Voederkosten in varkenssector stijgen weer, maar prijzen gaan niet mee omhoog

De totale productiekosten tussen Belgische en Nederlandse varkenshouders zijn licht verschillend. De Nederlandse varkenshouders maakten in 2024 1,82 euro kosten per kilo geslacht gewicht. Bij Belgische boeren was dat 1,87 euro. Er is wel een verschil in de samenstelling van deze productiekosten. Voor elke kilo varkensvlees, betaalt een Belgische varkensboer 1,19 euro aan voeder. Dat is 20 cent meer dan men in Nederland aan voer besteedt.

Anderzijds betalen Nederlandse boeren beduidend meer aan mestafzet, wat hun totale werkingskosten aanzienlijk verhoogt. In 2023 maakte mestafzet nog negen cent uit van de variabele kosten. In 2024 is dat gestegen naar 13 cent. Volgens Wouter Wytynck van Boerenbond zijn deze kosten lager in België. “Wij hebben al langer ingezet op mestverwerking en hebben onze mestafzet dan ook beter geregeld”, zegt hij.

Onderzoeker Robert Hoste is verbonden aan Wageningen Social & Economic Research en voorzitter van InterPIG, een groep internationale economen die jaarlijks de kostprijzen berekent. Hij ziet diverse verklaringen voor de verschillen in het prijzenrapport, te beginnen bij het voeder. “De gemiddelde prijs van compleet mengvoer voor zeugen, biggen en vleesvarkens ligt in Nederland op 303 euro. In België is het 335 euro, of tien procent meer.”

Zwaarder slachtgewicht in België

De voederconversie is in België minder efficiënt. Het traject van een varken van 30 naar 120 kilo ligt in België op een voederconversie van 2,67, in Nederland op 2,44 (hoeveelheid voer gedeeld door gewichtstoename). "Daar zijn verschillende redenen voor, maar één factor is dat de varkens in België in 2024 wat zwaarder werden geslacht", zegt Hoste. "Er is ook gekozen voor een andere eindbeer op een deel van de bedrijven, het zogenaamde tempovarken, wat kennelijk heeft geleid tot een ongunstige voederconversie omdat niet alle bedrijven driefasevoedering kunnen toepassen. Er worden in Nederland meer natte bijproducten gevoederd, wat bijdraagt tot de meer gunstige voederconversie.”

Die analyse wordt ook gevolgd door Belgische experts. “De slachtgewichten zijn bij ons duidelijk gestegen ten opzichte van andere jaren”, zegt Wytynck. “In 2023 ongeveer een tweetal kilogram op het geslacht gewicht en ook in 2025 zien we dat die tendens verder doorgetrokken wordt. Wanneer de varkensprijzen goed zijn, loont het om de varkens zwaarder af te leveren, zelfs al wordt de voederconversie daardoor wat ongunstiger.”

Genetica en castratie beïnvloeden voederconversie

“De genetica bij ons en in Nederland is toch nog wel verschillend, gezien wij als eindlijn meer met een Piétrainbeer werken, waar de voederconversie ook in het voordeel is”, merkt Wytynck nog op. “Feit is dat de bevleesdheid van onze varkens daardoor over het algemeen wel beter is. We zien echter dat, gezien de kwaliteit te weinig wordt verloond, er meer en meer wordt overgeschakeld wordt op de eindgenetica die ook in Nederland wordt gebruikt en dat het voederverbruik bij ons wel iets gestegen is. Bovendien wordt door het verschil in genetica bij ons ook meer belang gehecht aan de voederkwaliteit, waardoor het voeder dus rijker qua inhoud is en dus ook iets duurder is.”

Nog een mogelijke factor ziet Hoste in het castreren: in Nederland worden 40 procent van de beren niet gecastreerd. “We merken dat beren die niet gecastreerd zijn een aanzienlijk betere voederconversie hebben dan de borgen.”

Nederlandse schaalgrootte drukt de kosten

Wat ook op meerdere facetten meespeelt, is de schaalgrootte. “De bedrijven in Nederland zijn gemiddeld groter dan in België. Op grotere bedrijven worden meer bijproducten gevoerd, en dat maakt voer voordeliger”, zegt Hoste. “Bovendien zijn op grotere bedrijven de ligplaatsen per zeug goedkoper, Eén zeugenplaats inclusief opfok en vleesvarkens bedraagt in Nederland gemiddeld 10.600 euro. In Vlaanderen is dat 11.600 euro.”

Wanneer we van de Lage Landen uitzoomen tot heel Europa, vallen er nog ruimere conclusies te trekken. De afbouw van de varkensstapel is een maatregel die niet in heel ons werelddeel wordt gevolgd, integendeel. “Ik voorspel dus ook dat de marges op varkensvlees niet beter worden”, zegt Hoste. “Anderzijds hebben de varkenshouders mooie jaren achter de rug en hebben ze hopelijk ook de nodige reserves opgebouwd voor mindere tijden.”

Volgens Hoste stijgen en dalen de voedselprijzen telkens weer in golven. “Bij elke stijging of daling merk je dat de voederprijzen vroeg of laat teruggaan naar een normaal niveau, maar dat kan één of twee oogsten duren”, zegt hij. “Dat zie je bijgevolg ook bij de varkensprijzen. Maar hoewel de voederprijzen stijgen, zullen de varkensprijzen dat in eerste instantie niet doen. Het aanbod in Europa is in stijgende lijn. Waar België, Nederland en Duitsland de varkensstapel afbouwen, zien we de slachtcijfers elders toenemen. Dat verklaart waarom de varkensprijzen dit jaar net gedaald zijn, dus ik verwacht ook de komende jaren slechtere marges voor varkensboeren.”

Uitschieter Oekraïne

Tot slot nog één opmerkelijk element: de hoge uitschieter van Oekraïne. Daar hebben de boeren zeer hoge kosten per kilo geslacht gewicht. Of niet? “Het is het eerste jaar dat Oekraïne meedoet aan de berekening”, zegt Hoste. “Bij nieuwe landen werken we nog verder aan de betrouwbaarheid van de cijfers, omdat de data die ze aanleveren soms nog niet kloppen met onze definities. Dat kan leiden tot afwijkingen. Wat wel klopt, is dat Oekraïne gigantisch hoge energiekosten heeft. Zij betalen 40 cent energie per kilo karkas, en dat heeft natuurlijk alles met de oorlog te maken.”