Stikstof: Milieuorganisaties vechten erkenning Lely Sphere aan bij de Raad van State
nieuwsMilieuorganisaties Bond Beter Leefmilieu en Dryade stappen naar de Raad van State om de erkenning van de Lely Sphere te vernietigingen. Dat is een nieuw stalsysteem dat de ammoniakuitstoot bij runderen sterk zou verminderen. De techniek werd in juli in de lijst van ammoniakemissiereducerende technieken (AER-lijst) opgenomen, maar de milieuorganisaties trekken de werking in twijfel. "Er zijn geen garanties dat dit dure stalsysteem de beloofde reductiepercentages in de praktijk zal halen." Boerenbond betreurt de rechtsgang die juist een rem zet op verduurzaming en de rechtsonzekerheid doet opleven.
De Lely Sphere wordt al jaren als een veelbelovende techniek beschouwd in de melkveehouderij. Het gaat om een systeem van machinebouwer Lely dat meststromen scheidt en ammoniak uit de stallucht terugwint en omzet in een vloeibare circulaire meststof (renure). Hiermee vergroot het de circulariteit op het bedrijf en reduceert het systeem tegelijkertijd ook de stikstofuitstoot.
De stikstofreducerende werking ervan, die in Nederland al langer erkend is, werd in juli in Vlaanderen officieel erkend en op de AER-lijst geplaatst voor een reductiefactor van 77 procent. Sindsdien is er grote interesse onder de Vlaamse melkveehouders, want zij moeten tegen 2030 30 procent stikstof reduceren. De bestaande systemen realiseren vaak niet meer dan 25 procent reductie.
Twijfel over werking in praktijkomstandigheden
Bond Beter Leefmilieu en Dryade leggen nu een bom onder de heilige graal in het stikstofverhaal. Zij stappen naar de rechter om de erkenning van de techniek te vernietigen. “Er zijn geen garanties dat dit dure stalsysteem de beloofde reductiepercentages in de praktijk zal halen. Dit besluit brengt de Vlaamse stikstofdoelen in gevaar én zet veehouders op een verkeerd spoor”, stellen ze.
De reductiefactor is volgens de organisaties gebaseerd op metingen bij slechts vier Nederlandse testbedrijven, waar het systeem onder gecontroleerde en optimale omstandigheden werd geëvalueerd. “Er is geen bewijs dat deze prestaties onder praktijkomstandigheden in Vlaanderen en bij langdurig gebruik kunnen standhouden.” Zij wijzen daarbij ook op de twijfels die het Administratief Team hierover eerder uitte.
Juridische gebreken en bevoegdheidsoverschrijding
De techniek nu al erkennen zou volgens de organisaties dan ook overhaast zijn en onverantwoord ten aanzien van de landbouwer. Ze wijzen daarbij op het prijskaartje van de Lely Sphere. "De installatie van dit stalsysteem is duur: het kost de individuele landbouwer 150.000 à 170.000 euro, waarvan zo’n 80 procent door overheidssubsidies gedekt kan worden."
Tot slot stellen de organisaties, zoals ze dat eerder deden, ook vraagtekens bij de juridische procedure waarmee de erkenning van Lely Sphere tot stand kwam. “Het ministerieel besluit waarmee Lely Sphere werd erkend, vertoont ook ernstige juridische gebreken. Zo ontbreekt de beoordeling van de milieueffecten en kwam de beslissing toe aan de Vlaamse regering en niet aan de minister zelf, die zijn bevoegdheid daarmee heeft overschreden”, aldus Dries Verhaeghe van Dryade.
De milieuorganisaties hebben eerst heel hard gepleit voor het verlagen van de stikstofuitstoot. Nu bedrijven technieken voorzien die dat daadwerkelijk mogelijk maken, zijn ze er ook weer tegen
"Dit komt bijzonder cynisch over"
Minister van Landbouw en Omgeving Jo Brouns (cd&v) reageert teleurgesteld op de rechtsgang van Dryade en Bond Beter Leefmilieu. “De milieuorganisaties hebben eerst heel hard gepleit voor het verlagen van de stikstofuitstoot. Nu bedrijven technieken voorzien die dat daadwerkelijk mogelijk maken, zijn ze er ook weer tegen. Bij de landbouwsector komt zo'n initiatief dan ook bijzonder cynisch over.”
Het kabinet van Brouns wijst ook de inhoudelijke kritiek resoluut van de hand. Zo zou het wetenschappelijk team van WeComV nooit vraagtekens hebben geplaatst bij het reductiepotentieel en hadden de bezwaren van Administratief Team slechts betrekking op de praktische implementatie. “Deze bezwaren zijn door het WeComV weggewerkt, waarna ook het Administratief Team het eens was dat de implementatie kon plaatsvinden.”
Ook zou de minister van Landbouw en Omgeving volledig volgens de wet hebben gehandeld door zelf de techniek te erkennen en is een milieueffectenrapport niet nodig voor elk technisch systeem dat goedgekeurd wordt.
Wat verwachten deze organisaties nu eigenlijk van de landbouwers?
Rechtszekerheid weer onder druk
Boerenbond reageert eveneens teleurgesteld. De landbouworganisatie benadrukt dat dergelijke initiatieven een rem zetten op verduurzaming van de landbouw omdat ze de rechtszekerheid en dus de investeringslust aantasten. “Veehouders worden door het stikstofdecreet genoodzaakt om ammoniakemissies af te bouwen en intussen worden erkende ammoniakreducerende technieken en maatregelen permanent in vraag gesteld. Wat verwachten deze organisaties nu eigenlijk van de landbouwers?", vraagt Lode Ceyssens zich af.
De voorzitter van Boerenbond geeft aan dat veehouders bereid zijn om op hun bedrijf investeringen te doen om ammoniakemissies af te bouwen, "maar dan is er nood aan een rechtszeker investeringsklimaat en dit op lange termijn. Wat vandaag geldt, moet morgen of overmorgen ook nog gelden”, klinkt het.
Lely wil werking systeem uitleggen aan natuurorganisaties
De producent van het stalsysteem, Lely, wijst in een reactie eveneens op de onzekerheid die met de rechtszaak gepaard gaat. “We realiseren ons dat dit bezwaar mogelijk onzekerheid oplevert voor Vlaamse boeren. Dat betreuren we ten zeerste, omdat wij – op basis van de wetenschappelijke resultaten – geloven in het systeem en het perspectief dat dit boeren kan opleveren.”
Het Nederlandse bedrijf zegt met de natuurorganisaties in gesprek te willen gaan over de werking van het systeem en mee te willen denken over een goede borging van het Sphere-systeem. “Als daar behoefte aan is, bespreken we dit met de daartoe aangewezen instanties. Het is in ieders belang dat de investering in verduurzaming daadwerkelijk resultaat oplevert”, laat het aan VILT weten.
Eerste en enige gebruiker Lely Sphere in Vlaanderen
Melkveehouder Geert Vandenbussche uit Wattou is momenteel de enige boer in Vlaanderen die werkt met de Lely Sphere. “Op den duur begin je je af te vragen waarin we wél nog kunnen investeren. Het systeem werkt bij ons. Is het belangrijkste niet dat de ammoniakuitstoot afneemt?”, reageert de boer in De Standaard op de aanklacht van de milieuorganisaties.
Het systeem werd eind vorig jaar geïnstalleerd met het doel de circulariteit van het bedrijf op te krikken en de stikstofuitstoot te reduceren. “Het systeem creëert verschillende meststromen die inzetbaar zijn als volwaardige kunstmestvervanger. Hierdoor kunnen we duurzamer en circulairder werken en bijvoorbeeld de teelt van mais inruilen voor de teelt van grasklaver. Op deze manier levert het systeem dus een bedrage aan de vermindering van onze impact op milieu en klimaat.”
De West-Vlaamse boer die pioniert met het nieuwe stalsysteem, kan meespreken over de populariteit van de Lely Sphere onder de Vlaamse rundveehouders. “Bij de laatste infoavond op onze boerderij kwamen liefst 300 landbouwers langs”, vertelt boer. Ook bij Lely valt te horen dat er veel interesse is uit Vlaanderen en dat de eerste vergunningsaanvragen mogelijk zijn ingediend.
