De krantencommentaren over het stikstofakkoord: een bloemlezing

Waar het oog van de media vanmorgen al honderd procent gefocust was op de Russische aanval op Oekraïne, blijft het euforisch aangekondigde krokusakkoord nazinderen aan heel wat keukentafels van Vlaamse landbouwgezinnen. Vertwijfeling, opstandigheid, verslagenheid, woede, onbegrip, zijn waarschijnlijk de gevoelens die daar de revue passeren. Dat werd al duidelijk toen we woensdagavond de getuigenissen en gesprekken aanhoorden bij Terzake en De Afspraak op Canvas.

Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad: Ligt de Vlaming hier wakker van?

Het Laatste Nieuws focust op de politieke impact van het dossier voor de regering-Jambon. “Met dit akkoord is deze regering niet langer besluiteloos”, stelt politiek journalist Isolde Van Den Eynde. Zij wijst erop dat er voor het jarenlang getalm wel een hoge prijs wordt betaald. “En door de landbouwers die straks moeten sluiten of niet mogen uitbreiden nog het meest. Financiële compensaties zijn één iets, een droom of een familiezaak opgeven een ander.”

Van Den Eynde stelt dat de Vlaamse regering met dit krokusakkoord water en vuur heeft verzoend. “Maar het moet nog blijken of water en vuur samenbrengen voor veel rook zorgt. En ook of het voor veel beroering bij burgers zorgt. Velen hoorden het in Keulen donderen. Die doorbraak is belangrijk. Voor het milieu. Voor onze natuur. Maar bijzonder hard beroert dit het gros van de Vlamingen niet”, meent de politiek journalist van Het Laatste Nieuws, nog steeds de krant met de meeste lezers in Vlaanderen.

Ook in Het Nieuwsblad, de krant met het tweede grootste bereik in Vlaanderen, is eenzelfde geluid te horen. “Waar Kris Peeters en Geert Bourgeois hebben gefaald, heeft Jan Jambon toch een strikt kader kunnen afspreken. Voor wie door de maatregelen getroffen wordt, is de klap extra groot. Omdat al zovele jaren getalmd werd om in te grijpen. Het had de ellende nu kunnen voorkomen en de factuur voor de Vlaamse belastingbetaler kunnen temperen.” Het woord landbouw of landbouwers komt niet voor in het commentaarstuk van senior writer Peter Mijlemans.

Yves Lambrix, journalist bij Het Belang van Limburg, spreekt eveneens vooral over de opsteker die het akkoord is voor de Vlaamse regering. “Vooreerst op inhoudelijk vlak, omdat drie stikstofarresten tot een volledige vergunningenstop dreigden te leiden. Daarnaast zet het een streepje lak op het imago van Jambon I.” Volgens Lambrix heeft de minister-president zijn onderhandelskills opnieuw prominent in de etalage gezet met dit akkoord.

Gazet van Antwerpen: Allesomvattend transitieplan voor industriële landbouw nodig

Bij zusterkrant Gazet van Antwerpen gaat in de commentaar van opiniërend hoofdredactrice Kris Vanmarsenille wel alle aandacht naar de landbouw, maar bijzonder mild voor de sector is ze niet. “Geld, veel geld moet een oplossing bieden voor het prangende stikstofprobleem dat vooral door de landbouw veroorzaakt wordt. Maar uiteraard kan geld alleen de oplossing niet zijn”, klinkt het.

“Stikstof is dodelijk voor de natuurgebieden en zeer ongezond voor de mens. Het is een uitwas van onze industriële landbouw die in ijltempo een ecologische ramp aanricht. Alle vele jaren zeggen experts dat kleine ingrepen nooit zullen volstaan om de Europese norm te halen en dat alleen een vermindering van de veestapel soelaas kan brengen. Vlaanderen gaat daar nu eindelijk werk van maken”, schrijft Vanmarsenille.

Zij roept op tot een allesomvattend landbouwtransitieplan. “Onze industriële landbouw, die gericht is op almaar meer produceren en minder opbrengst voor de boeren, is intussen zo up-to-date als steenkoolontginning. Daarvan hebben we dertig jaar geleden afscheid genomen. Voor de mensen die hun hele leven in de sector hadden gewerkt, was dat een economische en emotionele ramp. Een uitgebreid reconversieplan was nodig om van deze klap te bekomen.”

Zo’n plan moet volgens de opiniërend hoofdredactrice van Gazet van Antwerpen een antwoord bieden op vele vragen: hoe vergoeden we de landbouwers, hoe creëren we voor hen kansen om aan duurzame landbouw te doen, welke invulling geven we aan landbouwgronden die we niet meer nodig hebben, hoe zorgen we ervoor dat we toch voldoende voedsel kunnen produceren waarvoor de boeren dan ook een eerlijke prijs krijgen?

“De Vlaamse regering heeft nu een eerste stap gezet”, meent Vanmarsenille. “Hopelijk heeft ze in de toekomst nog een paar keer de moed die ze nu heeft opgebracht om de volgende stappen te zetten. Onze leefomgeving, de Vlamingen en vooral de boeren zelf verdienen een nieuwe, duurzame landbouw met een mooie toekomst.”

De Standaard: Dure maar ambitieuze aanzet tot oplossing

De Standaard, de krant die al maandenlang de druk in het stikstofdossier opvoerde en daarbij vooral de grootschalige veebedrijven viseerde, stelt dat het nog af te wachten is of het krokusakkoord echt ‘historisch’ wordt. “Op papier is er alvast een weliswaar dure, maar ambitieuze aanzet tot oplossing”, schrijft redacteur Lieven Sioen.

Hij stelt meteen de consument gerust. “Die hoeft zich niet meteen zorgen te maken. Minder varkens betekent niet minder koteletjes in de supermarkt. Tot 80 procent van ons varkensvlees is voor de export bestemd. Het vlees zal niet minder goedkoop worden”, klinkt het. En dit volgens hem wellicht de grootste zwakte van het krokusakkoord. “Het biedt geen antwoord op de bestaansonzekerheid van veel boeren die vastzitten in de vicieuze cirkel dat ze steeds meer moeten produceren tegen steeds lagere marges om de schulden af te betalen. Stevig verzet vanuit de landbouwsector valt daarom niet uit te sluiten.”

Hannes Heynderickx, een journalist bij zusterkrant Het Nieuwsblad, bezorgt de landbouworganisaties op punt dat alvast een gouden tip. Zo schrijft hij in de krant: “Het stikstofkader is een nieuwe trofee voor in de kast van Zuhal Demir. En N-VA heeft CD&V nog meer een op haar plaats gezet binnen de Vlaamse ploeg. Dat Jambon zich daarmee de woede van de boeren op de hals haalt, zal hem worst wezen. Een worst die hij trouwens vrijdag zal serveren op een heuse persbarbecue om zijn akkoord te vieren.” (Intussen werd de barbecue geannuleerd, nvdr)

De Tijd: Toekomst van landbouw zal in veel gevallen industriëler worden

Bart Haeck, politiek redacteur van De Tijd, noemt het op zijn beurt “ongezien dat de overheid een economische sector met harde hand verplicht om in enkele jaren tijd een derde minder te produceren”. “Want dat is wat de Vlaamse regering in de vroege ochtend heeft beslist. Een beslissing die past in haar meest cruciale uitdaging van deze legislatuur: natuur en economie verzoenen”, schrijft Haeck.

Of het een goed akkoord is, is een vraag die lastiger ligt volgens Haeck. “Daarvoor hangt nog te veel af van de details. Zal het volstaan om voldoende schadelijke stoffen uit de Vlaamse bodem en lucht te halen? Zal het budget van 3,6 miljard euro volstaan om op een correcte manier landbouwers uit te kopen die vaak miljoenen euro's in een klein en risicovol familiebedrijf hebben geïnvesteerd en nu van overheidswege worden gedwongen van werk te veranderen of onrendabel te worden?”, vraagt hij zich luidop af.

De grootste vraag van deze deal is volgens hem echter een andere: is er nog een toekomst voor de landbouw in Vlaanderen? “Wat de Vlaamse regering woensdag heeft gedaan, is een externe kost - milieuschade - in het businessmodel van de sector inbrengen. Dat is terecht vanuit milieustandpunt, maar voor veel families betekent het een mokerslag, zoals de Boerenbond het woensdag noemde. De algemene vergunningenstop is vermeden, maar voor veel landbouwbedrijven is hij in de feiten afgekondigd”, meent Haeck.

De veetelers die wel mogen blijven, zullen volgens hem meer moeten investeren in milieuvriendelijke technologie. “Die kosten terugwinnen kan alleen op manieren die controversieel zijn: voedsel duurder maken voor iedereen en niet alleen voor de happy few die biovoeding kunnen betalen. En blijven doorgaan met de schaalvergroting van landbouwbedrijven, zodat ze de kosten kunnen spreiden en kunnen terugverdienen. Het is de manier waarop de sector al decennia de almaar strengere milieunormen overleeft”, legt de politiek redacteur van De Tijd de vinger op de wonde.

Haeck acht een denkoefening over de toekomst van de landbouw dan ook noodzakelijk. “Die toekomst zal in veel gevallen industriëler moeten worden en megastallen moeten kunnen bouwen om milieuvriendelijk te zijn. Want ook dat is opnieuw de ongemakkelijke waarheid die al te vaak in de Wetstraat wordt genegeerd: een echte vergroening van de economie, of het nu over de klimaattransitie of over het stikstofbeleid gaat, kost geld.”

En tot slot, Isabel Albers, general editor van De Tijd, vatte het bondig samen in een tweet.