Limburgse vzw stapt naar de rechter over discriminatie in stikstofregels

De Vlaamse regering raakt meer en meer verstrikt in het stikstofdossier. In februari van dit jaar weigerde de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb) een vergunning voor een grote kippenstal in Kortessem, het fameuze stikstofarrest. In dat arrest viseerde de rechtbank vooral de arbitraire 5 procent drempel. Door die drempel was in het tijdelijke stikstofkader van de vorige Vlaamse regering geen daadwerkelijke beoordeling nog van de impact op de omliggende natuur.

Een arrest van het Europees Hof van Justitie dat er kwam na een vraag van de Nederlandse Raad van State legt immers aan nationale rechters op om de wetenschappelijke deugdelijkheid van de programmatische aanpak stikstof “volledig en grondig” te toetsen, om zo te verzekeren “dat er wetenschappelijk gezien redelijkerwijs geen twijfel bestaat dat geen van de plannen of projecten schadelijke gevolgen heeft voor de natuurlijke kenmerken van het betrokken gebied”. In Nederland leidde die uitspraak ertoe dat het PAS-kader juridisch onbruikbaar werd en dat alle projecten met extra stikstofbelasting de facto onvergunbaar werden.

Om een gelijkaardige situatie in Vlaanderen te vermijden, kwam minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) op 3 mei met een 'ministeriële instructie', waarbij de drempelwaarden fors werden aangescherpt voor de industrie en voor de landbouw zelfs helemaal geschrapt. Voor de landbouwers kan er geen vergunning meer worden afgeleverd die een effect heeft op de omliggende natuur; voor de industrie kan dat wel als de neerslag van stikstofverbindingen die een project veroorzaakt maximaal 1 procent bedraagt van wat een natuurgebied aankan.

Nietigverklaring

Anders dan in Nederland is er in Vlaanderen dus een verschillende behandeling van landbouw en industrie. En dat is voor de landbouwers achter vzw Leefbaar Land een doorn in het oog. De oprichtingsakte zegt dat de vzw “wil optreden voor een optimale sociaaleconomische situatie voor al haar leden, meer bepaald de landbouwers als deel van haar leden”. De vzw kent twee oprichters: de Henegouwse Hilda Rombouts (26) en Truienaar Philippe Martin (56). Naast landbouwer en gewezen CD&V-lid is deze laatste ook aangesloten bij Boerenbond.

“Maar Boerenbond heeft niets met dit verhaal te maken. We hebben de vzw met een 15-tal landbouwers opgericht, veelal uit de regio Bree”, zegt Philippe Martin aan Het Belang van Limburg, “Wij viseren niemand maar willen enkel een gelijke behandeling van landbouw en industrie, temeer omdat wij, landbouwers, ook al grote inspanningen hebben geleverd om de stikstofuitstoot te reduceren.”

De mosterd voor de juridische procedure haalde hij in Nederland. Daar voeren milieuverenigingen processen tegen landbouwbedrijven over stikstofruimte, en nemen actiegroepen van boeren grote industriespelers en infrastructuurprojecten in het vizier. Het doel van die procedureslagen is voor de boeren om uiteindelijk soepelere stikstofregels te bekomen.

Voka ongerust

Voka Limburg is alvast niet gediend van het initiatief van de vzw Leefbaar Land: “Als de RvVb tot vernietiging zou overgaan, heeft dit catastrofale gevolgen voor heel Vlaanderen”, zeggen Johann Leten en Kris Claes namens Voka-nationaal en Voka-Limburg, “Vergunningen zouden gigantische vertragingen oplopen met enorme administratieve lasten voor aanvragers en vergunningverleners.” Vlaanderen dreigt zou in dezelfde situatie te komen als Nederland. 18.000 projecten gingen daar op slot, waarvan 127 grote infrastructuurprojecten van de overheid, er werden bijna 30.000 woningen minder gebouwd dan voorzien en 27.000 banen in de bouw kwamen op de tocht. Pittig detail: Nederland worstelt ook met PFAS. Een recente verstrenging van de norm zorgde ervoor dat grond niet meer verplaatst of afgegraven mag worden, waardoor werven stil komen te liggen.

“In tegenstelling tot de landbouw heeft de industrie de voorbije tien jaar wél enorme inspanningen geleverd om de stikstofuitstoot te verminderen. Bovendien wijzen studies uit dat minder dan 2 procent van de stikstofneerslag in Vlaamse natuurgebieden afkomstig is van de industrie. Daarom vragen wij de RvVb uitdrukkelijk om de 'ministeriële instructie' te bevestigen”, klinkt het bij VOKA.

 De vraag is alleen of de rechter rekening kan houden met historisch argumenten over reducties. Volgens professor Kurt Deketelaere, specialist omgevingsrecht, is de ongelijke behandeling niet per se juridisch onmogelijk, maar ontbreekt in ieder geval decretale onderbouw. “Zal de Raad voor Vergunningsbetwistingen de onwettigheid van de "ministeriële instructie stikstof" (eindelijk) vaststellen? Rechtszekerheid en gelijke behandeling moeten voorop staan, ongeacht de gevolgen”, klinkt het op Twitter.