Stikstof: "Versnelde invoering van proefstalregeling nodig om uitstootreducties te halen"

De stikstofimpasse van de voorbije jaren vertoont reeds grote gevolgen voor de toeleveringssector. Zo is het machinepark en de infrastructuur van de landbouwsector aan een sneltempo aan het verouderen. “De stallenbouw- en inrichting kampt met een gigantisch probleem”, zegt Fedagrimvoorzitter Johan Colpaert. “De volledige business is aan het opdrogen. De enorme problematiek die bij onze klanten afspeelt waarbij ze geen zicht hebben wat de toekomst zal brengen, speelt zich ook af bij de industrie en economie die voor en na de landbouwers komen in de keten.”

Niet enkel de stallenbouw en -inrichting ligt stil, ook de investeringen in de mechanisatie zitten in een dal.  “In 2019-2020 werden gemiddeld 100 koeltanks per jaar vernieuwd, nu zit dat gemiddelde op 45”, legt Hans Verstreken, coördinator federatiewerking van Fedagrim uit. “Naast de koeltanks daalt ook de verkoop van melkinstallaties zoals melkrobots. Op het terrein blijkt dat de vernieuwingsratio van melkinstallaties zo laag ligt, dat het 47 jaar zou duren om aan het huidige tempo alle installaties te vernieuwen. Een termijn die uiteraard niet realistisch is en die aantoont dat de landbouwer een zeer afwachtende houding aanneemt. We zien sinds een tweetal jaar ook terug een schaalverkleining. Als er al geïnvesteerd wordt, zijn dit veelal kleinere investeringen dan voorheen. Dit is een problematisch investeringsklimaat ondanks een fantastische melkprijs in 2022.”

Heroriëntatie

“Het plaatsen van nieuwe installaties ligt quasi volledig stil”, zegt melkrobotproducent GEA. “Onze focus ligt nu op dienst-na-verkoop van bestaande installaties.” GEA is niet de enige die zich heroriënteert. “Sommigen gaan hierin veel verder, letterlijk dan,” zegt Verstreken, “wanneer ze zich heroriënteren naar andere landen zoals Frankrijk of Polen.” Deze heroriëntatie wordt ook gevoeld in de innovatietak van de sector. “Een groeistop betekent een achteruitgang”, reageert melksystemenproducent Fullwood Packo. “Ook in de innovatie. We voelen bij onze toeleveranciers dat de interesse in ons ‘toonaangevend Vlaanderen’ aan het wegkwijnen is. Als men hier hun innovatie niet kan toepassen, dan proberen ze het gewoon elders toe te passen waar het wel lukt.” De zin om nu te innoveren is zeer laag, bevestigt Fedagrim. “Nochtans is innovatie heel hard nodig als we de reductiedoelstellingen willen halen.”

Innovatie

Iets waar de sector al lang op hamert en de innovatie een duwtje in de rug kan geven is een proefstalregeling naar het voorbeeld van Nederland. Daar kunnen nieuwe emissiereducerende technieken waarvan de emissiefactor nog niet geweten is op landbouwbedrijven of zogenaamde proefstallen uitgetest worden. Deze landbouwbedrijven krijgen dan op basis van vergelijkbare en reeds goedgekeurd technieken of op basis van een experteninschatting een tijdelijke emissiefactor. In Vlaanderen is dit op heden nog niet mogelijk en dat is één van de redenen waarom het hier zo moeilijk is om innovatie in de praktijk om te zetten.

Maar de vraag van de sector naar proefstallen blijkt gehoord te zijn, want deze procedure werd als ‘testtechniek’ in het decreet geschreven. “Het staat inderdaad in het voorstel van decreet, maar we kunnen er bitter weinig mee aanvangen”, duidt Verstreken ontgoocheld. “In het decreetvoorstel staat dat de vergunningstermijn voor een proefstal maximaal vijf jaar kan duren. Dat zullen hele dure proefstations worden want welke investeringen in  proefprojecten kunnen er nu op vijf jaar afgeschreven worden? Een harde deadline van vijf jaar is gewoonweg onrealistisch, we vragen hier toch graag enige zin voor realiteit.”

Koppel de proefstalregeling los van het decreet

Fedagrim pleit daarom ervoor om de proefstalregeling los te koppelen van het stikstofdecreet en een eigen decreet uit te werken om dit zo snel mogelijk te realiseren. “De uitwerking hiervan moet een absolute prioriteit kennen. We toonden reeds aan dat er niet voldoende vernieuwing in de sector gebeurt om de nodige reductiedoelstelling te halen. Maar als de proefstaltechniek uit het decreet gehaald wordt, kunnen we tenminste al de proefstallen lanceren terwijl de beleidsmakers nog verder sleutelen aan het stikstofdecreet. Anders verliezen we opnieuw zowel veel kostbare tijd alsook expertise en leveranciers aan andere landen.”

Daarnaast wringen er nog enkele zaken bij het voorstel van decreet voor de sector. “Er werd al snel duidelijk dat een groot aantal onnauwkeurigheden ervoor zorgen dat het decreet veel verregaander is dan het politiek akkoord van maart 2023”, zegt Verstreken. “Het probleem van een vaste drempel voor een sector blijft onaangeroerd en strengere bronmaatregelen voor rundveesector werden al aan de kaak gesteld. Het werd eveneens duidelijk dat een sectorale doelstelling rond de reducties van de varkensstapel een harde doelstelling wordt. De problematiek van de zoekzones voor extra Natura 2000-gebieden blijft in het voorstel eveneens de piekbelasters ernstig benadelen.”

Daarnaast vraagt de sector ook aandacht voor renovaties om ammoniakemissiearme technieken snel hun weg naar de praktijk te laten vinden. “Het investeringsklimaat is zo moeilijk dat nieuwe stallen met daarin reducerende technieken zeer onrealistisch zijn. Laat ons daarom ook een model uitwerken dat ervoor zorgt dat renovaties mogelijk gemaakt kunnen worden.”