Versnelde en verruimde invoering van nulbemesting treft ruim 1.300 landbouwers
Vanaf 2028 zullen alle akkers en graslanden in groene bestemmingen gelegen in een SBZ-H-gebied vallen onder nulbemesting, waarbij geen enkele uitzonderingregels voor landbouwers meer mogelijk zal zijn. Daarbovenop worden er ook extra groene bestemmingen aan de lijst toegevoegd waar nulbemesting van toepassing wordt in 2028. Volgens voorlopige cijfers van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) zouden ongeveer 1.320 landbouwers gevat worden door deze versnelde en verruimde invoering van nulbemesting die in het stikstofdecreet geschreven werd.
Nulbemesting is een bestaande maatregel die voor het eerst opgenomen werd in het Mestdecreet van 1998. Het is een bemestingsnorm in natuurgebied die enkel twee grootvee-eenheden (GVE) per hectare toelaat op jaarbasis. Omgerekend zijn dit twee melkkoeien of 20 schapen. In gebieden waar nulbemesting geldt, is dus elke vorm van bemesting verboden met uitzondering van de rechtstreekse bemesting door enkele grazers. Huiskavels in natuurgebied worden van nulbemesting vrijgesteld.
Het Mestdecreet voorzag tot nu toe altijd enkele uitzonderingen voor specifieke percelen onder bepaalde omstandigheden. Voor percelen onder de noemer ‘potentieel belangrijke graslanden’ was er bijvoorbeeld een uitzondering op kunstmest. Daar bestond de mogelijkheid om naast de 2-GVE-norm ook nog 100 kilogram stikstof uit kunstmest toe te dienen. Ook voor landbouwbedrijven met ‘intensieve graslanden en akkers in natuurgebieden’ waren er uitzonderingen mogelijk. Door ontheffing kon het perceel vrijgesteld worden van het bemestingsverbod en golden de algemene bemestingsnormen er. Deze ontheffing kon eenmalig overgedragen worden naar rechtstreekse afstammelingen. Dit werd het uitdoofbeleid genoemd. Zo zou op langere termijn, na de volgende generatie landbouwers, er niemand nog een ontheffing hebben.
Geen uitzondering meer mogelijk
Maar in het stikstofdecreet werd een versneld uitdoofbeleid geschreven, wat door de inwerkingtreding van het decreet nu ook van kracht is. Dit wil zeggen dat elk landbouwbedrijf dat vandaag een ontheffing heeft op één of meerdere percelen gelegen in SBZ-H gebieden (Speciale Beschermingszones Habitatrichtlijngebied), uiterlijk tegen 1 januari 2028 op die percelen ook het bemestingsverbod zal moeten naleven. Door het wegvallen van de ontheffingen vervalt dus ook de overdracht ervan op de zonen of dochters. Ook de uitzonderingsregel over kunstmest zal tegen dan vervallen. De vrijstelling van nulbemesting op huiskavels blijft wel bestaan.
Ongeveer 1.000 landbouwbedrijven hebben vandaag een ontheffing of uitzondering inzake kunstmest op één of meerdere percelen in SBZ-H-gebied, en zullen door de versnelde invoer van de nulbemesting getroffen worden.
Extra groene bestemmingen
Naast dit versneld uitdoofbeleid werd ook een uitbreiding van groene bestemmingen binnen SBZ-H-gebied onder het toepassingsgebied van nulbemesting opgenomen in het stikstofdecreet. Hierbij gaat het over gronden met gebiedsaanduidingen ‘reservaat en natuur’ of ‘bos’ volgens een gemeentelijk of provinciaal ruimtelijk uitvoeringplan (PRUP of gemRUP). Ook de gebiedsaanduiding ‘overig groen’ uit een PRUP, gemRUP of gewestelijke ruimtelijk uitvoeringsplannen (GRUP) komt erbij, uitgezonderd de bestemmingen agrarisch gebied met ecologisch belang (AGEB) en agrarisch gebied met overdruk natuurverweving (AGON). Ook ‘parkgebieden’, ‘groengebieden’, ‘bufferzones’, maar ook de gronden in ‘bosgebieden’ die momenteel als intensieve gras- en akkerlanden gekend stonden en ontheven konden worden, zullen vanaf 2028 onder nulbemesting vallen. Huiskavels worden hierbij terug onttrokken van deze regelgeving.
Belangrijk hierbij is dat al deze extra groene bestemmingen ook binnen SBZ-H-gebied vallen. Voor percelen buiten deze SBZ-H-gebieden wijzigt er niets qua regelgeving op vlak van nulbemesting. Ook de veelbesproken VEN-gebieden, vallen niet onder deze paragraaf in het decreet.
Door het toevoegen van deze nieuwe groene bestemmingen worden ongeveer 320 extra landbouwers met één of meerdere percelen gevat door de verruimde invoering van de nulbemesting. In totaal heeft het stikstofdecreet dus impact op 1.320 landbouwbedrijven wat betreft nulbemesting.
Flankerend beleid
In het stikstofdecreet werd ook een flankerend beleid opgenomen voor de getroffen landbouwers. Voor percelen met ontheffing kan de landbouwer kiezen om reeds vroeger dan 1 januari 2028 over te schakelen naar de 2 GVE-norm. Hierbij geldt de regeling: hoe vroeger de omschakeling, hoe hoger de uitkering. Ook landbouwers die met één of meerdere percelen in één van de nieuwe groene bestemmingen komt te liggen voor 2028, kan kiezen om vervroegd over te schakelen. Ook voor hen staat een trapsgewijze vergoeding in tijd tegenover de omschakeling, gaande van 15.000 euro per hectare in 2024 tot 12.500 euro per hectare in 2028.
Naast de compenserende vergoedingen bestaat het flankerend beleid ook uit een eventuele extra vergoeding voor terreininvesteringen en een specifiek flankerend beleid voor bedrijven die met meer dan 20 procent van hun areaal getroffen worden en waarvan de leefbaarheid van het bedrijf hierdoor in het gedrang komt.
De Mestbank bereidt een gepersonaliseerde communicatie voor aan alle betrokken landbouwers. Zo zullen landbouwers in mei geïnformeerd worden per perceel of het al dan niet in het toepassingsgebied ligt van de nulbemesting. Ook zullen ze geïnformeerd worden over het flankerend beleid en hoe men hierop kan intekenen.
VLM organiseert een avondwebinar voor landbouwers en landbouwconsulenten over nulbemesting op 23 april. Het webinar wordt opgenomen en kan later herbekeken worden via de website van VLM.
