ABS: "Gevolgen zijn groot als politiek stikstofakkoord niet wordt omgezet in decreet"

“Onmenselijk spelletje op kap van de boer”

De discussie over het stikstofakkoord van de Vlaamse regering laait al enkele weken hoog op. Zeker sinds duidelijk is geworden dat de 900 jaar oude boerderij – en net vernieuwde – boerderij van de abdij van Averbode ook een rode brief heeft gekregen en dus tegen 2025 de deuren moeten sluiten, is de kritiek uit politiek en maatschappij bijzonder groot. Ook de communicatie die er gebeurd is naar de zogenaamde rode bedrijven ligt zwaar onder vuur.

ABS begrijpt de discussie hierover. “De onduidelijkheid over de gebruikte berekeningsmodellen zorgde voor een ongezien politiek spektakel, maar die droeg niets bij aan de reële toestand waarin bedrijven zich bevinden. Het is een onmenselijk spelletje geworden over hoe en waarom er gecommuniceerd moest worden naar deze bedrijven, laat staat de manier waarop”, klinkt het.

De landbouworganisatie hekelt in dat kader ook een persbericht van VLM dat eind vorige week werd verspreid. “Dat stond bol van foute informatie, zoals het feit dat de landbouworganisaties akkoord waren met de manier waarop gecommuniceerd zou worden. Dat klopt niet. Wij hebben enkel aangedrongen op een menselijke manier van communiceren”, zegt agro- en natuurconsulent Lieven De Stoppeleire.

Ook ABS heeft weet van getuigenissen van landbouwers die zelfs nog een vergunning hebben verkregen in 2019 en nu terug te lezen hebben gekregen dat ze in 2025 hun bedrijfsvoering met vee moeten stoppen. “Dit kan niet en dus zijn er bijzonder grove fouten gemaakt in de laatste 7 jaar”, meent Vandamme. “Wie hier verantwoordelijk voor is moet nog blijken maar het is niet meer menselijk te noemen, zeker niet voor de desbetreffende veehouders.”

Fundamentele vragen openbaar onderzoek

Er rijzen volgens ABS een aantal fundamentele vragen over het stikstofakkoord die ook de nodige aandacht verdienen te krijgen in het openbaar onderzoek dat nog loopt tot en met 17 juni:

• Hoe streng moet het significantiekader zijn en mag er een verschil zijn in benadering van landbouw en industrie?

• Hoever moet gegaan worden in de reductiepercentages in de rundveesector en in welke mate moet er rekening gehouden worden met natuurlijke afvloei in de voorgelegde scenario’s?

• Hoe kan de impact van de intrekking van de nulbemesting op de bedrijfsvoering correct ingeschat worden?

• Hoe kunnen de inspanningen in ammoniakemissiearme (AEA) systemen in de varkens- en kippensector doordacht in rekening gebracht worden?

• Zijn de berekeningsmethodes en -modellen wel representatief met de realiteit?

• Hoe moet het verder met het Turnhouts Vennengebied?

Maar de landbouworganisatie is van mening dat bij aandacht voor deze vragen in het openbaar onderzoek telkens de reflex moet gemaakt worden wat noodzakelijk is om ervoor te zorgen dat Vlaamse landbouwbedrijven nog wel vergunbaar zijn in de toekomst. “We kunnen het uitschreeuwen van woede en die heerst volop bij onze landbouwers, maar we moeten ons meer dan ooit de vraag stellen waar we naartoe moeten in de toekomst”, stelt voorzitter Vandamme.

Volgens hem is er een stevig juridisch onderbouwd kader nodig om vergunningen te kunnen verkrijgen. “Lukt dat niet, dan stopt het en wordt elke ondernemerszin in de landbouw gefnuikt. Wij hopen dat iedereen dat goed beseft. Daarom roepen we op om het gezond boerenverstand terug te laten komen in dit al zo moeilijke dossier.” ABS is van mening dat, hoe ontgoocheld de landbouw ook is, er met enige toekomstgerichtheid en milieukundig naar het stikstofdossier moet gekeken worden.

Het is met die insteek dat ABS ook een insteek zal doen tijdens het openbaar onderzoek rond stikstof. “Dit gaat over de toekomst van onze landbouw, over de werkgelegenheid doorheen de ganse keten en over ecologie. Er moet terug een ernstige vorm van debat komen om de juiste beslissingen te kunnen nemen. Daarom roepen we de politici ook op om geen vervroegde verkiezingscampagne te voeren op de kap van de boeren, maar te denken aan de welvaart van Vlaanderen in al zijn facetten. Dat is wat onze landbouwers verwachten”, besluit voorzitter Vandamme.

Strijdvaardigheid bij Boerenbond

Bij Boerenbond klinkt wel hardere taal over het stikstofakkoord. “Wat de rode bedrijven vandaag meemaken, is pure contractbreuk”, liet kersvers Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens op Radio 1 weten. “Al die bedrijven hebben een vergunning gekregen om bedrijf uit te baten en op basis van die vergunning hebben ze investeringen gedaan. Zij krijgen nu te horen dat het in 2025 zonder meer gedaan is.”

Bovendien moet volgens hem de vraag gesteld worden of de doelstellingen die naar voor geschoven worden in het stikstofakkoord wel haalbaar zijn. Ceyssens verwijst daarbij naar de vrijwillige opkoopregeling in de varkenshouderij waar de landbouworganisaties hadden op aangedrongen. “Men heeft dit gedaan, maar tegelijk heeft men aan elk varkensbedrijf afzonderlijk nog een individuele doelstelling opgelegd. Terwijl wij gevraagd hadden om de doelstellingen op sectorniveau vast te leggen zodanig dat het resultaat van de bedrijven die verdwijnen, kan terugvloeien naar de bedrijven die blijven.”

Dat betekent volgens de nieuwe Boerenbondvoorzitter niet dat de sector zijn verantwoordelijkheid niet wil opnemen. “Als landbouw zijn wij verantwoordelijk voor 29,4 procent van de stikstofdepositie in natuurgebieden, blijkt uit cijfers van VITO. Dat is ongeveer één derde en daar willen wij onze verantwoordelijk voor nemen. Maar als ik naar het politiek akkoord kijk, dan wordt enkel de landbouwsector geviseerd”, meent Ceyssens.

Hij is van mening dat er een belangrijke rol is weggelegd voor innovatie. In dat kader deed hij een “warme oproep” naar de beleidsmakers. “We wachten al twee jaar op een wetenschappelijk comité om stikstofreducerende technieken te erkennen. Terwijl Vlaanderen aan ArcellorMittal subsidies geeft om de staalproductie te vergroenen, krijgen wij als sector zelfs nog geen wetenschappelijk comité om onze technieken te erkennen.”

Bezwaren wetenschappelijk en technisch ondersteunen

Lode Ceyssens liet op de radio ook weten dat Boerenbond zijn leden goed zal ondersteunen om bezwaar in te dienen tijdens het openbaar onderzoek. “Hoeveel boeren uiteindelijk bezwaar zullen indienen, kunnen we nu nog niet zeggen”, klinkt het. Wel zal de organisatie landbouwers wetenschappelijk en technisch ondersteunen om op basis van hun individuele situatie bezwaar aan te tekenen.

Als er iets is dat de nieuwe voorzitter bezorgd maakt, dan is dat het geestelijk welzijn van de landbouwers. “Zij zijn dag en nacht bezig met hun bedrijf, maar onzekerheid knaagt op dit moment enorm. Dat merk ik aan alles. Terwijl we daar als maatschappij toch wel heel bezorgd moeten over zijn”, zei hij op de radio.

Hij verwees daarbij naar de gemiddelde leeftijd van de Vlaamse landbouwer. “Die is vandaag 56 jaar en slechts 12 procent van de 50-plussers heeft een opvolger. Dat betekent dat het aantal boeren in de toekomst drastisch zal verminderen en dat heeft belangrijke gevolgen: ofwel gaan we naar een klein aantal heel grootschalige bedrijven ofwel gaan we naar voedselafhankelijkheid. Ik denk dat niemand dit wil. We moeten jonge boeren dus stimuleren om van start te gaan en we moeten onze boeren koesteren”, aldus Ceyssens.