Amerikaanse sojacrisis zet zich voort na geannuleerd handelsgesprek

Soja is één van de belangrijkste exportgewassen voor de VS en met zijn groeiende veestapel is China de belangrijkste klant. Meer dan de helft van alle soja-export vanuit de VS komt historisch gezien in China terecht, met een exportwaarde van 12,8 miljard dollar in 2024. Dit jaar kent Amerika een uitzonderlijke sojaoogst, maar het land geraakt zijn sojabonen niet volledig kwijt.

China bevoorraadt zich in Brazilië

Trump kiest voor een harde handelspolitiek en dat zet druk op de Chinees-Amerikaanse handelsrelatie. Sinds mei 2025 is er geen boon Amerikaanse soja meer de landsgrenzen overgegaan. China koopt zijn soja nu in Zuid-Amerika, voornamelijk Brazilië, waar de teelt gelinkt is aan hevige ontbossing. China importeert 60 procent van alle soja op de wereldmarkt om zijn vee te voeden en dat lukt klaarblijkelijk zonder hulp van de VS. Waar de EU meer sojaschroot aankoopt, koopt China voornamelijk hele sojabonen die het zelf tot voer verwerkt.

De reden voor de verzuurde relatie tussen de VS en China is gekend. Sinds Trumps aantreden weet heel de wereld wat het woord ‘handelstarief’ betekent. Vorige week maakte de Amerikaanse president bekend een importtaks van 100 procent te heffen op Chinese producten, bovenop de tarieven die hij eerder al had ingevoerd. Dat kondigde hij aan omdat China beslist had de export van zeldzame aardmetalen te beperken, al was ook dat een tegenreactie op eerdere handelstarieven van de Amerikaanse president.

Inkomsten uit importtaksen worden landbouwsubsidie

Trump laat de Amerikaanse sojaboeren - vooral actief in de rurale gebieden waar hij populair is -niet volledig aan hun lot over. Volgens de Amerikaanse nieuwssite CNN werkt de president aan een steunpakket van 10 tot 14 miljard dollar zodat Amerikaanse landbouwers de crisisperiode kunnen overbruggen. Dit komt bovenop de ruim tien miljard dollar die het Amerikaanse landbouwministerie al in maart had uitgekeerd via het Emergency Commodity Assistance Program voor het oogstjaar 2024. Op zijn sociale netwerksite Truth Social zegt de Amerikaanse president dat de inkomsten die de VS ontvangt van de handelstarieven kunnen worden aangewend voor bijkomende steun.

“Onze sojaboeren lijden onder een China dat om onderhandelingsredenen zijn import heeft stopgezet”, schrijft de president. “We hebben zoveel geld verdiend met de handelstarieven dat we een klein stukje aan onze boeren kunnen geven. IK LAAT ONZE BOEREN NIET IN DE STEEK! Slaperige Joe Biden heeft onze handelsdeal met China niet bekrachtigd, waarin stond dat ze voor miljarden aan landbouwproducten zouden kopen, vooral sojabonen. Het zal allemaal zeer goed uitdraaien." In de post gaf Trump ook aan dat hij over vier weken zou samenzitten met president Xi Jinping en dat de sojabonen daar een belangrijk discussiepunt zouden zijn.

De meeting met Xi Jinping waar Trump in deze post nog over sprak, is recent geannuleerd. De American Soybean Association uitte haar bezorgdheid dat de poging tot verzoening – of op zijn minst een leefbare handelsdeal - nu ook van de baan lijkt. ASA-president Caleb Ragland, zelf een sojaboer uit Kentucky, schrijft in een persbericht zeer teleurgesteld te zijn. “ASA had goede hoop dat deze komende gesprekken tussen de Verenigde Staten en China zouden leiden tot een deal die de Amerikaanse sojabonenexport naar China zou herstellen”, schrijft hij. “Handelsoorlogen zijn schadelijk voor iedereen, en deze laatste ontwikkelingen zijn diep teleurstellend op een moment waarop sojaboeren worden geconfronteerd met een steeds groter wordende financiële crisis. ASA hoopt dat de gesprekken weer op de rails kunnen worden gezet om de markten en de handelsrelaties te herstellen.”

Soja-afhankelijkheid leidt tot economische kwetsbaarheid

We hebben de Amerikaanse soja dus ook nodig, duidt Antoine in Euractiv. Wat er nog mag gebeuren met de wereldmarkt: veel marge voor onderhandeling heeft Europa niet. Sinds de Tweede Wereldoorlog importeert Europa massaal soja om de toen nog groeiende veestapel in stand te houden. Volgens Antoine zou het interessanter zijn om onze soja niet langer alleen uit de VS te halen, maar ook te kijken naar de Mercosurlanden of leveranciers buiten de EU zoals Oekraïne.

Naast de 'graanschuur van Europa', is Oekraïne immers ook een grote sojaproducent. Volgens het Oekraïense landbouwministerie werd er in 2024 zes miljoen ton soja geproduceerd. Volgens Donau Soja, een non-profitorganisatie voor duurzame soja, ligt het productiecijfer van de EU in 2024 op slechts 2,8 miljoen ton. De meest recente cijfers van Eurostat dateren van 2023, en spreken over 2,9 miljoen ton. Donau Soja raamt dat de EU in zijn sojabehoefte slechts voor acht procent zelfvoorzienend is.

In een interview met het Franse Société de Géographie licht Antoine nog toe hoe deze soja-afhankelijkheid leidt tot economische kwetsbaarheid. Elk land dat vee houdt, heeft het nodig. Maar 90 procent van alle productie, is in handen van slechts zes landen. Geen enkel Europees land hoort daarbij.