Inschrijving vrijwillige stopzettingsregeling voor varkensbedrijven van start
De intekenperiode voor de varkenstoppersregeling start op 3 april en loopt tot 17 mei. Na een gunstig advies van de gegevensbeschermingsautoriteiten (GBA) heeft de Vlaamse regering de vrijwillige stopzettingsregeling definitief goedgekeurd. In totaal is er 200 miljoen euro voorzien om varkenshouders in en nabij natuurgebieden uit te kopen. Experts verwachten dat voldoende boeren, ondanks de huidige opleving in de sector, interesse zullen hebben. Wel zijn er een aantal elementen die veel varkenshouders doen twijfelen. Zo mag een stopper ook niet op een andere locatie varkens houden en verliest zijn bedrijfswoning waarde als een functieverandering niet verkregen wordt.
Het was lang wachten op groen licht van de Europese Commissie voor de stopzettingsregeling voor varkenshouders die vorig jaar door het departement Omgeving was uitgewerkt. “Eigenlijk te lang. De regeling mist nu voor een stuk zijn doel”, becommentarieert Wouter Wytynck, adviseur varkenshouderij bij Boerenbond. Hij doelt daarmee op de verbeterede conjunctuur in de sector na jaren van diepe crisis.
De landbouworganisaties hadden op 8 februari 2022 gevraagd om een snelle stoppersregeling met het doel het aanbod op de markt te verminderen en zo een betere prijs te bewerkstellingen voor de overblijvers. Het tegengestelde effect werd behaald: In afwachting van de stoppersregeling hielden sommige bedrijven noodgedwongen varkens waardoor de verliezen zich opstapelden. “Deze verliezen zullen nu een gedeelte van de vergoeding opsouperen”, aldus Wytynck.
Bedrijven met een impactscore van meer dan 0,5 procent komen in aanmerking voor de regeling. Het gaat volgens VLM om 970 bedrijven. Deze ontvingen in de loop van maart een e-mail of brief. De aangeschreven bedrijven, en ook de bedrijven die kunnen aantonen dat zij een impactscore hebben van meer dan 0,5 procent, wachten nu op de opening van de inschrijvingstermijn. Vrijdag heeft de Vlaamse regering de stopzettingsregeling definitief goedgekeurd na groen licht van de gegevensbeschermingsautoriteiten en nadat vorige maand ook de Europese Commissie akkoord was gegaan.
Denk- en rekenwerk
Experts noemen de inschrijvingsperiode, die loopt van 3 april tot 17 mei aan de korte kant. “Vanaf het moment dat de inschrijvingsprocedure start, hebben bedrijven dus anderhalve maand de tijd om de juiste documenten binnen te brengen. Dat is erg krap, ook omdat er andere administratieve taken op het bordje van de landbouwers liggen, zoals de verzamelaanvraag. Na de sluiting van de inschrijvingsperiode krijgen bedrijven wel nog een maand de tijd om ontbrekende documenten binnen te brengen”, vertelt Dirk Cool bedrijfsadviseur bij SBB Accountans en Adviseurs met een lange achtergrond in de varkenshouderij.
Varkenshouders moeten zeker een goed vooronderzoek voeren en nadenken voordat zij intekenen
Volgens Wouter Wytynck moet er de komende weken ook veel denkwerk verricht worden. “Instappen in de stoppersregeling heeft behoorlijk veel implicaties, zowel juridisch als fiscaal. De implicaties verschillen sterk van ondernemer tot ondernemer. Varkenshouders moeten daarom zeker een goed vooronderzoek voeren en nadenken voordat zij intekenen.” Eén van de “addertjes onder het gras” is bijvoorbeeld de juridische status van de woning. Door het stoppen van de landbouwactiviteiten krijgt deze woning een zonevreemde invulling. “De varkenshouder mag hier blijven wonen, maar bij verkoop aan derde verliest het pand zijn woonvergunning. Dat heeft een behoorlijke impact op de waarde.”
Instappen in de regeling lijkt ook het agrarische lot van een landbouwer te bezegelen. Als je intekent, mag je niet op een andere locatie varkens gaan houden. “Het is niet de bedoeling dat je met het geld dat je ontvangt om emissies af te bouwen, dat geld elders weer inzet om emissies op te bouwen”, stelt VLM. Dat geldt ook voor een varkenshouder die één van zijn twee varkensstallen sloopt. De exploitant die één stal van de twee stopzet, kan zijn varkensstapel niet meer uitbreiden op zijn huidige locatie en ook niet op een nieuwe bestaande of over te nemen exploitatie.”
Er gaat een stolp over je bedrijf en een toename van emissies is uitgesloten
Daarenboven mag een gemengd bedrijf zijn melkveestapel ook niet uitbreiden. Op de exploitatie waar de stal wordt stopgezet, kan geen vergunning meer verleend worden voor uitbreiding in NH3-emissies, klinkt het bij VLM. “Het betekent dat er feitelijk een stolp over je bedrijf gaat en een toename van emissies uitgesloten is”, concludeert Wytynck.
Dit doet volgens Cool de bedrijfsleiders van een gemengd landbouwbedrijf twijfelen. “Voor deze boeren is het dus de vraag of zij met hun nevenactiviteit nog genoeg inkomsten kunnen genereren of als zij buitenshuis moeten gaan werken. In dat geval ontstaat een geheel andere situatie en is men geen voltijds boer meer”, verklaart de SBB-medewerker die het voorbeeld schets van een bedrijf met 200 zeugen in contractkweek en 40 hectare akkerbouw. In dit geval is het overigens de staleigenaar die kan profiteren van de stoppersregeling, niet de varkenseigenaar die zijn dieren laat afmesten.
Vergoedingen voor de stoppers
Wytynck en Cool noemen de vergoedingsbedragen ‘behoorlijk’, maar wijzen op de regressieve karakter dat er mede op aandringen van Europa kwam. Zo neemt de vergoeding (833 euro voor beren en zeugen, 151 per vleesvarken en 44 voor een big) sterk af als een stal ouder is dan 35 jaar. Bij stallen van 40 jaar of ouder liggen de bedragen nog op respectievelijk 362, 53 en 16 euro. “En boeren kunnen tien jaar geleden nog grote investeringen hebben gedaan in een nieuwe inrichting van de stal. De opkoopregeling houdt hier geen rekening mee. Er wordt gekeken naar de datum dat de eerste steen van de stal werd gelegd”, aldus Dirk Cool. Hij wijst op het feit dat lopende leningen op de stal dus mogelijk niet terugbetaald zijn en BTW terugbetaald zal moeten worden. Ook recente VLIF-steun zal terugbetaald moeten worden.
SBB kwam in een webinar met Boerenbond met een voorbeeld van een bedrijf met 1.000 vleesvarkens en een stal kleiner dan 1.100 m2 en jonger dan 32 jaar. In dat geval zou de varkenshouder een stopzettersvergoeding van 151.000 euro krijgen (1.000 x 151.). Op vraag van VILT berekende SBB ook de vergoeding voor een gesloten bedrijf met 220 zeugen, 750 biggen (7-20 kg), 1990 andere varkens (20-110 kg). In dat geval komt de vergoeding uit op bijna 632.000 euro.
Niet alleen de juridische implicaties van de stopzettersregeling vereisen aandacht, ook de fiscale zijn belangrijk. Wat dat betreft zou de timing van de regeling juist wel op het goede moment komen. Tenminste, als bedrijven dit jaar beslissen te stoppen. “Voor de fiscale belasting van de vergoeding wordt gekeken naar het laatste volledige jaar als referentiejaar. Daarvan wordt de gemiddelde aanslagvoet genomen”, vertelt Gregory Henin van SBB. “En omdat varkenshouders een slecht jaar hebben gedraaid, ligt deze in veel gevallen op 0 procent en hoeft er feitelijk dus geen belasting betaald te worden. Stoppen varkenshouders volgend jaar, dan wordt 2022 als referentiejaar genomen en zou de belasting op de vergoeding wel eens hoger kunnen uitvallen.”
Ondanks de timing, het broze economische herstel in de varkenssector en de beperkingen en gebreken van de regeling verwachten Wytynck en Cool dat er zeker nog bedrijven geïnteresseerd zullen zijn in de stoppersregeling. De interesse bleek ook uit de deelname aan het webinar van Boerenbond en SBB medio maart. Maar liefst 350 boeren hadden zich hiervoor ingetekend.
Oudere veehouders zonder opvolging
“Vooral oudere veehouders zonder opvolging zullen eerder geneigd zijn in te stappen”, meent Cool die aanvult dat veehouders de crisisjaren niet vergeten zijn en momenteel al twee jaar gebukt gaan onder een grote onzekerheid over vergunningen. Het feit dat juist bedrijven met een impact op natuurgebied mogen inschrijven voor de stoppersregeling, zou ook mede het succes van deze regeling kunnen bepalen. “Bij varkenshouders bij natuurgebieden speelt de onzekerheid over toekomstige vergunningen een nog grotere rol”, aldus de expert varkenshouderij.
Bij de toekenning van de vergoedingen houdt VLM rekening met de impactscore. Bedrijven met een hogere impactscore staan bovenaan de lijst. Blijft er na de eerste inschrijving en toekenning nog budget over, dan is een volgende ronde gepland.
Bron: Eigen berichtgeving
Beeld: Inagro
