Melkveehouder met potstal: “Beloond voor verspreiding van stalmest, bestraft voor de productie ervan”
ReportageMet minder dan een kwartaal te gaan tot de deadline voor de vijf procent stikstofreductie-eis zit melkveehouder Bram Dauchy uit Heuvelland met de handen in het haar. De West-Vlaming houdt zijn dieren in een potstal en voor dit staltype bestaan geen emissiereducerende maatregelen. “De enige optie is minder dieren houden, maar dat gaat ten koste van de levensvatbaarheid van ons bedrijf”, aldus de boer. Hij is kritisch over het zwalkende overheidsbeleid. “Voor het toedienen van stalmest krijgen boeren subsidies, voor het produceren van stalmest word je nu afgestraft.”
Landbouworganisaties Boerenbond, ABS en ook Bioforum riepen eerder deze maand op tot uitstel van de vijf procent reductie-eis voor stikstof. Tegen het eind dit jaar moeten rundveehouders op stalniveau een stikstofreductie van vijf procent realiseren. Dat staat zo in het stikstofdecreet dat sinds vorig jaar van kracht is.
Volgens de landbouworganisaties is deze deadline niet realistisch. Zij wijzen op het gebrek aan maatregelen waardoor voor sommige bedrijven alleen een vermindering van de veestapel een optie is.
Dat geldt bijvoorbeeld voor bedrijven die met een potstal werken, een “ouderwets” stalsysteem waarbij de dieren op stro gehouden worden. Waar in de melkveehouderij ligboxen met roostervloeren de voorbije jaren de overhand hebben genomen, werken vleesveehouders nog wel met potstallen. Ook worden de melkkoeien bij gezondheidsproblemen of bij droogstand en afkalving in een potstal geplaatst wegens het verhoogde comfort.
Meer koecomfort en betere mest
Het is ook om deze reden dat er nog steeds melkveehouders zijn die bij nieuwbouw uitzonderlijk kiezen voor zo'n potstal. Bram Dauchy uit Heuvelland is zo iemand. De West-Vlaming die in 2010 instapte in het bedrijf van zijn ouders, liet in 2011 een potstal bouwen voor 70 melkkoeien. “Dat stalsysteem is het best voor het koecomfort en daarnaast geloof ik ook sterk in de positieve effecten van stalmest.”
Dauchy is naast melkveehouder ook akkerbouwer. De stalmest van zijn melkkoeien brengt de West-Vlaming aan op zijn akkers. “Wij besteden zeer veel aandacht aan onze bodemgezondheid en werken bijvoorbeeld al 20 jaar ploegloos.” De stalmest speelt een belangrijke rol in deze strategie. “Stalmest verhoogt het organische koolstofgehalte van de grond en de bodemkwaliteit”, volgens de boer.
Belonen en straffen
De Vlaamse overheid is deze mening ook toegedaan. Als een landbouwer minstens tien ton compost of dierlijke mest toedient aan zijn grond, krijgt hij daarvoor een subsidie. “Bodems met een goed gehalte aan organische koolstof zijn beter bestand tegen erosie, zijn vruchtbaarder en kennen een betere waterhuishouding waardoor ze beter gewapend zijn tegen droogte of wateroverlast”, verklaart het Agentschap Landbouw en Zeevisserij.
In deze context, vindt Dauchy de impact van het stikstofdecreet onbegrijpelijk. “We worden aan de ene kant beloond voor stalmest, aan de andere kant worden we bestraft voor de productie ervan.” Hij doelt op het feit dat er voor potstalhouders geen erkende maatregelen bestaan waarmee zij hun stikstofuitstoot kunnen reduceren. “De enige oplossing voor ons is het verminderen van de veestapel, maar daarmee komt de rendabiliteit van ons bedrijf in gevaar”, aldus de boer.
Bouwers van stalroosters, mestrobots, luchtwassers en andere technieken hebben een commercieel belang om hun techniek erkend te krijgen. Maar wie kan er geld verdienen aan potstallen?
Geen commercieel belang
Volgens hem zijn er geen erkende PAS-technieken omdat niemand voor het systeem lobbyt. “Bouwers van stalroosters, mestrobots, luchtwassers en andere technieken hebben een commercieel belang om hun techniek erkend te krijgen. Maar wie kan er geld verdienen aan potstallen? Niemand. En daarom maakt ook niemand zich sterk voor dit stalsysteem”, zegt hij.
Daarnaast meent hij dat het stalsysteem an sich al minder stikstof uitstoot dan alternatieve stalsystemen. “De urine wordt door het stro opgenomen en komt daardoor minder in aanraking met de dikke mestfractie. En het is juist deze reactie die ammoniakuistoot tot gevolg heeft”, klinkt het.
Sander Herinckx, klimaatadviseur bij Boerenbond, stelt dat het onderzoek niet eenduidig is over de emissies in ingestrooide stallen en dat metingen in deze stallen complex zijn. De beleidsadviseur geeft aan dat beweiding in combinatie met volledig ingestrooide stallen enkel voor vrouwelijk jongvee erkend is als reducerende maatregel, goed voor 15 tot 45 procent reductie. "Daarnaast is het zo dat niet elke PAS-maatregel bij elke bedrijfsvoering past en daarom willen we de keuzelijst aan werkbare technieken voor alle veehouders vergroten. In het verleden werden een aantal maatregelen voor (deels) ingestrooide stallen ingediend bij WeComV, maar dit heeft slechts tot beperkt succes geleid."
“Voor Dauchy zou beweiding als mogelijke maatregel niets brengen. "Wij werken met een melkrobot en dat is zeer moeilijk te combineren met weidegang. Dat zou een enorme stap terug in de tijd zijn en de voordelen van automatisering ongedaan maken”, zegt hij. De boer hoopt dan ook dat de Vlaamse overheid gehoor geeft aan de eis van de landbouworganisaties en dat de vijf procent reductie-eis wordt uitgesteld.
Ruimte voor 140 koeien
Sinds de aanpassing van zijn vergunning enkele jaren geleden waarbij is omgeschakeld van vleesvee naar melkvee, heeft Dauchy 140 vergunde melkveeplaatsen terwijl hij er op dit moment maar 70 houdt. Plannen om zijn melkveetak uit te breiden, had hij in 2018 op de langere baan geschoven omdat hij fel uitbreidde in de aardappelteelt. De West-Vlaming heeft ook veel seizoenpacht in Noord-Frankrijk.
De plannen voor de uitbreiding van de melkveehouderij zitten nog steeds in zijn hoofd. “Om ook een toekomstbestendig bedrijf te houden voor onze kinderen is een uitbreiding van de melkveestapel, of in ieder geval de mogelijkheid hiervan, van groot belang. Maar sinds het stikstofdossier weten we niet waar we aan toe zijn”, aldus de boer.
Bijdrage aan het Vlaamse mestoverschot
Naast akkerbouwer en melkveehouder is Dauchy ook mestverwerker. Binnenkomende dikke fractie van omringende rundvee-, pluimvee-, en varkenshouders composteert hij. Door een warmtebehandeling, waarmee bacteriën en ziekteverwekkers gedood worden, mag de gehygiëniseerde mest ook op export naar Frankrijk.
