Stikstof: “Vlaanderen is Nederland niet”

Naar aanleiding van de verkiezingen in Nederland werden drie ambtelijke verkenningen gepresenteerd over het stikstofbeleid voor de periode tot 2050. Het huidige (ontslagnemende) kabinet had hierom gevraagd met het doel om het nieuwe kabinet handvatten te bieden in de stikstofdiscussie die al jaren als een donkere wolk boven het land hangt en tot een impasse in de landbouw en bouw heeft geleid. In dat rapport stellen de onderzoekers dat Nederland de doelstellingen voor het stikstofbeleid niet kan halen zonder een stevige inkrimping van de veestapel.

Nederland onderzoekt krimp veestapel

“Ik denk dat de situatie van de stikstofproblematiek bij ons vergelijkbaar is met die in Nederland”, stelt Vlaams parlementslid Ludwig Vandenhove (Vooruit). “Dat rapport is dus ongetwijfeld ook interessant voor ons.” Hij had dan ook heel wat vragen voor Vlaams minister van Landbouw Hilde Crevits over de voorstellen die de Nederlandse onderzoekers naar voor schuiven om de stikstofuitstoot terug te dringen, waaronder een verkleining van de veestapel.

Vlaams parlementslid Emmily Talpe (Open Vld) haalt tijdens de commissie Landbouw een andere Nederlandse studie aan over verduurzaming. “In die studie werden ook de economische en sociale component meegenomen”, legt ze uit. “De onderzoekers kwamen tot de vaststelling dat het verkleinen van de veestapel een pak jobs en geld kan kosten. Dit heeft een heel grote impact op de deelsector, al is het effect op de volledige economie geringer. Ze waarschuwen ervoor dat enkel een afbouw van de veestapel geen soelaas zal bieden. Willen we de milieuproblemen echt oplossen, dan moeten we niet alleen naar de productie kijken, maar moeten we zeker ook onze consumptie aanpassen.” Ook zij vraagt zich af daar ook in Vlaanderen studies rond gebeuren.

Vlaanderen niet zomaar vergelijken met Nederland

Volgens Vlaams minister van Landbouw Hilde Crevits kan de nota van de Nederlandse ambtenaren enkel voor bepaalde aspecten worden vergeleken met de Vlaamse situatie. “De specifieke kenmerken van de rundveesector verschillen met deze in Vlaanderen, waardoor de analyse niet een-op-een kan worden gemaakt”, reageert ze. “Zo verschillen we bijvoorbeeld op het vlak van de evolutie van de ammoniakemissie en op het vlak van de emissieverdeling tussen de sectoren.”

In Nederland zijn de ammoniakemissies als gevolg van de afschaffing van het melkquotum opnieuw gestegen tussen 2013 en 2017. Bij ons zijn de totale ammoniakemissies in die sector tussen 2000 en 2018 dan weer gedaald met 28 procent. “Dat wil niet zeggen dat er geen taak meer is voor deze sector in Vlaanderen, maar dat is toch een belangrijk verschil”, duidt de minister.

Bovendien is in Nederland is de rundveesector met 55 procent de grootste bron van ammoniakemissies. In Vlaanderen is dat de varkenssector met 49 procent, terwijl de rundveesector 41 procent van de ammoniakemissies voor zijn rekening neemt. “Die verschillen hebben een impact op de effectiviteit van mogelijke maatregelen die zouden moeten worden genomen om de ammoniakemissies te reduceren”, aldus Crevits.

Wat de studie over de socio-economische gevolgen van een inkrimping van de veestapel betreft, is de minister duidelijk. “Een dergelijke studie is nog niet uitgevoerd in Vlaanderen”, klinkt het. “Mijn administratie volgt de evolutie en de prognoses van de evolutie van de veestapel wel van heel nabij op. Zo is er in het kader van het convenant Enterische emissies een werkgroep die zich expliciet richt op de evolutie van de rundveehouderij. Die werkgroep monitort de ontwikkeling van de rundveestapel en bekijkt welke invloed deze heeft op de inspanningen die de sector moet leveren.”

En ook binnen het kader van de stikstofproblematiek zullen volgens de minister – naast de ecologische impact – ook de sociale en economische impact van mogelijke reductiemaatregelen mee in rekening worden gebracht. “Hiervoor werd een expertenpanel voor de aanpak van de stikstofproblematiek opgericht”, reageert Crevits. “Dit PAS-panel (Programmatische Aanpak Stikstof) zal onderzoeken welke budgettaire en maatschappelijke impact de maatregelen, of het niet nemen van maatregelen, hebben op burgers en bedrijven. Dit veronderstelt dus niet enkel een analyse van de ecologische, maar eveneens van de socio-economische impact.”

Moeilijkste dossier van deze legislatuur

Volgens minister Crevits is het stikstofdossier één van de moeilijkste dossiers die deze legislatuur haar pad kruisen. “Aan de ene kant is er immers een absolute nood aan rechtszekerheid, ook bij onze landbouwbedrijven, maar niet alleen in de landbouw, ook in de industrie overal”, reageert ze. “Zonder rechtszekerheid kan de economie niet draaien.”

Het stikstofbeleid moet – zoals ook Vlaams parlementslid Joris Nachtergaele (N-VA) aanhaalt - ook worden gedragen. “Als de ene of de andere groep zich helemaal verstoten voelt met betrekking tot de oplossing die wij zoeken, dan zal alles wat we doen immers juridisch fel worden aangevochten en zitten we ook zwaar in de miserie”, aldus de minister. “Ik zal níet aanvaarden dat we met de maatregelen die we nemen, een hele sector in de dieperik rijden. Dat wil ik dus niet. Dat betekent niet dat we niet toekomstgericht moeten nadenken over hoe we sectoren kunnen laten bloeien, maar het kan niet de bedoeling zijn dat we één sector bij manier van spreken eigenlijk gaan liquideren. En niemand vraagt dat, natuurlijk.”

Volgens de minister moet het stikstofbeleid afgestemd worden op de Vlaamse realiteit. “Wat niet wegneemt dat er geen overleg kan zijn met de Nederlandse collega’s, overleg dat gepland staat trouwens”, besluit Crevits.

Het volledige verslag van het debat over de stikstofproblematiek in de commissie Landbouw kan u hier lezen.