Explosie in vraag naar mestrobots nu stikstofdeadline nadert
ReportageMet nog tweeënhalve maand te gaan tot de deadline om de vijf procent stikstofreductie te realiseren, zijn Vlaamse rundveehouders druk in de weer om hun bedrijf in regel te krijgen. Vooral mestrobots worden gekozen om aan die reductieverplichting te voldoen. Stallenbouwers en leveranciers zien de vraag exploderen en sectorfederatie Fedagrim waarschuwt dat niet alle landbouwers hun robot tijdig zullen kunnen installeren. “Boeren grijpen nu naar de makkelijkste oplossing en denken nog niet aan 2030,” klinkt het bij een leverancier van mestrobots.
In Hove, bij Antwerpen, rijdt melkveehouder Herman Moons met de heftruck een gloednieuwe mestrobot zijn stal in. Honderd nieuwsgierige koeien kijken toe hoe het toestel op de roostervloer neerdaalt. “Na een dag of twee zijn ze eraan gewend,” vertelt de technieker. De installatie neemt gemiddeld zo'n twee dagen in beslag.
Dagelijks op pad voor installaties
Op dag één wordt de stal opgemeten en een plannetje gemaakt in de computer. Het robotprogramma vertelt vervolgens waar de sensoren geïnstalleerd moeten worden. Deze sensoren, 100 stuks in het geval van het bedrijf van Herman Moons, leiden de robot door de stal. Op dag twee wordt het robotstation geïnstalleerd. Vanuit dit laad- en ruststation rukt de robot elke twee à drie uur uit.
De techniekers van Audenaert NV, distributeur van landbouwmachines uit Kaprijke hebben dezer dagen hun handen vol aan de installatie van mestrobots over heel Vlaanderen. “We zijn dagelijks op pad voor de installatie van mestrobots,” vertelt medezaakvoerder Frederick Audenaert. “De vraag is dit jaar tien keer groter dan vorig jaar. En nog steeds komen er nieuwe aanvragen binnen.”
Dat de vraag groot is, blijkt ook uit de aanvragen voor investeringssteun voor mestrobots. De eerste helft van dit jaar werden maar liefst 445 dossiers goedgekeurd tegenover 424 over het hele jaar 2024 en 163 in 2023. In totaal werd in de eerste jaarhelft van 2025 een bedrag van 6,48 miljoen euro aan investeringssteun toegekend voor de mestrobots. Over heel 2024 ging het om 6,6 miljoen euro.
Eén van de weinige betaalbare technieken
De reden is duidelijk: Vlaamse rundveehouders moeten tegen eind dit jaar hun stikstofuitstoot met vijf procent verminderen om in regel te zijn met het nieuwe stikstofdecreet. De mestrobot is één van de maatregelen op de lijst met erkende stikstofreducerende technieken (PAS-lijst). "Eén van de weinige betaalbare maatregelen op die lijst”, preciseert Moons, die samen met zijn vrouw Kathleen Janssen het melkveebedrijf runt.
Bij het koppel is er weinig begrip voor het stikstofbeleid. Het hekelt vooral de praktische uitvoerbaarheid. “De overheid is tegen industriële landbouw, maar door bijvoorbeeld de installatie van luchtwassers worden veebedrijven juist fabrieken”, aldus Kathleen. Zij kan moeilijk geloven dat hun grazende runderen vervuilender zijn dan industrie en verkeer. “Onze koeien grazen op gras dat met hun mest groeit. Meer circulair kan je het toch niet hebben?”
Fedagrim: deadline niet realistisch voor alle melkveehouders
Fedagrim, de federatie voor landbouw- en tuinbouwmechanisatie, bevestigt dat alle mestrobotleveranciers in Vlaanderen kampen met een enorme vraag. “Wij hebben al signalen ontvangen dat vermoedelijk niet alle robots tegen het eind van het jaar geplaatst en geïnstalleerd kunnen worden”, aldus Hans Verstreken, coördinator van de federatiewerking.
Fedagrim organiseerde deze zomer twee informatienamiddagen in Vlaanderen om melkveehouders te informeren over de naderende deadline voor de reductieverplichting. Alhoewel veel boeren sindsdien stappen hebben ondernomen, zijn er ook rundveehouders die tot het laatste moment hebben gewacht. “Dat is de reden waarom de productie van robots de vraag niet kan volgen en er op dit moment langere levertijden gelden”, aldus Verstreken.
“Bewijs en uitvoerbaarheid weidegang moeilijk”
Weidegang staat ook als maatregel op de PAS-lijst. Herman Moons en zijn vrouw hebben dan ook lange tijd getwijfeld om weidegang aan te geven als PAS-maatregel, maar stuitten hierbij op de praktische uitvoerbaarheid. “Je moet de weidegang registreren met een logboek zodat het bewijs sluitend is, maar wij vonden geen passende technologie”, aldus de boerin. “Bij Milcobel, onze afnemer van de melk, krijgen wij wel een weidegangpremie omdat we aan het lastenboek voldoen.”
Deze zomer hakte het echtpaar de knoop door en werd beslist om een mestrobot aan te kopen. Zo zijn ze zeker dat ze voldoen aan de reductieverplichting, want een mestrobot staat garant voor een uitstootvermindering van tien procent (bij zes keer uitrijden per dag). "Bijkomend voordeel van deze techniek is dat de robot onze mestschuif kan vervangen. Tot nu toe schoven we de mest twee keer per dag aan met een zitmachine, maar die had haar beste tijd gehad", klinkt het. En ook de VLIF-steun, goed voor 80 procent van de investering, was mooi meegenomen.
"Minder dieren betekent waardevermindering van het bedrijf"
Het verminderen van de veestapel hebben de melkveehouders nooit overwogen. “Wij hebben twee zonen. Mogelijk zit daar een opvolger bij. Door de veestapel te reduceren, verminder je de waarde van het bedrijf”, aldus de boerin. Waar haar man de melkveehouderij runt, is zij sinds enkele jaren actief met landbouweducatie op het bedrijf. Heel het jaar door komen er veel scholen langs.
Het koppel hoopt dat er op termijn ook een praktische oplossing komt voor de registratie van weidegang. “Als we dat kunnen combineren met de mestrobot, kunnen we misschien wel voldoende reductie halen om tegen 2030 te voldoen aan de stikstofreductie-eisen die dan nog strenger worden", klinkt het nog.
Boeren denken vooral aan eerste horde stikstofreductie
Frederick Audenaert stelt vast dat rundveehouders vaak kiezen voor een mestrobot om de reductiedoelen te halen. "Onlogisch is dat niet. Het is het laaghangend fruit als het om stikstofreductie gaat: een robot is relatief goedkoop en makkelijk te installeren op roostervloeren, vaak zonder aanpassingen aan de stal.”
Maatregelen die een grotere reductiefactor hebben, zoals de Lely Sphere of nieuwe stalroosters, vergen een grotere investering. En de machineverdeler merkt grote onzekerheid op in de sector. De recente rechtszaak die een aantal milieuorganisaties aanspanden tegen de erkenning van de Lely Sphere is daarbij symbolisch. “Sommige boeren zijn bang om grote investeringen te doen en dan later te horen dat de techniek toch niet in aanmerking komt.”
Moons en Janssen zijn tevreden over de komst van hun mestrobot, die ze “Joske” gedoopt hebben, naar de merknaam JOZ. Nu moet de mestrobot nog in het omgevingsloket geregistreerd worden. Een eerste poging liep voor Kathleen niet van een leien dakje. “Je moet zelf berekenen en ingeven hoeveel ammoniak je reduceert”, aldus de boerin. Zij heeft besloten SBB in te schakelen en de extra kost voor lief te nemen.
