"Stop met stikstof in te zetten als politiek wapen"
Na het vernietigende advies van de Raad van State over het stikstofdecreet van de N-VA en Open VLD moet het roer helemaal om. Een duurzame stikstofregeling is pas mogelijk als er een respectvol en open overleg tussen alle partijen komt. Dat schrijft advocaat Stijn Verbist, raadsman van de boeren in het Turnhouts Vennengebied en gespecialiseerd in rechtsbescherming tegen de overheid, in een opiniestuk dat eerder in De Tijd verscheen.
Routinematig en achteloos.' Dat zei de Raad voor Vergunningsbetwistingen over de vergunning die Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) had afgeleverd voor de bouw van een ethaankraker door de chemiereus Ineos. De Raad van State is niet minder mals voor het voorstel van stikstofdecreet van de N-VA en Open VLD. Hij noemt het in een streng advies 'opaak' of troebel.
"Een systematische en onderbouwde verantwoording voor de gemaakte beleidskeuzes ontbreekt" en de verschillende behandeling van de industrie en de landbouw wordt niet verantwoord. De Raad gaat, wat erg uitzonderlijk is, zelfs nog wat verder: 'Er rijst onzekerheid over de precieze doelstelling van de indieners van het voorstel.
De Raad van State haalt bij wijze van voorbeeld contradicties aan tussen het voorstel van decreet en de PAS (Programmatische Aanpak Stikstof). De bron van de beide teksten is nochtans dezelfde: het kabinet en de administratie van de minister van Omgeving. De Raad gaat verder: "Er kunnen vragen rijzen over de volledigheid en de wetenschappelijke deugdelijkheid van alle in het voorstel in het vooruitzicht gestelde maatregelen." Kortom, de tekst deugt van geen kanten.
Met stikstof valt politiek niet te scoren. Wie dat toch probeert, krijgt het als een boemerang in het gezicht terug. Genoeg kritische stemmen hadden dat scenario voorspeld
Op het vlak van stikstof lijkt het werk van de Vlaamse overheid op dat van een eerstejaarsstudent rechten die zich van richting heeft vergist. Het is pijnlijk dat de overheid pakken geld aan externe consultants geeft, maar dat dat in het stikstofdossier niet tot resultaat heeft geleid.
Nochtans zette het Europees Hof van Justitie in een arrest van 7 november 2018 al duidelijk de bakens uit. Een programmatische stikstofaanpak is alleen mogelijk als een aantal strenge voorwaarden is vervuld. Een daarvan is een grondig empirisch en betrouwbaar wetenschappelijk onderzoek dat twijfel over schade aan de biodiversiteit uitsluit. Maar dat onderzoek ontbreekt in Vlaanderen.
Complex
Stikstof is een complexe aangelegenheid. Niet alleen spelen uiteenlopende belangen, de kwestie moet ook worden geregeld op het kruispunt van recht en tal van wetenschappen (hydrologie, biologie, ecologie, chemie...). Het hoogste niveau van objectieve en onafhankelijke inzichten en empirische vaststellingen is nodig. Reactieve of politiek gedreven oplossingen zijn gedoemd te mislukken. Met stikstof valt politiek niet te scoren. Wie dat toch probeert, krijgt het als een boemerang in het gezicht terug. Genoeg kritische stemmen hadden dat scenario voorspeld.
De Vlaamse overheid stelt zich door haar aanpak al jaren bloot aan aansprakelijkheidsclaims, niet alleen vanuit de hoek van de landbouwers, maar ook vanuit de industrie. Het is niet duidelijk wanneer het volgende gesprek met James Ratcliffe, de CEO van Ineos, over de vergunning voor zijn ethaankraker gepland is, maar buiten schaamte en deemoed kunnen de Vlaamse en Belgische vertegenwoordigers daar allicht niet veel op tafel leggen.
De stikstofaanpak moet dus anders. Men moet eindelijk ophouden stikstof in te zetten als politiek wapen. Alle betrokken partijen, natuurorganisaties, beleidsmakers, afgevaardigden uit de industrie en de landbouw, moeten met open vizier en respect voor elkaars (vaak schijnbaar tegenstrijdige) belangen om de tafel gaan.
Aannames, modellen en veronderstellingen moet plaats ruimen voor wetenschappelijke vaststellingen en geijkte metingen
De beschikbare informatie moet in alle transparantie worden uitgewisseld. Aannames, modellen en veronderstellingen moet plaats ruimen voor wetenschappelijke vaststellingen en geijkte metingen. Zijdelingse of politieke doelstellingen moeten uitgesproken en geneutraliseerd worden. Zaken die niet in overeenstemming met de Europese regelgeving kunnen gebracht worden, moeten worden ondervangen met een correcte en billijke compensatie.
Een duurzame regeling, die de toets van de Vlaamse Raad voor Vergunningsbetwistingen, de Belgische Raad van State, het Belgisch Grondwettelijk Hof en het Europees Hof van Justitie kan doorstaan, zal een gedragen regeling zijn die in respectvol en open overleg tussen alle betrokkenen tot stand is gekomen.
Met dit opiniestuk wil de auteur een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Dit opiniestuk verscheen eerder in De Tijd.
De auteur
Stijn Verbist is advocaat die gespecialiseerd is in rechtsbescherming tegen de overheid. Hij is ook de raadsman van de landbouwers in het Turnhouts Vennengebied die volgens de stikstofplannen van de Vlaamse regering extra inspanningen moeten leveren om de stikstofuitstoot in het gebied te reduceren.
Bron: De Tijd
