Fundamentele bezwaren Raad van State over stikstofdecreet blijven overeind

Even terug naar begin oktober. Toen leverde de Raad van State een erg kritisch advies af over het eerdere voorstel van stikstofdecreet dat N-VA en Open Vld, zonder coalitiepartner cd&v, hadden ingediend in de zomer. Dat advies nam een aantal sleutelelementen van de geplande stikstofaanpak op de korrel.

Tegemoetkoming aan kritiek

Aan de hand van het advies van de Raad van State van oktober en het advies van drie externe juristen werd in november vorig jaar een nieuw stikstofakkoord tussen de drie meerderheidspartijen beklonken. Een stikstofakkoord dat volgens minister-president Jan Jambon (N-VA) "juridisch robuust" is en tegemoetkomt aan alle kritiek van de Raad van State. Zo werd onder meer in dat ‘nieuw’ akkoord, het derde ondertussen, gesleuteld aan de wetenschappelijke onderbouwing en transparantie van enkele artikels in het akkoord.

Opnieuw advies

Tot misnoegen van de meerderheid werd het decreetsvoorstel op 20 december 2023 op vraag van de oppositie opnieuw naar de Raad van State gestuurd voor een advies. “Tot nu toe hebben we nog geen garanties gekregen dat dit decreet juridisch robuust is”, klonk het toen bij Groen. Volgens de meerderheid werd alvast geprobeerd om het decreet zo robuust mogelijk te maken. “Maar zelfs als de Raad van State zegt dat het decreet goed in elkaar steekt, garandeert niemand dat het Grondwettelijk Hof het overeind houdt”, antwoordde Vlaams parlementslid Steven Coenegrachts (Open Vld) toen.

Ondertussen is het nieuwe advies van de Raad van State gepubliceerd en kan het statement van de minister-president in twijfel getrokken worden dat het decreetsvoorstel tegemoetkomt aan alle kritiek van het vorig advies van de Raad van State.

Herhaalde opmerkingen

In het nieuw advies trekt de Raad de juridische robuustheid van de impactscore en de drempelwaarden terug in twijfel. Zo ziet de Raad van State niet in hoe de relatieve waarde van een impactscore een pertinent criterium kan zijn bij een vergunningverlening in overeenstemming met de Europese Habitatrichtlijn, die bepaalt dat lidstaten hun natuur in goede staat moeten brengen. “Een dergelijke relatieve waarde heeft immers op zich geen relevantie om volgens de Habitatrichtlijn zekerheid te verkrijgen dat de natuurlijke kenmerken van het gebied niet zullen worden aangetast en dat een goede staat van instandhouding wordt gerealiseerd.” Het gebruik in de vergunningsverlening van de waarden die bedrijven via de impactscore krijgen, valt volgens de Raad niet te rijmen met de doelstellingen van de Europese Habitatrichtlijn.

Het feit dat alle projecten een impactscore hebben, impliceert volgens de Raad net dat de projecten negatieve effecten hebben op de natuur. Om sommige bedrijven dan een vrijstelling van een passende beoordeling te geven, is tegenstrijdig en is niet te verenigen met de Habitatrichtlijn, volgens de Raad. “Artikel 6.3 van de Habitatrichtlijn vereist dat pas toestemming voor een plan of project wordt gegeven nadat de instanties de zekerheid hebben verkregen dat het plan of project de natuurlijke kenmerken van het betrokken gebied niet zal aantasten.” De aanname dat een bedrijf met een impactscore onder de vergunningsdrempel de natuur niet aantast, is volgens de Raad vooruitlopen op de uitkomst van een passende beoordeling. De Raad hamert daar verschillende keren in het advies op.

De Raad van State, meer bepaald de Afdeling Wetgeving die adviezen uitbrengt over wetsvoorstellen en -ontwerpen, haalt ook opnieuw de praktijk van het vergunnen op krediet aan in het advies. De meerderheid gaat in het decreetsontwerp ervan uit dat door het toepassen van de stikstofmaatregelen zoals voorzien in het G8 scenario, er voldoende daling van stikstofdepositie zal optreden ter hoogte van ieder habitatrichlijngebied (SBZ-H), met uitzondering van de maatwerkgebieden. Dat impliceert volgens hen dat het verlenen van vergunningen volgens de vergunningsdrempels aan bedrijven in deze habitatrichtlijngebieden niet zal leiden tot een stijging van de stikstofdepositie en achteruitgang van de natuurkwaliteit. Dit is het zogenaamd vergunnen op krediet. De Raad van State volgt deze redenering echter niet. De Raad stelt dat er onterecht vooruitgelopen wordt op de gunstige effecten van de stikstofmaatregelen. Zolang de vooropgestelde emissiereducties niet gerealiseerd zijn, en het niveau van wetenschappelijke kennis het niet mogelijk maakt om deze toekomst met zekerheid vast te leggen, valt het vergunnen op krediet in praktijk moeilijk uit te voeren.