Nederlandse boeren schreeuwen ongenoegen uit over stikstofbeleid

De Nederlandse boeren trokken met hun tractoren door het land en verzamelden op vijf plaatsen, waar ze protesteerden tegen het stikstofbeleid dat volgens hen te veel de landbouwsector viseert. Ook klagen ze de onzekerheid aan die ontstaan is sinds het uitbreken van de stikstofcrisis in 2019.

Om een antwoord te bieden op de stikstofproblematiek worden verschillende rapporten en adviezen geformuleerd. Zo sleutelden zes organisaties, waaronder de landbouworganisatie LTO, eerder al aan een plan om extra maatregelen te voorzien. Dat botste op heel wat kritiek uit de sector, die het wegzette als “onhaalbaar en te weinig onderbouwd”.

Vorige week kwam hoogleraar milieu en duurzaamheid Jan Willem Erisman (Universiteit Leiden) naar buiten met een rapport “Naar een ontspannen Nederland”, dat hij op eigen initiatief geschreven heeft en overhandigd heeft aan de Nederlandse landbouwminister Carola Schouten. In het Nederlandse NOS-programma Nieuwsuur gaf de “stikstofprofessor” vorige week meer tekst en uitleg over zijn plan. "Ons idee was om te kijken of je niet veel gerichter stikstofbeleid kan maken zodat niet iedereen daarmee geconfronteerd wordt in de landbouw, maar dat je het dus gericht en efficiënt en ook zo goedkoop mogelijk doet."

In het rapport identificeert Erisman twee hotspots qua stikstofuitstoot: de Gelderse Vallei en de Veluwe-enclave. De emissies zijn daar heel hoog en verspreiden zich naar alle natuurgebieden. Volgens de auteur is het daarom het meest effectief om daar maatregelen te nemen, zoals de ondersteuning van landbouwers die willen stoppen en een overschakeling van veeteelt naar duurzame landbouwpraktijken te voorzien om perspectief te bieden aan de blijvers.

Uiteindelijk kwam het Nederlandse Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) begin deze week met een eigen rapport op de proppen dat nog een stap verder gaat. Dat advies doet eigenlijk de deur dicht voor landbouw op bepaalde plekken. Zelfs voor duurzame vormen van landbouw zou nog amper plaats zijn omdat ook die nog te veel stikstof uitstoten. PBL maakt gewag van “een ongekende transformatie van landelijk gebied in Nederland”.

“Landbouw is bijzaak”

Voor ABS-voorzitter Hendrik Vandamme is het duidelijk dat de diverse proefballonnen die opgelaten worden, uiteindelijk wel het gewenste ideologische effect krijgen. “Schreeuw je lang genoeg dat iets moet, zelfs al is het je reinste onzin, uiteindelijk word je geloofd”, schrijft hij in het voorwoord van het ledenblad Drietand. “Het perspectief voor de boeren ontbreekt volledig zolang dat op basis van modellen en normeringen de regels alsmaar zwaarder worden en de eisen voor extra natuur exuberanter.”

Hij vreest dat deze studies ook in Vlaanderen goed gelezen zullen worden. “Het planbureau en ook het ongevraagde advies van Erisman gaan ervan uit dat generieke maatregelen zo goed als nutteloos zijn en dat er in eerste instantie puur plaatselijk gekeken moet worden. Natuur is altijd het doel en landbouw is bijzaak”, stelt Vandamme.

Voor ABS moet het net omgekeerd, namelijk eerst generieke maatregelen nemen en de landbouw ook in moeilijkere gebieden toekomstperspectief geven. “Maar die eis wordt in de huidige adviezen met de grond gelijk gemaakt”, aldus Vandamme. “We rekenen op gezond verstand bij de experten en politici, in die zin dat men het totaalplaatje voor ogen houdt en de volledige socio-economische impact van de verschillende stikstofreductiescenario’s die zullen leiden tot beleidskeuzes mee in overweging neemt.”