Varkenshouder krijgt geen vergunning: "Dit voelt als meedoen aan Russische roulette"

Het varkensbedrijf van Bart Mouton en Bénédicte Dobbels omvat drie activiteiten. Zo kweekt het bedrijf onder meer zelf zeugen en vermarkt het die ook. Daarnaast doet de familie Mouton-Dobbels aan akkerbouw, dit is hoofdzakelijk tarwe en maïs waarbij de graanopbrengst naar de varkens van het eigen bedrijf gaan. Ten slotte staat het varkensbedrijf vooral bekend om zijn Duroc d’Olives-varkens die het kweekt en vervolgens verkoopt aan slagers en horeca.

Centralisatie

M+Pigs heeft verschillende sites in Vlaanderen waar de varkens worden gekweekt. De site in Lochristi werd in 2018 volledig vernieuwd volgens de laatste en beste technieken inzake milieu– en dierenwelzijnseisen. In 2019 wou de familie Mouton-Dobbels ook investeren in haar andere sites. Ze overliepen veel opties en beslisten uiteindelijk, samen met de uitbaters van hun varkensboerderijen, om enkele bedrijven te clusteren naar één site in Poelkapelle. ''Op macroniveau zou er geen uitbreiding zijn”, aldus Mouton. “We zouden een tiental bestaande ammoniakemissiearme stallen slopen en de dieren naar Poelkapelle verhuizen. Daar wordt het aantal verhoogd van 4.750 varkens en 696 biggen naar 8.928 gewenste dieren. Door de stallen uit te rusten met de nieuwste technieken zou er een ammoniakemissiereductie bekomen worden van 12 procent tegenover het kleinere bestaande bedrijf, bovenop een daling van de geuremissies met 44 procent.”

“Door te clusteren worden alle investeringen veel efficiënter gemaakt”, duidt de bedrijsleider. “Als je drie bedrijven state-of-the-art wil maken, moet je investeren in drie verschillende infrastructuren. Dat wil zeggen: drie weegbruggen, drie hoogspannignscabines, drie keukens waar het voeder gemaakt wordt, en ga zo maar door. Door te centraliseren kunnen we veel verder gaan op vlak van duurzaamheid en dierenwelzijn. Hierdoor zou het bedrijf in Poelkapelle, met alle overgebrachte dieren, zelfs minder impact hebben op het milieu dan de verschillende aparte bedrijven. Met die grote stap vooruit in het milieuverhaal, is de centralisatie het een win-winsituatie”

Maar niet iedereen ziet dit zo. Op de vergunningsaanvraag van Bart en Bénédicte kwamen verschillende bezwaren. “Al van in het begin van de plannen heb ik contact gezocht met de gemeente, en ook met de buren hebben we via verschillende vergaderingen contact gehad”, vertelt Mouton. “Duurzaamheid loopt eigenlijk door de hele bedrijfsvoering van Bart en Bénédicte”, voegt Dimitri Barbe, communicatieadviseur van Duroc d’Olives, eraan toe. “Voor hen betekent duurzaamheid ook transparantie naar de stakeholders toe, zoals naar de omgeving. Wanneer ze in Lochristi wilden vernieuwen, hadden buren er bezorgdheden over mogelijke geurhinder en het uitzicht. Toen hebben we hen geadviseerd om een burenraad te organiseren waar geluisterd kon worden naar de bezorgdheden en waar de plannen van het bedrijf uitgelegd werden. Dit waren constructieve vergaderingen waar geluisterd en overlegd kon worden. Op het einde ging iedereen ook akkoord met het plan en waren er geen issues met de vergunning.”

Ondertussen zijn we enkele jaren verder en staat landbouw in de schijnwerpers door het stikstofverhaal. De familie merkt op dat het ondertussen ook moeilijker is om haar verhaal te brengen. “Sommigen gaan zomaar uit van de stelling ‘groter is slechter’, en luisteren niet naar wat we te vertellen hebben. Ons bedrijf zou een eigentijds familiaal bedrijf worden, met netto minder milieu-impact. Maar dat doet er voor sommigen niet toe. Vandaag is maar één iets die telt: stikstof moet naar beneden. Soms voelt het alsof je tegen een muur praat. Het is jammer dat we daartegen botsen.”

Samenwerken

Mouton laat weten dat niet enkel de druk zou verminderen op het milieu met de centralisatie, ook de druk op de bedrijfsvoering wordt zo gereduceerd. “Al van kleins af aan weten onze drie kinderen wat het is om een varkenshouderij te hebben en daarbij 24 uur op 24 uur beschikbaar te moeten zijn. Toch stappen alle drie onze kinderen in het bedrijf omdat ze toekomst zien in een duurzame, moderne varkenshouderij. Door te centraliseren kan de druk verdeeld worden over drie paar schouders, wat het bedrijfsvoeren ook draagbaarder maakt”, duidt de bedrijfsleider. “Ik geloof al heel erg lang in samenwerken en verticale integratie om op deze manier een groter draagvlak en meer kansen te creëren.”

“Het is spijtig dat iedereen in de varkenshouderij over dezelfde kam geschoren wordt in de beweging om de varkensstapel naar beneden te halen. Ik vind niet dat je elk dossier zomaar met elkaar kan vergelijken”, aldus Mouton. “We hebben in de Vlaamse landbouw een kloof tussen de landbouwers die al 20 jaar hun kop in het zand steken en duurzaamheidsmaatregelen telkens voor zich uit willen schuiven, en de groep die al altijd is mee geweest en een toekomst ziet in duurzame, vooruitstrevende landbouw met oog voor dierenwelzijn. Jammer voor die laatste groep dat zij ook worden tegengehouden.”

Negatieve adviezen

Naast de bezwaren waren er ook negatieve adviezen van het Agentschap voor Natuur en Bos en Departement Omgeving. Minister Demir weigerde uiteindelijk de vergunning om drie redenen. “Eerst en vooral gaat de milieustudie er te snel van uit dat de impact van stikstof op speciale beschermingszones onbestaande is”, duidt de woordvoerder van Demir, Andy Pieters, in Het Nieuwsblad. Poelkapelle ligt namelijk niet in of ook niet dichtbij een speciale beschermingszone. “Maar volgens de adviserende experten kan die conclusie niet getrokken worden en bevat het dossier te weinig informatie", vervolgt Pieters. “De aanvragers wilden aantonen dat de stikstofimpact verwaarloosbaar is, maar de studie ernaar is niet behoorlijk uitgevoerd. Ten tweede komt de goede ruimtelijke ordening in het gedrang door het perceel voor bijna honderd procent vol te bouwen en te verharden. Ten derde is de landschappelijke inpassing niet optimaal door de visuele hinder en te weinig groenbuffering.” Iets waar Mouton vreemd van op kijkt. “Van de meer dan twee hectare, is maar één hectare volgebouwd met gekende standaard varkensstallen: twee rijen met een gang tussen. En dat in agrarisch gebied”, aldus Mouton.

“Het bedrijf voldoet aan het kader zoals dat door minister Demir bepaald is”, reageerde West-Vlaams gedeputeerde Bart Naeyaert (cd&v), bevoegd voor Landbouw, in Het Nieuwsblad. In die hoedanigheid besliste hij mee over de vergunning op provinciaal niveau. “Er worden heel wat ammoniakreducerende technieken gebruikt. De aanvraag voldoet aan de van toepassing zijnde Vlaamse richtlijnen omtrent ammoniak- en stikstofemissie én het Vlaamse geurkader.”