"Vlaamse regering bijna zonder stikstofzorgen, voor boeren begint het pas"
Na bijna drie jaar lijkt het stikstofdossier in zijn definitieve plooi te vallen. Voor velen zal dit het einde lijken van een lange en onzekere periode. Die gemoedsrust is echter niet voor iedereen weggelegd. En allerminst voor boeren. Want met een decreet zonder perspectief en rechtszekerheid is er immers nog steeds geen oplossing voor de toekomst van de landbouwsector. Dat schrijft Maarten Moermans, waarnemend voorzitter van Groene Kring, in een opiniestuk.
Elke ontwikkeling, elke discussie en elke aankondiging over het stikstofdossier brengt heel wat teweeg in landbouwmiddens. Soms roept het vragen op, soms zorgen en soms zelfs hoop. Nu het nieuwe stikstofadvies van de Raad van State afgeleverd werd en de stemming van het decreet in het parlement nadert, lijkt het nu of nooit voor één van de meest tumultueuze dossiers van de Vlaamse regering. En dat dreigt opnieuw vooral veel vragen en zorgen met zich mee te brengen. Van hoop is nog weinig sprake.
Terwijl de Vlaamse regering na de stemming de politieke zorgen van zich af kan schudden, begint voor boeren een nieuwe fase van uitdagingen. Zullen bedrijven kunnen voldoen aan de zware reductiedoelstellingen? Zullen bedrijven hiervoor voldoende tijd hebben? Zullen bedrijven hun rendabiliteit kunnen behouden? Zullen bedrijven hun rendabiliteit nog kunnen bijsturen? Zullen jonge boeren nog een overname kunnen doen? Hoe lang voor het decreet sneuvelt? Wat zullen dan de gevolgen zijn voor de verleende vergunningen? Begint dan alles weer opnieuw?
Voor boeren dreigt de jarenlange onzekerheid vervangen te worden door een jarenlange uitzichtloosheid
Het enige waar we quasi zeker van zijn, is dat deze fase wellicht niet dezelfde aandacht zal krijgen als de politieke debatten. Hoewel er ook nadien veel op het spel staat voor de sector die ons voedsel produceert. De noden van jonge boeren zijn te nijpend om na drie jaar vergeten te worden. Voor boeren dreigt de jarenlange onzekerheid vervangen te worden door een jarenlange uitzichtloosheid. Een situatie die jaren zal aanslepen en die vooral te allen tijde vermeden had kunnen en moeten worden.
Bijzonder zorgwekkend is het gebrek aan toekomstperspectief voor jonge boeren. Deze nieuwe generatie boeren, die de toekomst van onze landbouwsector zou moeten vormgeven, staat voor een kolossale uitdaging. Zonder ruimte voor ontwikkelingsmogelijkheden is bij jonge boeren - die nu al met een zware druk kampen van hoge kosten, een inadequate marktwerking of toegang tot grond - een grote bezorgdheid merkbaar voor wat de toekomst zal brengen.
De naderende stemming van het stikstofdecreet wordt met argusogen gevolgd. Op dat moment zal blijken hoe ernstig onze zorgen en noden genomen worden. Die zorgen en noden werden, net zoals de looptijd van het stikstofdossier, jaren terug vastgesteld en zijn in tussentijd ongetwijfeld op het bureau beland van elke beleidsmaker die enige betrokkenheid heeft met het stikstofdossier. Niemand zal achteraf dus kunnen beweren geen weet te hebben van wat jonge boeren nodig hebben.
Een doordachte uitwerking zou kunnen leiden tot het halen van ecologische doelstellingen zonder jonge boeren de das om te doen. De jammere vaststelling is echter dat de politieke onderhandelingen geen ruimte bieden om tot zo’n uitwerking te komen
Dat bedrijven helemaal vast komen te zitten, was geen doelstelling toen de Habitatrichtlijn in 1992 geschreven werd. Vandaag, nu de Vlaamse invulling van die Habitatrichtlijn voorligt, hoeft dat eveneens geen gevolg te zijn. In plaats daarvan zou een doordachte uitwerking kunnen leiden tot het halen van ecologische doelstellingen zonder jonge boeren de das om te doen. De jammere vaststelling is echter dat de politieke onderhandelingen geen ruimte bieden om tot zo’n uitwerking te komen. In plaats daarvan werd er halsstarrig vastgehouden aan het eerste stikstofakkoord, waarop nota bene 20.000 bezwaarschriften ingediend werden om aan te tonen waar het fout liep.
Terwijl de kans groot is dat de Vlaamse regering na woensdag haar stikstofzorgen achter zich laat, roepen wij in naam van jonge boeren nogmaals op tot een grondige bijsturing van het voorstel van stikstofdecreet. Het is overduidelijk dat de fundamenten van het decreet in drijfzand staan. Morrelen in de marge is niet meer aan de orde en zal enkel leiden tot meer van hetzelfde: halfslachtige akkoorden en evenveel juridische mokerslagen. Enkel een doorstart, effectief vanaf nul beginnen, kan soelaas brengen. De shift van depositiebeleid naar emissiebeleid moet bovenaan het prioriteitenlijstje komen te staan en sneller ingang vinden dan vanaf 2030. Alleen zo kan een toekomstgericht, werkbaar en wetenschappelijk onderbouwd kader natuurdoelstellingen combineren met perspectief.
Vergeet onze boeren nu niet. Vergeet onze boeren nadien niet.
Met dit opiniestuk wil de auteur een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.
De auteur
Maarten Moermans is waarnemend voorzitter van Groene Kring, de vereniging van jonge land- en tuinbouwers. Zijn ouders baten een melkveebedrijf uit in het Limburgse Dilsen-Stokkem.
