Stikstofaanpak versnelt afbouw varkenshouderij: Nog eens 210 bedrijven stappen in opkoopregeling
nieuwsIn totaal zullen 366 varkensbedrijven zich laten uitkopen door de Vlaamse overheid. In de tweede ronde van de opkoopregeling hebben 210 bedrijven beslist om erop in te tekenen. Dat aantal komt bovenop de 156 landbouwers die in de eerste ronde hebben aangegeven om hun bedrijf stop te zetten. Opvallend is dat in de tweede ronde de helft van de stoppers uit West-Vlaanderen komt. Dat blijkt uit cijfers die De Tijd opvroeg bij Vlaams minister van Landbouw en Omgeving Jo Brouns (cd&v). Een nieuwe opkoopregeling staat voorlopig niet op de planning.
Begin januari vorig jaar raakte bekend dat 340 varkenshouders zich kandidaat hebben gesteld bij de tweede ronde van de uitkoopregeling die de Vlaamse regering in het kader van het stikstofakkoord op poten had gezet. In totaal kwamen er 2.688 varkenshouders in aanmerking voor die tweede regeling. Van die 340 varkenshouders hebben er 324 een bod aangevraagd aan de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). Uiteindelijk beslisten 210 varkenshouders om eropin te gaan. Dat betekent dat ze in ruil voor een vergoeding hun exploitatie zullen stopzetten en hun stallen zullen afbreken.
Minder animo dan verwacht voor eerste ronde
Bij de eerste uitkoopregeling waarvoor varkenshouders zich tot 17 juni 2023 konden kandidaat stellen, gingen uiteindelijk 156 landbouwers in op het uitkoopvoorstel van de overheid. Dat waren er toen opvallend minder dan verwacht toen de uitkoopregeling in het voorjaar van 2022 werd gelanceerd. Anderhalf jaar eerder hadden de landbouworganisaties dit voorstel gelanceerd omdat de varkenssector zich toen in een diepe crisis bevond. Maar op het ogenblik dat de Europese Commissie uiteindelijk haar fiat had gegeven voor de Vlaamse regeling, was de conjunctuur in de sector al helemaal gekeerd.
Voor de opkoopregeling was een budget van 200 miljoen euro voorzien, maar dat geld was na de eerste ronde niet volledig opgebruikt. Daardoor besliste Vlaanderen om een tweede oproep te lanceren en de voorwaarden te versoepelen zodat varkenshouders met een impactscore boven de drempel van 0,025 procent ook in aanmerking kwamen voor de regeling. Voordien kwamen enkel de bedrijven in aanmerking die een impactscore hadden van 0,5 procent of meer op de nabijgelegen natuur.
340 varkensboeren kandidaat voor tweede ronde opkoopregeling
25 januari 202460 procent uit West-Vlaanderen
De versoepeling van die voorwaarden zorgde er ook voor dat er veel meer landbouwers uit West-Vlaanderen in aanmerking kwamen voor de uitstapregeling. En dat is ook te zien in de cijfers: 127 van de 210 varkenshouders die hun exploitatie gaan stopzetten komen uit West-Vlaanderen. Deze provincie heeft minder stikstofgevoelige natuur dan bijvoorbeeld Limburg of de Noorderkempen, maar telt wel het grootste aantal varkensbedrijven van alle provincies.
De uitkoopregeling moet bijdragen aan de doelstellingen van het stikstofdecreet, waarin het verminderen van de varkensstapel met 30 procent vermeld staat als sectordoelstelling. Volgens minister Brouns zit Vlaanderen op koers om die reductie met 30 procent te behalen. “Tegenover 2015 was de varkensstapel in 2023 al 19 procent kleiner”, zegt hij in De Tijd. En in de cijfers van 2023 zitten zeker nog niet alle stoppende varkenshouders die zijn ingestapt in de uitkoopregeling, vervat.
Ruim een miljoen minder varkens geslacht in 2023
22 februari 2024Varkensstapel op laagste peil sinds 1990
VLM becijferde dat de varkensstapel al met 367.000 varkens zou gedaald zijn als gevolg van de uitkoopregeling. Maar de neerwaartse tendens in de varkenshouderij is al langer gaande. Volgens Statistiek Vlaanderen daalde het aantal varkens in 2023 al voor het derde jaar op rij naar vijf miljoen dieren, ofwel 6,5 procent minder dan in 2022. Hoewel er voor 2024 nog geen Vlaamse cijfers bekend zijn, lijkt die tendens zich niet te keren. Volgens de slachtcijfers van Statbel werden in 2024, net als in 2023, ongeveer 8,7 miljoen varkens geslacht in Vlaanderen. In 2022 ging het nog om 9,8 miljoen varkens. Dat is het laagste peil sinds 1990.
Minister Brouns laat weten dat er geen nieuwe opkoopregeling op het programma staat, maar sluit niet uit dat die er in de toekomst wel nog komt. Wel vindt hij het essentieel dat deze daling van de varkensstapel in rekening wordt gebracht om de inspanningen van de volledige sector aan af te toetsen. “Dit moet de ontwikkelingskansen van jonge en actieve landbouwers ten goede komen”, benadrukt hij.
Bron: De Tijd / eigen verslaggeving
Beeld: Provincie West-Vlaanderen
