Stikstofdecreet: Landbouworganisaties doen ultieme oproep naar parlementsleden
In een open brief aan de Vlaamse parlementsleden hebben Boerenbond, Groene Kring en Ferm hun ongenoegen en bezorgdheden geuit over het stikstofdecreet dat niet donderdag, maar vandaag al ter stemming zou worden gebracht in het Vlaams parlement. “De bezorgdheden van onze landbouwers ernstig nemen, kan alleen door een grondig parlementair debat te voeren. Dit alles zonder advies van de Raad van State goedkeuren, is onaanvaardbaar gelet op de impact ervan op de vele duizenden landbouwers, hun gezinnen en de Vlaamse economie in het algemeen”, klinkt het. Ook de Verenigde Veehouders schreef een ultieme open brief aan de Vlaamse parlementsleden.
Stikstofakkoord vertaald naar drie decreten
Het stikstofakkoord dat de Vlaamse regering in de nacht van 13 op 14 november bereikte, werd vertaald in drie decretale teksten die op donderdag ter stemming zouden voorgelegd worden. Ten eerste is er het amendement op het voorstel van decreet over de programmatische aanpak stikstof, daarnaast is er het voorstel van decreet over ammoniakemissiereducerende maatregelen en tot slot het voorstel van decreet tot wijziging van het decreet van 25 april 2014 betreffende de omgevingsvergunning, wat het invoeren van overgangsmaatregelen voor vergunningen in het kader van de Programmatische Aanpak Stikstof betreft. Dit laatste gaat om de decretale verlenging van aflopende vergunning.
Hoewel de stemming van het stikstofdecreet pas donderdag op de agenda van het Vlaams parlement stond, zou N-VA de hoogdringendheid willen inroepen om het decreet al vandaag ter stemming te brengen. Gezien het grote belang dat gepaard gaat met deze stemming voor de land- en tuinbouwsector heeft Boerenbond in allerijl nog een open brief gestuurd naar de Vlaamse parlementsleden. Ook Groene Kring en Ferm voor agravrouwen hebben de brief ondertekend. De belangrijkste boodschap in die brief: “Dit dossier gaat over de toekomst van de Vlaamse land- en tuinbouwers. Zorgzaam omgaan met die toekomst betekent een grondig parlementair debat en geen goedkeuring op een drafje.”
De artikelen die het perspectief zouden moeten bevorderen, zijn zo opgesteld dat ze bijzonder moeilijk haalbaar zijn of voor interpretatie vatbaar zijn, wat de kiem legt voor zware juridische procedures
Oproep om advies Raad van State te vragen
Eerst en vooral roepen de organisaties de parlementsleden op om een advies te vragen aan de Raad van State. Daarvoor is één derde van de stemmen in het Vlaams parlement nodig. De meerderheid had vorige week nog een spoedadvies gevraagd aan de Raad van State, maar begin deze week werd duidelijk dat het rechtscollege de spoedeisendheid onvoldoende gemotiveerd vond en er dus geen spoedadvies zou komen. “Wij vragen dat het advies van de Raad van State wordt ingewonnen voor het amendement dat het volledige stikstofdecreet vervangt, alsook voor het voorstel van decreet over ammoniakemissiereducerende technieken.” Boerenbond wijst erop dat het stikstofdecreet volgens de Raad van State maar uitvoering krijgt voor landbouwbedrijven als ook het decreet over AEA- en PAS-technieken in werking treedt.
Oproep tot bijsturingen aan decreet
Inhoudelijk ziet Boerenbond verschillende problematische passages in de ingediende teksten. “Het is goed dat er met het decreet duidelijkheid zo komen voor bedrijven die in hun huidige bedrijfssituatie wensen verder te doen tot 2030. Ook voor wie na 2030 wil verder doen, is het duidelijk welke algemene reductie-inspanningen zij moeten leveren via de PAS-referentie 2030”, klinkt het. Waar de drie landbouworganisaties wel een probleem mee hebben is dat die PAS-referentie 2030 op een verkeerde basis is berekend. “Dat gebeurt op de Mestbankaangifte van 2021 en niet op de vergunde toestand.”
Daarnaast is er ook gebrek aan perspectief voor jonge boeren. “Voor hen is het van groot belang dat de stikstofreductie wordt gecombineerd met perspectief en rechtszekerheid. Anders dreigen jonge boeren de stop om een landbouwbedrijf op te starten of over te nemen, niet te meer te zetten. Het verlies van een generatie jonge, gemotiveerde boeren zal ook grote gevolgen hebben voor de volledige sector in Vlaanderen”, staat in de open brief te lezen. Dat perspectief is er niet, luidt het. “De artikelen die het perspectief zouden moeten bevorderen, zijn zo opgesteld dat ze bijzonder moeilijk haalbaar zijn of voor interpretatie vatbaar zijn, wat de kiem legt voor zware juridische procedures”, zeggen de organisaties.
Ze formuleren daarbij drie problematische elementen wat perspectief betreft:
1) Een bedrijf zou, als de dalende trend bereikt is, aan mildere vergunningsvoorwaarden kunnen voldoen wat betreft stikstof. Dit lijkt nu danig streng ingevuld dat het bereiken van die dalende trend zo moeilijk wordt dat er in de realiteit geen perspectief overblijft. Concreet zouden binnen de ’toetszone‘ alle habitattypes voldoende dalend moeten zijn, wat zeer moeilijk haalbaar is.
2) Door het uitwisselen van emissies met naburige landbouwers (het zogenaamde extern salderen) zouden jonge boeren ontwikkelingsmogelijkheden krijgen op hun bedrijf. De manier waarop dit wordt vertaald, zorgt ervoor dat dit in de praktijk zo uitdagend wordt, dat er in de realiteit geen ontwikkelingsmogelijkheden zullen zijn. Concreet wordt dit immers vertaald naar individuele habitattypes, waardoor er slechts heel weinig tot geen mogelijkheden zijn om emissies uit te wisselen.
3) De passende beoordeling waarmee men dient aan te tonen dat het bedrijf kan bestaan naast de natuur, wordt slechts zeer vaag omschreven, waardoor er heel veel ruimte is voor zeer stringente interpretaties door administraties en rechters.
“Voor onze land- en tuinbouwers is het van belang dat Vlaanderen een goed en duurzaam beleid voert dat niet enkel milieudoelen haalt, maar ook de toekomst van de landbouw verzekert. Het is daarbij aan het Vlaams parlement om beleid te stemmen waarbij beiden gewaarborgd zijn”, zeggen Boerenbond, Groene Kring en Ferm voor agravrouwen in de open brief.
We begrijpen niet waarom de emissies van stoppende landbouwbedrijven niet in mindering kunnen gebracht worden van de resterende taakstelling van de bedrijven die actief willen blijven
Bijkomende bezwaren
Los van deze principiële problemen met de voorliggende teksten hebben de organisaties ook een aantal andere bezwaren. Zo is er de juridische robuustheid van het dossier. “Dat werd ook door de Raad van State in een eerder advies geëxpliciteerd. Daar werd tot nu toe bitter weinig gehoor aan gegeven”, klinkt het. “Integendeel, we stellen vast dat de onderbouw van het stikstofdossier al die tijd ongewijzigd is gebleven. Het gaat dan bijvoorbeeld om de doelstelling om tegen 2030 de overschrijding van de kritische depositiewaarde (KDW) minstens te halveren voor elk A-habitattype in elke SBZ-H.
Ook zit in de theoretische modellen die gebruikt worden om een inschatting te maken van de maatregelen die nodig zijn om de 2030-doelstelling te bereiken, een onzekerheid die kan oplopen tot maar liefst 70 procent. “Het is onbegrijpelijk dat het beleid blijft kiezen voor een theoretisch depositiemodel dat nooit de finaliteit had tot drie cijfers na de komma impactscores te berekenen voor individuele bedrijven”, luidt de kritiek in de open brief.
Daarnaast wijst Boerenbond erop dat het al sinds eind 2022 oplossingsrichtingen heeft geformuleerd om met een haalbaar emissiereductiemodel te werken in plaats van met een onbetrouwbaar depositiemodel. “We begrijpen ook niet waarom de emissies van stoppende landbouwbedrijven, zoals de varkensbedrijven die in de vrijwillige uitkoopregeling stappen, niet in mindering kunnen gebracht worden van de resterende taakstelling van de bedrijven die actief willen blijven”, klinkt het.
Ook het versneld invoeren van de nulbemesting op percelen in SBZ-H in groene bestemmingen is volgens de landbouworganisaties onaavaardbaar. “Ze nu uit landbouwgebruik halen, is contractbreuk vanwege de Vlaamse overheid. Voor bedrijven waarvan een aanzienlijk deel van hun bedrijfsareaal door deze maatregel gevat is, is dit een cruciale bedreiging voor het voortbestaan van het landbouwbedrijf. Ook het vernietigen van tijdelijk ongebruikte productierechten op individueel bedrijfsniveau, is woordbreuk.”
De organisaties vragen daarom dat de parlementsleden zorgvuldig omgaan met de toekomst van de Vlaamse land- en tuinbouw en het decreet niet op een drafje goedkeuren. Waar wel haast mee gemoeid is, is de voorzetting van de decretale verlengingsregeling voor aflopende vergunningen voor het jaar 2024. Dat is de meest urgente van de drie decretale teksten die vandaag voorliggen”, aldus Boerenbond, Groene Kring en Ferm voor agravrouwen.
Verenigde Veehouders: "Stikstofdecreet in strijd met grondwet en EU-Handvest"
Ook vzw Verenigde Veehouders heeft een ultieme open brief gestuurd naar de Vlaamse parlementsleden. De organisatie wijst erop dat ze als volksvertegenwoordigers hun taak volgens de principes van de democratische rechtstaat moeten uitvoeren. “In een rechtstaat zijn vrijheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid belangrijke begrippen. De rechtstaat voorkomt willekeur. Deze omschrijving van de democratische rechtstaat is al geruime tijd niet meer toepassing op het Vlaamse beleid, de Vlaamse regering en het Vlaams parlement”, schrijft Verenigde Veehouders in zijn open brief.
De organisatie haalt daarbij ook een voorbeeld aan: “De subsidiecarrousel waarmee gemeenschapsbezit ontvreemd wordt door een private organisatie, ligt decretaal verankerd. Dat actieve ondernemingen hun productiegronden kunnen kwijtraken aan de Vlaamse Landmaatschappij of, erger nog, aan een private natuurorganisatie door een wijziging van het voorkooprecht, werd ook in het Vlaams parlement beslist”, luidt het. Volgens de Verenigde Veehouders neemt de invloed van private organisaties op het Vlaams milieubeleid “dictatoriale proporties aan”. “Zo werd het advies van Natuurpunt om de veestapel te verkleinen en meer natuurgebied te creëren, opgenomen in het Vlaams regeerakkoord.”
Dit stikstofdecreet overtreedt maar liefst vijf artikelen van de Universele Rechten van de Mens en vier artikelen van de grondwet
“Onze vzw werd opgericht naar aanleiding van de vaststelling dat een ganse bevolkingsgroep slachtoffer wordt van een nooit eerder gezien oplichting door de eigen overheid”, aldus de open brief. “De programmatische aanpak stikstof (PAS) is gebaseerd op zwaar foute en gefraudeerde stikstofcijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij waardoor Vlaamse veehouders onterecht van hun erf worden gejaagd of zware schade oplopen door de PAS-maatregelen bij de exploitatie van hun bedrijf.”
Bij eerdere waarschuwingen daarover richting de Vlaamse parlementsleden kwam er geen gehoor, moet Verenigde Veehouders vaststellen. Daarom lanceert het deze tweede open brief. “Als u als volksvertegenwoordiger gevraagd wordt om het stikstofdecreet te stemmen, dan moet u zich goed realiseren dat de Raad van State in zijn vorig advies het volgende meegaf: “de PAS en het decreet zijn niet in overeenstemming met de artikelen 16, 17 lid 1, 20, 21 en 37 van het EU-Handvest en de artikelen 10, 11, 22 en 23 van de Grondwet”. Dat betekent dat maar liefst vijf artikelen van de Universele Rechten van de Mens en vier artikelen van de grondwet werden overtreden. Aan u de keuze of u medeplichtig wil zijn aan de misdaad die de Vlaamse veehouders wordt aangedaan”, waarschuwt Verenigde Veehouders de parlementairen.
