Compensatieregeling voor vrijwillige en verplichte nulbemesting is klaar
nieuwsLandbouwers met gebruikspercelen in groene gebieden zullen vanaf 2028 moeten rekening houden met een bemestingsverbod. Deze zogenaamde nulbemesting houdt in dat ze geen meststoffen meer mogen gebruiken op percelen in groene bestemmingen. Omdat ze daardoor opbrengstverliezen lijden, heeft Vlaanderen een compensatieregeling uitgewerkt. De vergoeding bedraagt tussen de 12.500 en 15.000 euro per hectare en is afhankelijk van het jaar waarin de landbouwer overschakelt naar nulbemesting.
Er zijn twee regelgevingen die de nulbemesting in groene gebieden opleggen. Enerzijds bepaalt het stikstofdecreet dat er vanaf 2028 geen meststoffen meer mogen opgebracht worden op percelen in groene bestemmingen in de Speciale Beschermingszones van de Habitatrichtlijn, afgekort SBZ-H. Hiermee wil Vlaanderen de stikstofemissie op gevoelige natuurgebieden reduceren. Daarnaast is er nog de vrijwillige nulbemesting die is vastgelegd in het nieuwe mestdecreet, MAP7. Hier gaat het om percelen gelegen in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en in tegenstelling tot de nulbemesting in SBZ-H-gebieden gaat het hier om een vrijwillige regeling.
Verplichte nulbemesting in SBZ-H
In theorie is een bemestingsverbod van kracht voor gronden in groene ruimtelijke bestemmingen, zoals vastgelegd in gewestplannen of ruimtelijke uitvoeringsplannen. Sommige landbouwers hadden eerder een ontheffing of vrijstelling van dit bemestingsverbod, maar in SBZ-H-gebieden verdwijnen alle ontheffingen vanaf 1 januari 2028. Daarnaast wordt het verbod vanaf die datum ook nieuw ingevoerd in andere groene bestemmingen binnen SBZ-H waar de nulbemesting nog niet van kracht was.
Nulbemesting betekent dat er geen meststoffen meer gebruikt mogen worden. Enkel begrazing door twee grootvee-eenheden (een omrekeningsfactor om de landbouwdieren op een uniforme manier weer te geven en te vergelijken, red.) per hectare per jaar is er toegelaten. Zonder bemesting kunnen gewassen natuurlijk niet groeien en dus lijden landbouwers opbrengstdervingen door deze maatregelen. Om die reden heeft de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) een regeling uitgewerkt voor de landbouwers die getroffen worden door dit bemestingsverbod.
Wie in 2024 al vrijwillig overschakelde, zal een vergoeding ontvangen van 15.000 euro per hectare (aanvraag mogelijk tot 15 maart 2025). Vervolgens daalt de vergoeding elk jaar dat de landbouwer langer wacht om over te schakelen naar nulbemesting. Wie in 2025 overschakelt (aanvraag tot 30 september 2025) ontvangt 14.375 euro per hectare. In 2026 gaat het nog om 13.750 euro, in 2027 om 13.250 euro en in 2028 om 12.500 euro per hectare. Landbouwers kiezen zelf het jaartal waarin ze wensen over te schakelen naar nulbemesting en kiezen zelf of ze dit voor één, een paar of al hun percelen in SBZ-H tegelijk willen doen.
Alle landbouwers die percelen hebben in SBZ-H-gebieden zijn intussen op de hoogte gebracht door de Mestbank over de nulbemesting en het flankerend beleid. Zodra de landbouwer instapt, kan de nulbemesting niet meer teruggedraaid worden, waarschuwt VLM nog. Bedrijven waarvan minstens 20 procent van het areaal onder de regeling valt waardoor de leefbaarheid van het bedrijf in gevaar komt, kunnen rekenen op bijkomende flankering. “Dit wordt nog verder uitgewerkt door de Vlaamse regering. Ook voor sommige terreininvesteringen volgt nog een aparte regeling”, aldus VLM.
Vrijwillige nulbemesting in VEN
Vrijdag keurde de Vlaamse regering ook de steunregeling goed voor vrijwillige nulbemesting in VEN-gebied. In tegenstelling tot de regeling voor SBH-gebieden gaat het hier dus niet om een verplichting. De landbouwers met percelen in VEN-gebied hebben dus de keuze om al dan niet over te gaan tot nulbemesting. Kiezen ze toch voor extensivering en dus voor nulbemesting, dan kunnen ze op dezelfde compensatieregeling beroep doen als de regeling in het stikstofdecreet.
De voorwaarden zijn niet alleen vergelijkbaar: zo kan bemesting niet langer op de deelnemende percelen, maar is begrazing door twee grootvee-eenheden per hectare wel nog mogelijk. Bijkomende voorwaarde is dat op het moment van de aanvraag er ook nog geen bemestingsbeperking van toepassing mag zijn. Enkel landbouwers komen in aanmerking, de regeling staat dus niet open voor overheidsinstellingen of natuurverenigingen. Net als voor de regeling in het stikstofdecreet, is ook VLM aangesteld om de aanvragen te begeleiden. In 2027 wordt er een evaluatie van de regeling voorzien.
“De nulbemesting op percelen in het Vlaams Ecologisch Netwerk was het laatste grote discussiepunt tussen de landbouw- en natuurorganisaties bij de uitwerking van het nieuwe mestdecreet. Deze vrijwillige regeling is een eerbaar compromis en een vertaling van het regeerakkoord”, zegt minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Jo Brouns (cd&v). “Extensiveren is niet zonder kost, maar door deze financiële tegemoetkoming gaan boeren - voor wie het in hun bedrijfsmodel past - toch de stap kunnen zetten naar een uitbating die de biodiversiteit in het landbouwgebied vergroot en economisch haalbaar blijft.”
Op X reageert ABS-voorzitter Hendrik Vandamme misnoegd op de verplichte nulbemesting in SBZ-H-gebieden. Hij spreekt over een “schamele compensatievergoeding als schaamlapje voor de nutritionele en rendementsdegradatie van landbouwgebruikspercelen”.
Bron: Eigen berichtgeving
