Stikstof: honderdduizenden euro’s geïnvesteerd en nu toch moeten sluiten?

Samen met zijn zoon Niels baat Mathieu Alaerts in Tessenderlo een melkveebedrijf uit met 250 koeien, inclusief jongvee. Tessenderlo ligt in de Limburgse Kempen en de landmark waar Alaerts naar verwijst is de abdij van Averbode. Als we hem vragen bij welk natuurgebied zijn boerderij ligt, moet hij even nadenken: “De brief van VLM zegt ons alleen dat wij een rood bedrijf zijn, op welk natuurgebied wij impact hebben en wat onze impact is, staat eigenlijk niet eens vermeld, net zomin als de criteria waar ze zich op baseren voor de berekening van hun impactscore. Ik ga er vanuit dat het om het wandelgebied De Merode gaat.”

Flankerend beleid

“In oktober 2014 hebben wij de eerste keer een rode brief gekregen”, zegt Alaerts. “We zijn een jaar nadien in het flankerend beleid van de vorige Vlaamse regering gestapt. We hebben een verplaatsing van ons bedrijf proberen te bekomen, maar nu zitten we aan de rand van de gemeente en dat had ons gedwongen om meer naar de woonkern op te schuiven, dus toen heeft men in de gemeente toch gezegd dat dat onbegonnen werk was.”

“Nadien hebben we er dan voor gekozen om een nieuwe stal te zetten die met de emissiearme technieken is uitgerust en die bovendien verder van het natuurgebied zou liggen waardoor onze ‘pluim’ ook wat opschoof en ons bedrijf een oranje bedrijf zou worden”, vertelt Alaerts. “Alleen: daardoor zou onze stal ook dichter opschuiven naar een buurman, en met die man hebben we tot vorig jaar in proces gelegen. Lange tijd zag het er goed uit, maar uiteindelijk is onze vergunningsaanvraag vorig jaar gesneuveld voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Ik had nog naar de Raad van State kunnen stappen, maar ik heb dat niet willen doen want dat betekent weer gigantische advocatenkosten.”

Met de advieskantoren en juridische adviseurs die de vergunningsdossiers in de landbouw begeleiden, heeft Alaerts dus al ervaring. “Van adviesbureau LIBA kreeg ik te horen dat ik in Wallonië een vergunning zou kunnen krijgen om 500 koeien te houden in dezelfde situatie. Ik begrijp dat niet. Wallonië is toch ook België en toch ook in Europa? Hier lijken ze gefixeerd om de veeteelt weg te jagen.”

Opvolging

Gisteren al schreven we hoe de lijst van de piekbelasters gebaseerd is op de modelberekeningen voor landbouwbedrijven met een impactscore hoger dan of gelijk aan 50 procent in referentiejaar 2015. Op basis van het politieke akkoord van de Vlaamse regering moeten die bedrijven hun veeteeltactiviteiten stopzetten ten laatste tegen 2025. “Maar ik heb een vergunning tot 2030”, zegt Alaerts. “En nu krijg ik een brief dat ik in 2023 eigenlijk zou moeten stoppen. Binnen drie jaar ben ik 62, moest ik alleen naar mezelf kijken dan had ik niet meer moeten investeren en kon ik inderdaad op pensioen gaan. Maar mijn zoon is 31 en helemaal gebeten door de boerderij en de stiel. Hij heeft geen hobby’s, ik moet hem soms zeggen dat hij te veel werkt. Niels baat de boerderij nu samen met mij uit en wordt de vijfde generatie van onze familie die hier zal boeren. Eigenlijk willen we liefst gewoon op deze locatie verder doen.”

Omdat hij een opvolger heeft, is Alaerts dus blijven investeren, ondanks de onzekerheid rond de vergunning die zijn bedrijf officieel oranje had kunnen maken. Alaerts hoort daarmee bij een minderheid: nog maar 12 procent van de Vlaamse boeren heeft een opvolger. Melkveebedrijven zijn daarbij populairder dan bijvoorbeeld varkensbedrijven of vleesveehouderij, dat bleek recent nog uit de statistieken van de VLIF over de overnamesteun. “We hebben een asbestdak vervangen, nieuwe ligmatrassen geïnstalleerd, een nieuwe melkinstallatie gekocht. Als je ook de machines meerekent, dan gaat het alles samen om 700.000 à 800.000 euro aan investeringen de voorbije jaren. Dat is de fierheid die je hebt als boer. Je wil je opvolger een bedrijf kunnen doorgeven dat op orde staat. Ook de investeringen voor de emissiearme stal wilden we doen, maar als we nu moeten stoppen dan betekent dat simpelweg dat we onze kredieten niet meer kunnen betalen. Dan zijn wij failliet en wie gaat onze kosten terugbetalen? De komende jaren gaan er veel boeren van mijn generatie stoppen zonder opvolger. Waarom kijkt men niet in die richting voor stikstofreductie?”, zegt Allaerts.

Veel collega’s in zijn dorp heeft Alaerts niet meer, en de stikstofdepositie van de lokale landbouw blijkt ook niet erg groot in verhouding. “Vroeger waren er hier tientallen boeren die allemaal tussen de 20 en de 40 koeien hadden, een boer met 60 koeien was toen al groot. Vandaag schieten wij alleen over. Ik heb nog een collega met vleesvee die ook in 2014 een rode brief had gekregen, hij zat in dezelfde situatie als ik maar is zijn nieuwe potstal nog altijd aan het bouwen. Ik ben benieuwd wat er daar mee moet gebeuren.”

“Louter ter informatieve titel”

Alaerts vertelt het allemaal met stoïcijnse kalmte. Andere boeren in dezelfde situatie willen of kunnen om emotionele redenen niet getuigen. Boven de brief van VLM staat de mededeling “louter ter informatieve titel”. De voorbije twee weken werden alle betrokken boeren opgebeld door Riccy Focke, de transitiemanager van de Vlaamse overheid, die vroeger Boeren op een Kruispunt leidde.

Wat er gebeurt als boeren zich niet vrijwillig laten uitkopen, komen we nergens te weten. Alaerts: “Ik heb er met mijn lokale consulent van Boerenbond over gesproken en mijn gevoel is dat ze de boeren proberen testen. In andere sectoren zoals de varkens zal men misschien sneller geneigd zijn om vrijwillig uit te stappen, maar de prijzen van de melk zijn vandaag juist hoog na enkele magere jaren. Nu verdienen wij juist geld om de putten te vullen en de investeringen terug te verdienen. Het ziet er naar uit dat ik een advocaat moet nemen, dat zou ik sowieso ook moeten doen als ze mij willen onteigenen. Hoe moet men de waarde van mijn gebouwen bepalen bijvoorbeeld? Die zijn 20 à 30 jaar oud, wij kunnen daar nog jaren mee verder, maar wat is dat nog waard in een onteigeningsprocedure? Voor mijn zoon is dat de geruststelling om door te gaan: als ze ons hier moeten uitkopen is dat onbetaalbaar.”

“Het is eigen aan de boer om voort te ploegen tot het echt niet meer gaat en de ploeg uiteindelijk geblokkeerd zit. Als het echt zo ver is, gaan we menselijke drama’s zien”, besluit Alaerts. “Mijn buurman heeft een slagerij en zegt dat het vlees nog nooit zo duur is geweest. Maar hier vinden we de bomen precies belangrijker dan het eten voor de mensen.”