Dit waren de laatste loodjes richting stikstofakkoord

Update 10/03 om 15u42

Hoop is iets goed en "van alle dingen misschien het beste", scheef de Nederlandse schrijfster Bibi Dumon Tak. Maar op het Martelaarsplein was er aanvankelijk maar weinig hoop meer op een stikstofdoorbraak. Nadat de drie regeringspartijen (N-VA, Open Vld en cd&v) afgelopen zondag zonder akkoord uit elkaar zijn gegaan, is er amper contact geweest.

Wat voorafging

Bij de start van de ministerraad klonk het nog dat de posities dezelfde bleven. Voor cd&v gaan de plannen niet ver genoeg, onder meer omdat ze onvoldoende perspectief bieden voor jonge landbouwers. Viceminister-president Bart Somers (Open Vld) verwachtte niet dat er een akkoord komt, maar riep de andere partijen, en met name cd&v, op om "openingen te maken en voorstellen te doen". Voor N-VA kon er dan weer niet veel meer veranderen aan de tekst uit vrees voor nieuwe maandenlange procedures die het dossier over de verkiezingen zouden tillen. 

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) had het dossier opnieuw op de regeringstafel gelegd. Het milieueffectenrapport (MER) is sinds donderdag goedgekeurd en ook de Inspectie Financiën had groen licht gegeven over de 3,6 miljard euro aan investeringen in het plan. "Voor het eerst in 20 jaar ligt er een oplossing op tafel", aldus de N-VA-minister vrijdagochtend. "Mensen thuis zijn het geruzie ook kotsbeu", aldus Demir. Volgens haar biedt het huidige plan perspectief voor de landbouw en kan er de gevreesde vergunningenstop mee voorkomen worden. 

Dat Demir verdere stappen ondernam alsof er een akkoord was over de conceptnota stikstof was alvast opvallend na de uithaal van de anders zo minzame viceminister-president Hilde Crevits (cd&v) in het extra actuadebat in het Vlaams parlement over de regeringscrisis. Zij stelde dat een akkoord er nog steeds inzit, “maar dat zal niet lukken als je één partij gewoon tegen de muur kwakt”. Daarop haastte Jambon zich om te zeggen dat er geen sprake was van “één partij tegen de muur te kwakken”. Hij gaf aan dat hij nog steeds van plan is om een akkoord te bereiken mét cd&v en hoewel hij aanvankelijk zei dat er geen ruimte meer was voor aanpassingen, liet hij later tijdens dat debat een opening om nog verder te onderhandelen.

10u: Start Vlaamse regering

Ook opvallend: Demir arriveerde op het Martelaarsplein met een boek van Wilfried Martens onder de arm met de titel "Een gegeven woord". Een duidelijke verwijzing naar het feit dat de christendemocraten zich vorig jaar wél achter het krokusakkoord hebben geschaard. Ook volgens viceminister-president Ben Weyts (N-VA) is een akkoord nodig. "Geen akkoord, dan verliezen zowel de boeren, de burgers als de bedrijven", aldus Weyts.  

De cd&v-ministers legden voor de vergadering van de ministerraad geen publieke verklaringen af, Open Vld-viceminister-president Bart Somers deed dat wel. Hij was naar eigen zeggen pessimistisch. "Ik denk niet dat er vrijdag een akkoord uit de bus komt", reageerde hij. Nochtans is het uitblijven van een akkoord volgens hem "dramatisch". Hij drong erop aan verder te zoeken naar "openingen" en "een methode om vooruit te gaan". "Daarbij ligt ook een belangrijke verantwoordelijkheid bij de christendemocraten", aldus Somers. Het hele dossier nu even laten "afkoelen" is volgens Somers wel een optie. "Een afkoelingsperiode kan, als het maar niet naar de Griekse kalender wordt verwezen. Een paar dagen rust om extra na te denken kan", klonk het nog. 

12u: Nieuwe compromisvoorstellen op tafel

Zover leek het niet te komen. Er werden nieuwe compromisvoorstellen op tafel gelegd. Zo zou cd&v één van zijn eisen laten vallen hebben en zou Somers nieuwe voorstellen naar voor geschoven hebben. Voor de vergunningsdrempels zou er, zoals in de conceptnota staat, gewerkt worden met een snelle evaluatie van de drempel voor landbouw en een mogelijk groeipad voor die drempel. Daarnaast zou Somers het principe van het 'extern salderen' - een eis van cd&v - uit de PAS willen halen om extern te laten onderzoeken. Extern salderen betekent concreet dat de uitstootrechten van een landbouwbedrijf dat stopt gedeeltelijk zouden kunnen doorgeschoven worden naar boeren in de omgeving.

15u30: Witte rook

Nadat de ministers om 14 uur uit elkaar gingen om binnen hun eigen partij te overleggen over de nieuwe voorstellen, kwamen ze al snel opnieuw samen. Rond 15u30 kwam dan eindelijk het verlossende nieuws via Twitter: er is een akkoord bereikt. Viceminister-president Crevits kwam met de boodschap: "Te midden van de moeilijkheid ligt de mogelijkheid. Er is een stikstofakkoord". Haar cd&v-collega Brouns tweette: "We bereikten daarnet een akkoord dat perspectief biedt aan onze Vlaamse natuur, economie en landbouw". Minister Demir van haar kant laat weten: "De Programmatorische Aanpak Stikstof (PAS) is definitief goedgekeurd door de Vlaamse regering. Een mijlpaal voor ons leefmilieu, de gezondheid van de Vlaming en de toekomst van de landbouw. Na meer dan 20 jaar".