Nederlandse landbouwminister veegt stikstofaanpak van tafel

Breuk met het verleden

Nu heeft landbouwminister Wiersma laten weten dat ze van plan is om het NPLG volledig te schrappen. “Het kabinet heeft een scherpe keuze gemaakt. We gaan ons houden aan de doelen die zijn afgesproken, maar we gaan de doelen wat betreft derogatie en Natura 2000-gebieden bij de Europese Commissie wel bespreekbaar maken. En we gaan er heel scherp op letten dat iedere euro sec bijdraagt aan het behalen van de doelen”, lichtte Wiersma haar beslissing toe in de Tweede Kamer.

Dat de partij van de minister altijd zeer kritisch is geweest over het stikstofbeleid, is niet nieuw. Toch verraste de minister niet alleen de oppositie, maar ook haar coalitiepartners met deze beslissing. Een nieuw plan van aanpak heeft ze nog niet klaar, zo bleek tijdens een debat in de Tweede Kamer. Op Prinsjesdag, op 17 september, wil Wiersma de hoofdlijnen van een nieuwe aanpak zal voorstellen, wanneer het nieuwe kabinet het regeerprogramma in detail zal voorstellen. Wellicht zal de focus daar liggen op het terugdringen van de mestproductie in de Nederlandse veehouderij.

Voor meer details over de aanpak van het stikstofprobleem is het wellicht wachten tot het einde van dit jaar. Wiersma liet verstaan dat zij een overgang wil van een depositie- naar een emissiebeleid, iets wat in Vlaanderen ook op de onderhandelingstafel ligt. Landbouwbedrijven kunnen immers niet sturen op de depositie van stikstof: zij hebben geen impact op waar de stikstof die hun bedrijf uitstoot, neervalt. Bovendien worden er modellen gebruikt die de depositie van stikstof berekenen, maar die worden regelmatig ter discussie gesteld, ook in Vlaanderen. Door te kiezen voor een emissie- of uitstootbeleid kunnen beide euvels aangepakt worden.

Veel kritiek

De beslissing van Wiersma kan rekenen op heel wat kritiek. Velen vrezen dat de nieuwe regering het stikstofprobleem alleen maar voor zich uitschuift. Ook in de Tweede Kamer was de commentaar fors. “Pyromanenpolitiek”, was te horen bij ChristenUnie. GroenLinks beticht BBB er dan weer van te leven in een “zelfverzonnen sprookjeswereld”. Ook binnen de regering klinkt er ontevredenheid. “Ik heb afgelopen 3,5 jaar gezien hoe moeilijk het was met 25 miljard euro. Met die 25 miljard kwamen er trekkers de snelweg op en werden bewindspersonen voor de deur lastiggevallen. Maar blijkbaar zijn er mensen die denken dat het op een andere manier kan”, zei VVD-kamerlid Thom van Campen.

Natuur- en milieuorganisaties reageren eveneens verbolgen op de beslissing van Wiersma. “Dit kabinet behartigt enkel de belangen van de grote agro-industrie”, stelt Greenpeace. Volgens Natuur & Milieu is dit “jojobeleid” desastreus voor de natuur. “Het geeft bovendien alleen maar onduidelijkheid aan provincies, boeren en bedrijven”, klinkt het. Natuurmonumenten spreekt dan weer van “een klap in het gezicht van iedereen die de afgelopen jaren werkte aan een mooier platteland”. Johan Vollenbroek van milieuorganisatie MOB vraagt zich af of het kabinet de industrie wil opofferen aan een failliet landbouwmodel.

Ook bij de provincies is er ontgoocheling. “De afgelopen jaren is veel tijd en geld geïnvesteerd in gebiedsprocessen. Dit heeft bij gebiedspartners ook verwachtingen gewekt. Er is snel duidelijkheid nodig over de vraag hoe we de grote opgaven in het landelijk gebied in samenhang oppakken”, stellen zij. De provincies hopen dat het kabinet snel komt met een aanpak en dat er ook geld gereserveerd wordt voor de provinciale plannen.

Maar ook tevredenheid

In landbouwmiddens wordt wel positief gereageerd. “Wij willen een goede toekomst voor onze boeren. Daar is goed beleid voor nodig. Het NPLG van het vorige kabinet bood geen toekomstperspectief”, vertelt Dirk Bruins, voorzitter van LTO Noord. De landbouworganisatie zegt er wel op te rekenen dat er op Prinsjesdag meer duidelijkheid komt. De betrokkenheid van de sector en een gebiedsgerichte aanpak zijn, wat LTO Noord betreft, noodzakelijke voorwaarden. “Nieuwe plannen werken alleen met draagvlak van onderuit”, aldus nog Bruins.

Farmers Defence Force, de landbouworganisatie die voorop ging in de protesten tegen de stikstofaanpak, spreekt van een positieve stap. “Maar de doelen in de wetgeving zijn nog niet aangepast. De situatie voor de boeren verandert dus niet meteen door het wegvallen van het NPLG”, klinkt het in een persbericht. “Van echte ademruimte bij de boeren is dan ook nog geen sprake.” De organisatie moedigt het nieuwe kabinet en de betrokken ministers aan “om zo snel mogelijk die ademruimte te scheppen in het beleid”.