Vlaamse AER-technieken zoeken erkenning via omweg langs het buitenland
nieuwsHoewel de markt opnieuw kansen biedt en het economisch klimaat gunstig is, blijft het opvallend stil op de lijst van nieuw erkende ammoniakemissiearme technologieën. Waar een innovatiegolf werd verwacht, blijft de instroom voorlopig uit. Overheidsinitiatieven zoals de proefstalregeling moesten de innovatie aanjagen, maar lijken eerder te vertragen dan te vereenvoudigen. Fabrikanten trekken intussen naar het buitenland om hun Vlaamse techniek te laten testen, om vervolgens met het meetrapport terug te komen en hier een erkenning aan te vragen.
Veehouders die ammoniakemissies willen reduceren om tegen 2030 aan hun PAS-referentie te voldoen, hebben vandaag twee opties. Ze kunnen hun veestapel inkrimpen of een ammoniakemissiereducerende (AER) techniek toepassen. Bij deze laatste piste botsen sommigen op een bekend probleem: de variatie aan erkende technieken is erg klein.
Landbouwers hopen dat de overheid snel met nieuwe technieken komt of bestaande maatregelen bijstuurt, zodat die eenvoudiger en breder inzetbaar worden. Tegelijk wordt ook gekeken naar de machinefabrikanten om nieuwe technologieën op de markt te brengen. Op recente innovaties na, zoals de Sphere van Lely en het koeientoilet van Hanskamp, blijft het daar voorlopig stil.
Opportune markt en versterkt WeComV
Tijdens de stikstofcrisis lag de ontwikkeling van nieuwe technieken zo goed als stil. De sector zat op slot, een proefstalregeling ontbrak en het Wetenschappelijk Comité Luchtemissies Veehouderij (WeComV) was onderbemand. Het was voor de fabrikanten toen geen moment om te investeren in nieuwigheden. Maar vandaag is het tij volledig gekeerd.
De markt biedt volop kansen en het algemeen economisch klimaat is opnieuw aangetrokken. “De verkoop van mestrobots is verdubbeld tot zelfs verdriedubbeld tegenover vorig jaar”, klinkt het bij meerdere fabrikanten op de infobeurs van Fedagrim over PAS-technieken die afgelopen week plaatsvond in Oosterzele en Geel. Ook andere techniekbouwers noteren een stijgende interesse.
Toch wordt de innovatiezin bij de fabrikanten niet aangewakkerd. Nochtans is WeComV intussen versterkt en krijgt het comité althans van één techniekbouwer positieve feedback op de infobeurs. “De communicatie met hen is zeer goed”, geeft Hanskamp mee. “Ze zijn erg doortastend, daar kunnen de Nederlanders voor eens nog iets van leren.”
Lange doorlooptijd
Toch blijft de zeer lange doorlooptijd van dossiers bij WeComV een heikel punt in de sector. “De ervaring met de Lely Sphere schrikt velen erg af”, aldus Verstreken. “Lely heeft er bijna 2,5 jaar over gedaan om een finaal akkoord te krijgen van Vlaanderen. Dat is zeer lang, voor een systeem dat reeds goedgekeurd was in Nederland.” Ondertussen zit het dossier bij de EU, eens het daar binnenkort zijn zegen krijgt, zal het op de Vlaamse AER-lijst terechtkomen.
Begin april liet Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) in de landbouwcommissie van het Vlaams parlement wel weten afspraken gemaakt te hebben met WeComV en het Administratief Team (AT) om een aantal maatregelen uit te werken die “de snelheid, robuustheid en administratieve last kunnen verbeteren”. Al gaf de minister verder geen uitleg welke maatregelen precies werden voorgesteld en welk resultaat ermee wordt nagestreefd
Proefstalregeling werd geleverd
Wanneer techniekbouwers een nieuwe AER-technologie willen laten valideren door WeComV, moet die volgens het meetprotocol eerst op meerdere bedrijven worden getest. De sector pleitte jarenlang voor een proefstalregeling die het mogelijk maakt om landbouwbedrijven een proefvergunning toe te kennen voor het uittesten van deze technieken die nog geen erkende emissiefactor hebben.
Zo’n regeling is intussen opgenomen in het AER-decreet. Voor elke testtechniek kunnen vier proefvergunningen worden toegekend, met een geldigheidsduur van maximaal 15 jaar. Omdat de werking en doeltreffendheid van de techniek nog niet gevalideerd is, geldt de voorwaarde dat het proefbedrijf minstens 2.500 meter van een speciale beschermingszone moet liggen.
Geen interesse in vergunning van 15 jaar
Een vergunning van 15 jaar kan in deze tijden aantrekkelijk zijn voor heel wat landbouwers, zeker voor oudere boeren die nog enkele jaren na 2030 moeten werken, maar geen zware investeringen meer willen doen. “Toch is er vandaag nog geen enkele proefvergunning verleend,” zegt Hans Verstreken van Fedagrim. “Dit komt doordat het reductiepotentieel van de proeftechniek niet meegeteld mag worden om aan de PAS-referentie 2030 te voldoen.”
Moesten veehouders een tijdelijke emissiefactor kunnen krijgen, zouden we in Vlaanderen gemakkelijker onze technologie kunnen testen. Nu moeten we naar Duitsland
Omdat de metingen moeten plaatsvinden in een stal zonder AER-techniek, moeten fabrikanten dus veehouders vinden die geen systeem hebben én bereid zijn om mee te stappen in het testtraject, dat vaak niet kosteloos is. Dit zouden boeren moeten zijn die ofwel in 2030 willen stoppen, of pas in allerlaatste instantie een AER-techniek zullen installeren.
“Deze zijn niet gemakkelijk om te vinden”, duidt Lander Hollevoet. Hij is sinds kort CEO van Circlair, die de innovatieve luchtwasser van KU Leuven op de markt wil lanceren. Hij zal daarom zijn technologie in eerste instantie in Duitsland gaan testen. “Moesten veehouders een tijdelijke emissiefactor kunnen krijgen die telt om hun PAS-referentie 2030 te halen, zouden we de proefstalregeling makkelijker kunnen gebruiken om onze technologie in Vlaanderen te testen. In Nederland wordt dit trouwens zo gedaan, daar adviseert het Nederlandse evenknie van WeComV een ammoniakemissiefactor van gelijkaardige technieken met de nodige veiligheidsmarges.”
Paradox
Hoewel Vlaanderen zich graag profileert als voortrekker in onderzoek en ontwikkeling, blijft het in de praktijk voorlopig onwerkbaar om AER-proeftechnieken hier te testen. Vlaamse kmo’s en start-ups gaan daarom nu hun systemen in het buitenland testen, om daarna met het meetrapport terug te komen en hier een erkenning aan te vragen. En dat net op een moment dat er landbouwers uitkijken naar vergunningen op middellange termijn, waar een proefvergunning een oplossing zou kunnen bieden.
Meetprotocol
Daarnaast zijn techniekbouwers nog steeds aangewezen op het eerder omslachtige Europese VERA-meetprotocol. En ook het meten en testen van technieken in natuurlijk geventileerde stallen blijft een uitdaging. Achter de schermen wordt intussen wel gewerkt aan een eigen Vlaams meetprotocol. In een Vlaams-Nederlands samenwerkingsverband worden richtlijnen uitgewerkt op basis van de huidige wetenschappelijke en technologische inzichten. Verschillende dossier zijn in dit kader in behandeling bij WeComV, die de meetprotocollen moet goedkeuren.
Veel stallenbouwers hebben ondertussen de landbouwsector geruild voor bijvoorbeeld industriebouw
Interesse aan het verliezen
“Ik maak de spijtige vaststelling dat heel wat bedrijven de interesse in de landbouwsector verloren hebben of aan het verliezen zijn”, meldt Verstreken nog. “Het duurt allemaal zeer lang en de investeringen die gemaakt moeten worden zijn erg hoog. Andere sectoren hebben deze knelpunten niet. Veel stallenbouwers hebben daarom ook de landbouwsector geruild voor bijvoorbeeld industriebouw.”
Dat beaamt ook Frederik Audenaert, hij is lid van Fedagrim en verdeler van onder meer JOZ-mestrobots. “De fabrikant speelt met het idee om een stikstofkraker op de markt te brengen, maar neemt een afwachtende houding aan. Er moeten nog heel wat investeringen gemaakt worden, terwijl nog veel onzekerheden spelen. Renure geraakt maar niet erkend in de wetgeving en de onzekerheden over een al dan niet vernietigen van het stikstofdecreet door de vele rechtszaken speelt mee. Ook de beslissing over de Lely Sphere zal belangrijk zijn.”
