Crelan: "Rechtsonzekerheid zorgde in Vlaanderen voor uitstel investeringen"

Crelan, de nummer twee in kredietverstrekking aan land- en tuinbouwers in ons land, leende in 2021 een totaalbedrag van 401 miljoen euro uit aan de Belgische land- en tuinbouwsector. Dat is een stijging van 5,1 procent tegenover een jaar eerder. Na jaren van groei trad in Vlaanderen, na het stikstofarrest, een stabilisering van het aantal kredietdossiers op en daalde de productie uiteindelijk met 7 procent. Daarentegen steeg in Wallonië het aantal kredietdossiers met 8 procent en de productie met 20 procent.

Sectoren die sterk verschillen

Die daling in Vlaanderen is voor een groot deel toe te schrijven aan de varkens- en pluimveesector, twee sectoren die ook in het stikstofdossier in het oog van de storm staan. “De kredietproductie in de pluimveehouderij is quasi gehalveerd op één jaar tijd”, stelt Vranken die bij Crelan verantwoordelijke Agro & Business is. De varkenssector, die in 2021 ook door een diepe economische crisis ging, realiseerde maar 70 procent van de kredietproductie in vergelijking met een jaar eerder. “Maar je moet beseffen dat 2020 ook al geen goed jaar was voor de varkenshouderij op vlak van investeringen. In vergelijking met het goede jaar 2018, is de kredietproductie in 2021 teruggevallen tot een derde van het niveau van toen”, aldus Vranken.

De sector die het de laatste vier jaar bijzonder goed doet, is de melkveehouderij. “Hier wordt het zwaarst geïnvesteerd. De impact van het stikstofakkoord laat zich hier ook minder voelen, want het kredietvolume is met 10 procent gestegen in vergelijking met 2020. “We zien hier veel grondtransacties”, luidt het bij Crelan. Ook de huidige hoge melkprijzen zetten melkveehouders aan om verder te investeren. “Alleen al in de eerste vier maanden van 2022 hebben we 43 procent van de jaarproductie van 2021 aan kredieten in de melkveesector gerealiseerd”, weet Vranken.

Net als in de melkveehouderij, blijft ook in de akkerbouwsector het investeringsniveau hoog liggen. “Vooral in Wallonië wordt sterk geïnvesteerd in deze sector. Het gaat dan zowel om de aankoop van grond als van materieel”, zegt de land- en tuinbouwspecialist van Crelan.

De glastuinbouwsector is een wat atypische sector. “Het is moeilijk om hier duidelijke conclusies te trekken. Het is een erg kapitaalsintensieve sector en een aantal grote projecten kunnen al vaak zorgen voor een vertekend beeld”, weet Vranken. Wel ziet hij dat de sector altijd heel innovatief en flexibel is geweest en dat dit vandaag niet anders is. “Door de sterk gestegen energieprijzen wordt momenteel heel sterk gemanaged op het energieverhaal”, luidt het. “Zo wordt bijvoorbeeld gekeken wat het optimum is om de verwarming iets lager te zetten en toch nog voldoende kilo’s te halen. En in de aardbeiensector waar de belichte teelt in opgang was, zien we dan weer wat meer terughoudendheid op dat vlak door de hoge energieprijzen.”

Vergunningen die vervallen en bouwkosten die fors stijgen

Tijdens de eerste maanden van 2022 merkt Crelan dat de groei zich doorzet in Wallonië, maar dat ook de Vlaamse markt opnieuw in beweging komt. “Er tekenen zich daarbij een aantal tendensen af”, zegt Vranken. “Het gaat bijvoorbeeld om landbouwers die al een vergunning hadden en die nu toch doorzetten omdat hun vergunning anders vervalt.” Ook de aankopen van grond zitten in de lift. “Gecombineerd met de stijgende prijzen voor grond, nemen ook de afgesloten kredieten voor grondaankopen toe.”

De sterk gestegen bouwkosten hebben ook een impact. “De bouwkosten per project zijn fors gestegen. Dat uit zich op vele manieren”, weet Vranken. “Zo zien we dat offertes veel beperkter geldig zijn waardoor de beslissingstermijnen enorm kort zijn geworden. Ook moet er vaak sneller betaald worden.” Anderzijds zetten ze ook de rendabiliteit van een project onder druk.

Volgens Vranken is het vreemd vermogen per productie-eenheid één van de bepalende factoren bij beslissingen van kredietdossiers. “Wij werken met duidelijke richtlijnen hierover, op vlak van managementcapaciteiten kan er wat speelruimte toegekend worden”, legt hij uit. “Als we naar de melkveehouderij kijken, dan weten we dat het vreemd vermogen dat per liter melk gedragen kan worden, niet oneindig kan stijgen. Dat kunnen we niet wijzigen. Wanneer hogere bouwkosten ertoe leiden dat de kapitaalsbehoefte sterk toeneemt voor eenzelfde project, kan dit tot gevolg hebben dat landbouwers meer eigen kapitaal moeten inbrengen”, aldus Vranken. Wanneer dit eigen kapitaal niet voorhanden is, is uitstel van het project aan de orde.

Hoe het verloop van de kredietaanvragen voor de rest van dit jaar zal zijn, is moeilijk in te schatten, meent Vranken. “Waar gaan we landen met het stikstofakkoord? En wat zal er nog mogelijk zijn? Wat zal de geopolitieke context brengen? Er zijn behoorlijk veel onzekere factoren.” Toch kijkt hij positief naar de toekomst. “De eerste vier maanden van 2022 doen alvast het beste verhopen. En de sector heeft in het verleden bewezen tegen een stootje te kunnen.”