Eigen partij schiet stikstofplan Van der Wal af

Een nipte meerderheid van 51 procent van de leden stemde in met een voorstel dat de landelijke fractie in de Tweede Kamer oproept tot verzet tegen de plannen zoals het kabinet die vrijdag presenteerde, waarbij de veestapel fors moet krimpen om de stikstof terug te dringen. "Sinds gisteren heerst ongeloof", zei de Drentse Mirjam Nelisse, indiener van de het 'protestvoorstel'. Ze sprak van een "tunnelvisie" bij de plannen van het kabinet.

51 procent voor verzet

De motie die is aangenomen roept de Tweede Kamerfractie op om het kabinet te bewegen op het stikstofbeleid en de plannen aan te passen. Daarbij moet de focus minder op de landbouw en verkleining van de veestapel liggen en moet er meer geld naar innovatieve technieken gaan om stikstofuitstoot te verminderen. Ook zouden er feitelijke metingen moeten worden gebruikt in plaats van berekeningen en modellen. Er moet meer perspectief voor boeren komen en maatregelen moeten beter over sectoren verdeeld, aldus de leden.

De achterban keert zich dus tegen de plannen die de eigen VVD-minister Van der Wal vrijdag presenteerde.

Het kabinet kondigde vrijdag aan dat de stikstofuitstoot in delen van Nederland met 70 procent moet worden teruggedrongen. Het gaat om 131 gebieden vlakbij kwetsbare natuur. De plannen hebben tot gevolg dat niet alle boeren kunnen doorgaan met hun bedrijf.

In het Nationaal Programma Landelijk Gebied staat per gebied hoeveel de stikstofuitstoot in 2030 moet zijn verlaagd om de natuur een kans te geven om te herstellen. In sommige is dat 12 procent, maar er zijn er dus ook 131 waar het heel fors uitpakt. Die liggen over het hele land verspreid, binnen een kilometer rondom een beschermd Natura 2000-gebied.

Het stikstofplan moet ertoe leiden dat de totale stikstofuitstoot in 2030, over acht jaar dus, 50 procent lager is. Voor de boeren geldt dat hun uitstoot volgens de plannen globaal met 40 procent omlaag moet. Dat betekent dat er dan rond de 30 procent minder vee zal moeten zijn. Maar minister Van de Wal heeft al laten weten dat het om "richtinggevende doelen" gaat en dat zij niet "directief" aan de provincies gaat vertellen hoe zij die moeten bereiken.

Andere aanpak dan Vlaanderen

Op Twitter duidt stikstofexpert David De Pue de verschillen met de Vlaamse aanpak. Zo wil Nederland tegen 2030 74 procent van zijn natuurareaal onder de Kritische Depositiewaarde (KDW), terwijl Vlaanderen een halvering van de overschrijding van de KDW vooropstelt. Nederland gaat ook focussen op bodem, water en klimaat, terwijl de focus in Vlaanderen exclusief op stikstofdepositie ligt. Nederland kiest bovendien voor een meer gebiedsgerichte aanpak, met reductiedoelstellingen afhankelijk van het gebied. Vlaanderen kiest voor generieke maatregelen met reductiedoelstellingen afhankelijk van de sector. De ontwikkelruimte is in Nederland afhankelijk van wat andere bedrijven doen via een stikstofdepositiebank die als salderingssysteem werkt. In Vlaanderen is de ruimte voor nieuwe vergunningen dan weer afzonderlijk per bedrijf geregeld via het significantiekader.

Provincies niet akkoord

Bij de VVD-achterban in provincies ontstond de afgelopen tijd al onrust, omdat de provincies de plannen moeten gaan uitvoeren. Lokale bestuurders maken zich grote zorgen over de impact voor de gemeenschappen en lokale cultuur. Boeren zullen moeten verhuizen, verduurzamen of stoppen. De ophef bij de VVD-achterban hierover op het congres was groot. "We raken boeren in de kern van hun bestaan, dat is niet fraai."

VVD-Kamerlid Van Campen, landbouwwoordvoerder in de Kamer, zei op het congres dat veel uit de motie waarschijnlijk uitgevoerd kan worden. Maar juridische haalbaarheid is ook belangrijk, zei hij, en "daarbij moeten we ook eerlijk zijn tegen de boeren". Volgens hem gaat het niet om achterhaalde theoretische modellen, zoals de motie beschrijft.

Minister blijft bij standpunt

Minister Van der Wal zei eerder deze week dat ze geen keuze heeft: "We hebben te maken met een juridische uitspraak die klip en klaar is: we moeten eerst minder stikstof uitstoten, we moeten eerst de natuur herstellen en pas dan kunnen we ook weer vergunningen verlenen. De enige manier om dit land van het slot te krijgen, is deze aanpak."

Nadat een nipte meerderheid van haar partij het stikstofplan van Van der Wal niet besloot te steunen, bleef de stikstofminister bij haar standpunt. Ze liet verstaan dat ze het plan niet zou aanpassen. "De Tweede Kamer is mijn opdrachtgever. Het is aan de kamerleden om te bepalen of het plan moet worden aangepast of niet", klonk het. "Ik snap de zorgen. Dat meen ik echt. Toen ik aan deze klus begon, had ik nooit verwacht hiermee de publieksprijs te winnen. Niet in Nederland en niet in mijn eigen partij."

Vrijdag al werd Van der Wal aan haar woning geconfronteerd door boze boeren. De Nederlandse boerenorganisatie Agractie kondigde al een grote manifestatie aan op 22 juni. Ze riep alle landbouworganisaties op om deel te nemen, ook de brede agrovoedingssector wordt warm gemaakt om mee te protesteren.