1 jaar na stikstofdecreet: Is de wetgeving ondertussen voor iedereen duidelijk?

Of het stikstofdecreet juridisch steek houdt moet nog blijken, maar vlotte lectuur is het stikstofdecreet alvast niet. Om toch wat meer duidelijkheid te scheppen werden door de overheid samenvattingen, vraag-en-antwoordlijsten, handleidingen en een praktische wegwijzer gepubliceerd. Al blijkt deze laatste zijn doel voorbij te schieten. In plaats van belanghebbenden door het stikstofdoolhof te leiden, wijst de stikstofwegwijzer enkel de weg ernaartoe, dixit Vlaams parlementslid Bart Dochy (cd&v). “Die wegwijzer zou veel duidelijkere taal en meer rechtszekerheid moeten scheppen. Zelfs studiebureaus met specialisten verdwalen in die wegwijzer”, klonk het onlangs in de commissie Leefmilieu van het Vlaams parlement.

“Voor eenvoudige dossiers is de praktische wegwijzer bruikbaar. De stappen maken duidelijk welke elementen een eenvoudig vergunningsdossier moet bevatten. Maar bij veel andere dossiers, is het zoeken en loop je inderdaad snel vast”, bevestigt Veroniek Taelman van landbouwadviesbureau Creafarm. Bij adviesbureau DLV worden de praktische wegwijzers niet gebruikt, maar wordt beaamd dat de stikstofwetgeving “een doolhof is waarmee je bijna dagelijks bezig moet zijn om er je weg in te vinden”. 

Veehouders in het ongewisse

Een jaar na datum hebben specialisten nog steeds moeite om wijs te raken uit te wetgeving. Het komt dan ook niet als een verrassing dat veel veehouders nog niet op de hoogte zijn wat van hen individueel verwacht wordt. Volgens Taelman beseffen de meeste veehouders dat ze iets zullen moeten veranderen. “Maar wat de stikstofwetgeving concreet voor hun eigen bedrijf inhoudt, daar vallen veel landbouwers nog steeds uit de lucht”, klinkt het.

“Dit is een resultaat van een zeer complexe regelgeving in combinatie met verwarrende communicatie vanuit de administraties,” geeft Kris Geraerts van adviesbureau Be&Partners mee. “Tegen het eind van het jaar moeten rundveehouders al een eerste reductie doorgevoerd hebben maar officiële communicatie hebben ze daar nog niet van ontvangen.” Geraerts merkt op dat niet alleen landbouwers, maar ook lokale overheden worstelen met het decreet: “Sommigen weten niet precies wanneer het decreet van toepassing is, waardoor bedrijven soms onnodige stikstofberekeningen laten opmaken.”

Doelstelling rundvee zeer kortbij

Op dit moment liggen de dringendste en grootste onduidelijkheden bij de rundveesector. Binnen negen maanden moeten rundveehouders hun uitstoot met vijf procent verlaagd hebben om hun vergunning te vernieuwen. Naast het feit dat heel wat dossiers vastlopen rond de regels van aftopping, is nog veel onduidelijk over de voorwaarden van de PAS-maatregelen waaraan moet worden voldaan om de reducties mee te laten tellen.

De uitvoerbaarheid van de voorwaarden is zo’n een struikelblok. Zo zijn maatregelen niet van de ene dag op de andere dag geregeld. Het scheiden van dikke en dunne fractie in mestkelders vraagt bijvoorbeeld een vergunningsaanvraag. Ook beweiding, een maatregel die veehouders vaak beschouwen als eenvoudig uitvoerbaar, heeft enkele technische voorwaarden. Zo is een registratiesysteem nodig om bij te houden wanneer welke koe naar buiten is gegaan. Daarnaast blijkt de rundveesector ook een erg beperkt aanbod aan technieken te hebben om reducties door te voeren. “Technieken voor vleeskalveren zijn er momenteel niet. En ook melkveeboeren die stro gebruiken, lopen al gauw vast omdat ze geen emissiearme vloer hebben. Men zal echt een tandje bij moeten steken om technieken te ontwikkelen en te erkennen”, duidt Geraerts. “De 5%-reductie is eigenlijk enorm kort dag om zo snel te schakelen.”

Landbouworganisatie Boerenbond wijst ook op de rechtszekerheid van de gevraagde inspanningen. "Door het gebrek aan beschikbare technieken moeten sommige veehouders dieren afvoeren om te voldoen aan het decreet. Wetende dat het decreet misschien nog door het Grondwettelijk Hof kan worden vernietigd, is dit zeer frustrerend voor hen”, aldus Boerenbond.

Afhankelijk van een studiebureau

De mist rond stikstof is dus nog niet volledig opgetrokken. Het wordt ook steeds duidelijker dat landbouwers hun vergunning vrijwel niet meer zonder een adviesbureau kunnen indienen. Zelfs niet voor eenvoudige dossiers. “Dat landbouwers hun vergunningsaanvragen uit handen moeten geven, komt op zich niet alleen door het stikstofdecreet”, geeft Taelman mee. “Voordien was het ook al zeer ingewikkeld. Momenteel zit de extra moeilijkheid vooral in de opeenstapeling van regelgevende vergunningskaders zoals bijvoorbeeld brandveiligheid, voedselveiligheid en geur.”