot een zo breed mogelijke consensus, zelfs breder dan de meerderheid.”

"Ik denk dat nu het moment aangebroken is waarop iedereen zijn vierkante meter van het eigen gelijk in Vlaanderen verlaat en de acute noodsituatie het hoofd biedt”, zegt hij. “Want we spelen Russische roulette met onze vergunningen. Zonder dat decreet gaan we de facto naar een vergunningenstop. En als je deze tekst leest, zitten we daar eigenlijk al in."

Hij hoopt op een kantelpunt. "Iedereen moet stoppen met particuliere belangen te verdedigen, want ze gaan er allemaal aan."

11u15 - Demir: “Dit is rampzalig voor de economie van Vlaanderen”

"Pappen en nathouden heeft geen zin." Dat zegt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) in een reactie op het advies van de Raad van State op het stikstofdecreet van N-VA en Open VLD. "De belangrijkste boodschap van de Raad van State is dat we verder moeten, deze situatie is rampzalig voor de economie van Vlaanderen", klonk het bij aankomst aan de extra Vlaamse ministerraad op het Martelaarsplein in Brussel.

"We moeten verder, we gaan Vlaanderen niet op slot zetten", zegt Demir nog. Dat betekent volgens de N-VA-minister niet dat alles meteen van tafel moet worden geveegd. "Er zijn opmerkingen, die kunnen we er uithalen en verder onderbouwen. Deze huidige situatie is rampzalig voor de economie van Vlaanderen."

10u57 - Voka: “Doorzetten met aangepast stikstofdecreet of grote chaos dreigt”

Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen, roept de Vlaamse regering op om door te zetten met het stikstofdecreet met de noodzakelijke aanpassingen. Als dat niet gebeurt dreigt er volgens de werkgeversorganisatie “chaos, een feitelijke vergunningenstop, een stilstand van de Vlaamse economie en gigantische economische schade.”

Na een eerste analyse van het advies van de Raad van State moet volgens Voka het voorliggende decreet zoveel als mogelijk is in lijn gebracht worden met de opmerkingen die de Raad maakt. “Helemaal opnieuw beginnen onderhandelen is geen optie. Dat zou jarenlange vertraging met zich meebrengen en nog meer onzekerheid creëren”, stelt Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka.

10u28 - Dryade: “Stikstofreductie is prioriteit nummer één”

In een draadje op X reageert ook Dryade, een milieuorganisatie die milieuregels wil afdwingen via de rechtbank, op het advies. “Het gebruik van drempelwaarden om zonder passende beoordeling vergunningen te verlenen wordt door dit advies geschrapt. Aangezien alle Vlaamse natuurgebieden te veel stikstof slikken, moet elk project dat stikstof toevoegt een passende beoordeling krijgen. Stikstofreductie wordt prioriteit nummer één”, klinkt het.

Het voorstel van decreet voorzag dat een neerwaartse depositietrend ruimte voor vergunningsverlening zou creëren. “Volgens de Raad van State is deze vergunningverlening op krediet strijdig met de habitatrichtlijn en schrapt het daarom deze maatregel”, meent Dryade. “Wat ook regelmatig terugkeert in het advies, is dat het wegnemen van de wetenschappelijke twijfel dé toetssteen is. Dit is alvast niet het geval voor de emissiereducerende maatregelen. Ze kunnen tot nader order dan ook niet gebruikt worden in de vergunningverlening”, aldus de milieuorganisatie.

Het verwijst ook naar de kritiek op de impactscoretool. “Die was er al in het verleden. Er is werk aan de winkel om de tool transparanter te maken”, luidt het op X. Over de ongelijke behandeling van NOx (industrie) en NH3 (landbouw) onthoudt Dryade dat de Raad van State oordeelt dat ongelijkheid mogelijk is, maar dat er geen wetenschappelijke twijfel mag over bestaan. “Een verschil in behandeling is dus niet a priori uitgesloten.”

Dryade noemt een stikstofdecreet meer dan ooit nuttig en nodig. “Maar het zal in de eerste plaats een decreet zijn met beleidsmaatregelen die het stikstofbad laten leeglopen en de natuur er bovenop helpen. Daarna komt er ruimte voor nieuwe vergunningverlening”, besluit de organisatie.

10u18 - Demir: “Raad zegt wat ik altijd al gezegd heb, maar honderd keer radicaler”

Ondanks het vernietigende advies, onthoudt Vlaams Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) vooral dat de Raad haar aanpak op sommige punten steunt. “De Raad van State zegt wat ik altijd gezegd heb, maar hij zegt het honderd keer radicaler”, reageert ze in De Morgen. “Wie nu nog altijd durft beweren dat een stikstofdecreet en maatregelen niet nodig zijn, raakt elke Vlaming in wat die doet of laat. Onze stikstofaanpak werd door velen afgekraakt als te radicaal, maar eigenlijk waren we zelfs te redelijk volgens de Raad van State.”

Andere N-VA'ers noemen het advies “zeer problematisch.”

10u05 - Groene Kring wil dat sector mee aan tafel gaat voor decreet dat wel werkt

Groene Kring roept de regering op om de politieke spelletjes achterwege te laten en samen met de sector op zoek te gaan naar een akkoord dat verduurzaming combineert met perspectief voor jonge land- en tuinbouwers.

“Het advies van de Raad bevestigt onze zorgen” stelt Maarten Moermans, ondervoorzitter van Groene Kring. “De Raad van State is immers bijzonder kritisch over zowel het stikstofdecreet als bepaalde fundamenten van de gehele stikstofaanpak. Hier waarschuwde Groene Kring meer dan een jaar geleden al voor tijdens het openbaar onderzoek.”

“Dat dit decreet überhaupt werd ingediend is des te problematischer”, vult Bram Van Hecke, voorzitter van Groene Kring aan. “Wij vragen al twee jaar om stikstofbeleid dat perspectief voor jonge boeren combineert met de nodige verduurzaming. Jonge boeren hebben nu al te veel tijd verloren en dreigen dat opnieuw te moeten doen.”

Groene Kring stelt dat het advies van de Raad van State duidelijk maakt aan de regering dat er nood is aan een nieuw akkoord, waar perspectief voor jonge boeren en stikstofreductie wel gecombineerd worden. “Enkel zo worden zowel de landbouw als de natuur de nodige vooruitzichten geboden”, aldus Groene Kring.

Volgens de vereniging voor jonge land- en tuinbouwers is het ook tijd om tot een gedragen, haalbaar en doelgericht kader te komen. Dat kan door een overleg op te zetten met de hele sector. “Toen we in maatpak voor de Vlaamse regering stonden, vroegen we al voor een sectoroverleg om op zoek te gaan naar beleid dat werkt voor zowel boeren als natuur. Die vraag wordt steeds dringender. De Vlaamse Regering moet daar nu naar handelen door in gesprek te gaan met boeren, en niet over hen,” besluit Van Hecke.

10u04 - Professor Deketelaere: "Alle fundamenten onderuitgehaald"

Via X deelt professor milieurecht Kurt Deketelaere in 10 punten zijn visie op het advies van de Raad van State over het stikstofdecreet. Volgens de professor, die ook zetelt in de raad van bestuur van MRBB, worden alle fundamenten van de stikstofakkoorden van de Vlaamse regering door het advies onderuitgehaald. Hij verwijst daarbij naar de woorden van de raad dat er een systematische en onderbouwde verantwoording voor de gemaakte beleidskeuzes en de vele verschillen in behandeling volkomen ontbreekt.

Het valt hem ook op dat de Raad van State oordeelt dat de voorgestelde drempelwaarden (van 1% voor industrie en 0,0025% voor landbouw) waarbij projecten worden vrijgesteld van een passende beoordeling geen doorgang kunnen vinden. “Er kan niet worden gegarandeerd dat er wetenschappelijk gezien geen twijfel bestaat dat, eenmaal verleend, er geen schadelijke gevolgen zijn voor de natuurlijke kenmerken van het betrokken natuurgebied.

“Er wordt ook duidelijk gesteld dat de parameters, en de verhouding tussen die parameters, om de impactscore te berekenen, decretaal geregeld moeten worden”, stelt Deketelaere vast. “Daarnaast is de raad van oordeel dat het niet op sluitende wijze kan beoordelen of de gemaakte verschillen in behandelingen tussen categorieën en personen in het decreet gesteund zijn op een objectief criterium en dat ze redelijk verantwoord zijn.”

Ook het advies over de piekbelasters is de jurist opgevallen. “De Raad van State stelt dat er geen concrete verantwoording is voor het verschil in (impactscore)behandeling tussen piekbelasters en niet-piekbelasters, en tussen de verschillende categorieën van piekbelasters”, klinkt het. Daarnaast hekelt hij ook de “nattevingerregeling” inzake de identificatie van piekbelasters. “Dit moet volgens de Raad van State worden herwerkt en piekbelasters die hun activiteiten willen omvormen in het kader van natuurbeheer moeten daarvoor meer tijd krijgen.”

Deketelaere wijst ook naar het onderscheid tussen het voorstel van decreet en de definitieve PAS. “Hierover zegt de raad dat in de mate dat het voorstel van decreet afwijkt van het akkoord er een voorbehoud moet gemaakt worden of de vormvereisten voor het voorstel van decreet zijn nageleefd.” Hij verwijst ook naar de wachttermijn waar de goedkeuring van decreet aan is onderworpen. Volgens de Raad van State bedraagt die drie maanden, gelet op de erin vervatte technische voorschriften die moeten worden aangemeld bij de Europese Commissie.

Een ander punt waar het rechtscollege kritiek op heeft, is het leeftijdscriterium dat is vermeld om te bepalen wat onder een startende landbouwer moet worden verstaan. Dat is onvoldoende verantwoord waardoor het moet geschrapt worden. Tot slot verwijst de professor ook naar het Turnhouts Vennengebied. “De Raad van State oordeelt dat enige verantwoording waarom (enkel) voor het Turnhouts Vennengebied een bijkomende emissiereductie wordt opgelegd, volledig ontbreekt.”

10u02 - Tobback: “Advies in de lijn van de RvVB”

Vlaams Parlementslid Bruno Tobback (Vooruit) laat zich voorzichtig uit in De Standaard. “Dit advies ligt in de lijn van de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Als je de afbouw van stikstof niet hard kan maken met een ondubbelzinnig bindend kader, dan zijn nieuwe vergunningen heel moeilijk rechtszeker te maken.”

Die voorzichtigheid heeft een reden. In augustus gaf Tobback aan dat Vooruit bereid is het stikstofdecreet van N-VA en Open VLD te steunen vanuit de oppositie. “Vandaag kunnen we zeggen dat wat daar ligt, aanvaardbaar is”, liet hij toen nog weten aan de Mediahuiskranten.

9u40 - ABS-voorzitter Hendrik Vandamme laat op Twitter weten dat hij niet schrikt van het advies van de Raad van State.

9u32 - Groen: "Prutswerk en buskruit"

“Buskruit”, zo noemt Groen-fractieleidster Mieke Schauvliege het “vernietigende” advies van de Raad Van State over het voorstel van stikstofdecreet. "Opnieuw slaagt deze Vlaamse regering er niet in om een juridisch robuust voorstel uit te werken en levert ze prutswerk af, ongelooflijk."

"Vorige week heerste er nog een jolige sfeer bij de ministers omdat ze een akkoord hadden bereikt voor de septemberverklaring”, zegt Schauvliege. “Vandaag wordt pijnlijk duidelijk waarom stikstof geen deel uitmaakte van de onderhandelingen: er ís geen akkoord, er ís geen decreet en ik vraag me sterk af of er überhaupt nog een Vlaamse regering is.”

9u30 - Boerenbond: “Politici moeten terug naar de tekentafel”

Er is snel een oplossing nodig voor alle landbouwers, kmo’s en industriële bedrijven wiens vergunning binnenkort afloopt en die geen enkel kader hebben voor een verlenging. Dat reageert Lode Ceyssens, voorzitter van Boerenbond. “De politiek moet helemaal terug naar de tekentafel voor een nieuw stikstofdecreet.”

“Het advies van de Raad van State toont aan dat de indieners van het decreet op een dood spoor zaten”, zegt Ceyssens. “We zien vele van onze eerder gemaakte opmerkingen terug in het advies. Denk maar aan de impactscore, de piekbelasters, de aanpak in het Turnhouts Vennengebied en de vergunningsdrempels die amper toepasbaar zijn. Dit is niet op te lossen met wat lapwerk, men moet van op de grond een nieuw decreet bouwen, samen een integrale aanpak herdenken waarbij alle belanghebbenden bij betrokken worden.”

“In juni vorig jaar dienden we een lijvig bezwaarschrift in. We hadden veel opmerkingen en stelden veel vragen. Maanden geleden hebben we oplossingsrichtingen geformuleerd om weg te geraken uit de stikstofcrisis. Noch ons bezwaarschrift, noch onze oplossingsrichtingen werden ernstig en met een open geest bestudeerd”, stelt Ceyssens. “We hopen dat de politiek nu de keuze maakt om samen met de betrokkenen aan tafel te gaan zitten, met open vizier en gericht op oplossingen. We hebben al veel gedaan en willen nog veel meer doen.”

Daarnaast is het voor Ceyssens belangrijk dat er snel rechtszekerheid komt voor iedereen wiens vergunning de komende periode afloopt en nu geen kader heeft om een nieuwe vergunning aan te vragen. Hiervoor kijkt de voorzitter naar het Vlaams parlement “om hen een toekomst te bieden tot er een voldoende toetsingskader is.”

Toekomstperspectief

“De agrovoedingsindustrie is de grootste verwerkende industrie van ons land: 34.325 bedrijven met 120.000 voltijdse jobs die samen zo’n 60 miljard omzet genereren”, stelt Ceyssens. “Op veel landbouwbedrijven en binnen de volledige agrovoedingsindustrie zorgt het stikstofdossier voor zeer veel onzekerheid en onrust. Hoe langer deze crisis duurt, hoe meer straf Vlaams ondernemerschap er verloren gaat. Bovendien brengt het ons geen stap dichter bij de doelstellingen voor stikstofreductie.”

“De landbouwsector wil zijn verantwoordelijkheid nemen. De uitstoot kunnen we verder verminderen op een manier waarop we een sociaaleconomisch bloedbad in de Vlaamse agrovoedingsketen, te beginnen bij onze boeren, vermijden. De vergunningverlening voor de hele Vlaamse economie moet weer op de rails. Dat kan alleen als de politiek en de sector samenwerken”, besluit Ceyssens.

9u26 - Vlaamse regering zit om 10 uur samen

De Vlaamse ministerraad zit dinsdagochtend samen over het stikstofdossier. Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) heeft zijn ministers om 10 uur samengeroepen over het dossier.