Moeilijke start voor Nederlandse stikstofminister
De Nederlandse stikstofminister Christianne Van der Wal kent een moeilijke start. Ze gaf de Nederlandse Kamer verkeerde informatie over de piekuitstoters en haar communicatie over een “woest aantrekkelijke” uitkoopregeling heeft het omgekeerde effect. Ondertussen maakten Nederlandse boeren in Den Haag al meteen duidelijk dat onteigeningen een rode lijn zijn.
Minister Van der Wal (VVD) van Stikstof had op verzoek van de Tweede Kamer lijsten laten opstellen van de grootste stikstof- en ammoniakuitstoters. Een onbekend aantal veehouderijen is onterecht op de lijst van grote uitstoters terechtgekomen. De fout is ontstaan doordat het RIVM, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, dat de lijst heeft opgesteld, moderne stallen waar weinig uitstoot wordt geproduceerd heeft meegeteld als stallen die juist veel ammoniak uitstoten. "Omdat het hierbij juist vaak gaat om stallen met grote aantallen dieren is het effect van deze onvolkomenheid (....) groot", schrijft het RIVM in een toelichting.
Bovenaan de NOx-lijst staan bedrijven als Tata Steel en Schiphol, maar de ammoniaklijst bestaat voor het overgrote deel uit veehouderijen. Hoewel het ook daar industriële bedrijven als Rockwool zijn die de top 3 bevolken. Op dit moment is het RIVM bezig de lijst met ammoniakuitstoters te corrigeren. Binnen een week moet de gecorrigeerde versie er zijn, schrijft Van der Wal.
De provincies en het ministerie van Landbouw zijn op dit moment bezig met een stikstofoverzicht per Natura 2000-gebied. Per gebied wordt vastgesteld wat er moet gebeuren om de natuur te behouden of te verbeteren. De bedrijven die daar verantwoordelijk zijn voor de uitstoot, krijgen te horen of ze moeten inkrimpen of vertrekken. Dat het Nederlandse ministerie geen correcte informatie kon meedelen, werd alvast schamper onthaald door Caroline van der Plas van de BBB.
“Woest aantrekkelijk”
De nieuwe uitkoopregeling, die "woest aantrekkelijk” moet worden volgens van der Wal, heeft dan weer een averechts effect: boeren die al via een provinciale uitkoopregeling overwogen te stoppen, besluiten nu te wachten, omdat ze bang zijn geld mis te lopen. Van der Wal kondigde de regeling vorige week vrijdag aan bij de voorstelling van haar beleidsbrief Stikstof.
Maar de early birds-regeling, waarvan de financiële details nog onbekend zijn, heeft een averechts effect, schrijft de Nederlandse krant NRC. Ze is namelijk van invloed op een provinciale opkoopregeling, die november 2020 is gestart en gefinancierd wordt door het Rijk, voor boeren die veel stikstof uitstoten en dicht bij kwetsbare natuurgebieden zitten. In Drenthe, Overijssel en Limburg merken gedeputeerden dat boeren met wie zij al langer in gesprek zijn omdat ze willen stoppen zich na de brief van Van der Wal ineens terugtrekken. Het gaat hier om zogenaamde "piekbelasters" die veel stikstof uitstoten.
Sinds het verschijnen van de brief hebben "tien à vijftien agrariërs” contact opgenomen” zegt Gert Harm ten Bolscher (SGP), landbouwgedeputeerde in Overijssel. Ze twijfelen of het nog wel „zo’n goede deal” is, zegt hij, „omdat er wellicht iets beters gaat komen”. Ook in Limburg leidde de brief tot „onzekerheden’’ bij boeren die overwogen gebruik te maken van de provinciale regeling, volgens Geert Gabriëls, gedeputeerde voor stikstof in Limburg. "Ondernemers verwachten zekerheid en willen weten dat er op een later moment niet alsnog een financieel aantrekkelijkere regeling komt.” Hetzelfde speelt in Drenthe – exacte aantallen heeft de provincie niet. Een woordvoerder van minister Van der Wal zegt dat hij begrijpt dat boeren even wachten. "Het zijn ondernemers, ik zou zelf ook kijken welke regeling het voordeligst is.” Alles samen gaat het over een 60-tal Nederlandse agrariërs die al in gesprek waren met hun provinciale overheden.
Door boeren op vrijwillige basis uit te kopen, of hun bedrijf te verplaatsen, hoopt de minister dwang te kunnen vermijden. Als dit plan mislukt, volgt mogelijk onteigening. Dit is een maatregel die de minister liever niet gebruikt, omdat dit ingrijpend en tijdrovend is (een onteigening kost vaak jaren) en bovendien voor veel weerstand onder boeren zorgt.
Weerstand groeit
Ondertussen zwelt de weerstand tegen de stikstofplannen van de Nederlandse regering aan. Gisteren al betoogde een kleine delegatie boeren in Den Haag. De onteigeningsplannen van de regering als “stok achter de deur” zijn voor hen de rode lijn. Ook vanuit de eigen partij kreeg Van der Wal kritiek op haar brief. Mirjam Nelisse, VVD-Statenlid in Zuid-Holland en zelf boerin, vindt dat Van der Wal een te negatief beeld schetst van de boeren. In een video die zij op Twitter postte, zegt zij dat boeren de afgelopen dertig jaar ontzettend veel hebben gedaan om de stikstofuitstoot te verminderen: “maar nog steeds wordt er naar ons gekeken als de grootste vervuiler”.
De VVD in Drenthe plaatste een opiniestuk op de eigen website. Willemien Meeuwissen, fractievoorzitter VVD Provinciale Staten Drenthe, schrijft dat Van der Wal een te negatief beeld schetst van de slechte staat van de natuur en de rol van de stikstofuitstoot van boeren hierin overdrijft. Deze uitspraken kloppen niet, schrijft Meeuwissen, „en beschadigen opnieuw onze boeren”.
In de laatste peiling van Maurice De Hondt dondert de VVD van Van der Wal en Minister-President Mark Rutte omlaag met maar liefst negen zetels. Ook de andere partijen van het kabinet Rutte IV delen in de klappen met het links-liberale D66 en het christen-democratische CDA die elk 6 zetels verliezen. De grootste winst is er voor de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas en het rechts-conservatieve JA21. Op de koop toe kijkt Nederland aan tegen de hoogste inflatie in 45 jaar.
Bron: NOS / NRC
Beeld: Lydia van Rooijen
