Nederlandse melkveehouder wordt eerste "kweekvleesboer" ter wereld
interviewVan melkkannen naar petrischalen: de Nederlandse melkveehouder Corné van Leeuwen heeft als eerste een kweekvleeslabo neergezet op zijn melkveebedrijf. Dat gebeurde in samenwerking met kweekvleesbedrijf RespectFarms. Zoals gebruikelijk bij kweekvlees zal het uiteindelijke product een hybride samenstelling worden van plantaardig materiaal en dierlijke vetcellen.
“Grow meat, not animals” is de slogan van het Nederlandse bedrijf RespectFarms, dat wereldwijd samenwerkingen wil opzetten met landbouwers om kweekvlees te produceren. Het idee om een steriele labomgeving te installeren op een traditionele boerderij klinkt op het eerste gezicht vreemd, maar volgens medeoprichter Ira Van Eelen is het juist heel logisch. “Kweekvlees is nooit bedoeld om boeren te vervangen.”
Voor melkveehouder Corné voelde kaas maken ooit als een hele leerschool, en de stap naar kweekvlees ziet hij als een vergelijkbare uitdaging. “Hij maakt deel uit van een wereld waar voeding wordt geproduceerd,” zegt Van Eelen. “Cellen hebben voeding, water en energie nodig, allemaal dingen die je op een melkveebedrijf vindt. En steriel werken kan zeker: ook bij het maken van kaas is hygiëne cruciaal.”
Aanvullend businessmodel
Volgens Van Eelen kan kweekvlees een interessant aanvullend businessmodel vormen voor traditionele landbouwers. Melkveehouder Van Leeuwen verkoopt zijn kaas via de korte keten, en ook zijn toekomstige kweekvleesproducten moeten uiteindelijk in zijn hoevewinkel terechtkomen. Tenminste, zodra Europa daar groen licht voor geeft. oewel kweekvlees in enkele landen al op de markt is, wacht de sector in Europa nog op goedkeuring.
De kweekvleesunit fungeert dus vooral als praktijkcentrum om te leren hoe kweekvleesproductie de veehouderij kan aanvullen. Onderzoekers ontwikkelen er nieuwe innovaties, maar de dagdagelijkse celkweek wordt uitgevoerd door de melkveehouder. In een finaal concept zou de landbouwer de productie alleen moeten kunnen dragen, zonder externe hulp.
Niet honderd procent dierlijk
De komende jaren moet het project ook nog enkele obstakels binnen de kweekvleestechnologie wegwerken. De hoofdfocus ligt nu op ‘hybride producten’: plantaardige voeding verrijkt met dierlijke vetcellen. Van Eelen benadrukt dat dit niet ongewoon is, alle kweekvlees dat vandaag op de markt is, is in feite een hybride tussen plantaardig en dierlijk materiaal.
Of een kweekvleesproduct voor 100 procent uit dierlijk materiaal bestaat, vindt Van Eelen niet de kern van de zaak. “Toch niet zolang de beleving hetzelfde is als bij 100 procent echt vlees”, zegt ze. “En er zijn de voordelen van plantaardige producten: het is milieutechnisch beter en veel efficiënter.”
Er wordt wel gezegd dat het niet erg slim is om veel te veel vlees te eten. Ik vraag me dus af of het nodig is dat de nutriënten dezelfde zijn als bij de producten die we nabootsen
Is de voedingswaarde dan wel gelijk aan die van echt vlees? “Ik vind het een lastige vraag om op te antwoorden”, zegt Van Eelen. “Ik wil er niets verkeerd over zeggen, maar er wordt wel gezegd dat het niet erg slim is om veel te veel vlees te eten. Ik vraag me dus af of het nodig is dat de nutriënten dezelfde zijn als bij de producten die we nabootsen. Maar het is dus wel belangrijk dat mensen begrijpen met welk product ze te maken hebben. Daarom gaan we op de boerderij ook een leeromgeving maken waar mensen de voordelen en eigenschappen van kweekvleesproducten kunnen leren kennen.
Kostprijs
Een andere uitdaging die de kweekvleesrevolutie al lang plaagt, is de prijsvorming. Hoeveel burgers melkveehouder van Leeuwen zal kunnen produceren en aan welke prijs deze producten zullen worden verkocht, valt nog niet te zegen. Maar volgens Van Eelen is kweekvleesproductie vandaag wel al een stuk goedkoper dan vroeger. “Het groeimedium waarin de eerste kweekvleesburger van Mark Post werd gemaakt, kost zo’n 9.000 euro per liter. Op dit moment werken wij met voeding aan een literprijs van 0,40 tot 0,70 euro. Het idee dat voeding voor kweekvlees altijd duur zou blijven, is al lang niet meer aan de orde.”
Voor de duidelijkheid: het vroegere gangbare groeimedium voor kweekvleesontwikkelaars is foetaal kalfsserum of FBS. Binnen FBS kunnen cellen zich goed ontwikkelen en groeien, maar het middel wordt gewonnen uit het bloed van bijna voldragen kalfjes. Dit product is niet alleen duur, maar ook dieronvriendelijk, wat haaks staat op de principes van kweekvlees.
Het onderzoek naar alternatieve groeimedia heeft inmiddels al enkele concrete resultaten opgeleverd. Naast RespectFarms zijn er inmiddels al diverse bedrijven die hun alternatief op FBS ontwikkeld hebben, maar geen enkele startup maakt zijn volledige receptuur bekend. In het geval van RespectFarms zou het wel gaan om 100 procent plantaardig materiaal. Suiker, zout, eiwit en groeifactoren uit planten zijn enkele van de ingrediënten.
Het idee dat kweekvlees altijd duur zal blijven, is al lang niet meer aan de orde
Van Eelen geeft mee dat de kostprijs en onderhoud van de bioreactoren een nader te onderzoeken kostenpost blijven, maar dit is niet onoverkomelijk. “Maar het idee dat kweekvlees altijd duur zal blijven, is al lang niet meer aan de orde”, zegt ze. In zijn finale vorm zou de terugverdientijd van een kweekvleesunit voor veehouders slechts zeven jaar bedragen, meldt Van Eelen.
De relatieve kleinschaligheid van het project is voor RespectFarms ook een bewuste zet. “De grote kweekvleesfabrieken die er volgens iedereen zitten aan te komen, bestaan nog nergens. Daarom werken we met Corné op een kleinere schaal, waar nu al veel kennis over is, en waarvan de werkbaarheid vandaag al aannemelijk is.”
Als Europa niet mee wil...
Terwijl de melkveehouder aan de slag gaat met de cellen, werkt RespectFarms aan de verdere inburgering van kweekvlees. “We zijn nu al aan het werk om ons dossier op tijd te kunnen indienen bij EFSA (de Europese voedselautoriteit, red.).”
Van Eelen geeft nog mee dat, als Europa geen groen licht geeft voor kweekvlees, RespectFarms zijn markt elders zal opzoeken. “Als we kunnen aantonen dat ons proces realiseerbaar is, winstgevend en werkbaar voor landbouwers, dan kunnen we dit overal ter wereld doen. We hopen dat dit kan in Nederland of België, want ik denk dat we hier een unieke plek hebben om dit te ontwikkelen. Maar als Europa er geen ruimte aan geeft, zullen we elders moeten kijken. We hebben ook interesse van landbouwers buiten Europa, zoals in Afrika en in Zuid-Amerika, en daar waar het goedgekeurd wordt, kunnen we sowieso aan de slag.”
We bouwen een model waarin veehouders centraal blijven staan in de voedselproductie en niet vervangen worden door techniek of fabrieken
Waar blijft de kweekvleesrevolutie?
3 november 2025Nog een reden waarom Nederland zo interessant lijkt voor RespectFarms, is de wetgeving. “Wij gaan ervan uit dat elke landbouwer die zijn eigen elektriciteit kan opwekken en er de ruimte voor heeft, kweekvlees kan ontwikkelen. Maar zeker voor veehouders die niet kunnen groeien omwille van de milieuwetgeving, is diversifiëren met kweekvlees interessant.”
“We bouwen een model waarin veehouders centraal blijven staan in de voedselproductie en niet vervangen worden door techniek of fabrieken,” zegt Ira van Eelen nog. "Dit is een kans om de eiwittransitie eerlijk, transparant en geworteld in het platteland te maken.”
Podcast over nieuwe eiwitten, slimme robots en schaarse gronden: waar gaat onze landbouw naartoe?
Podcast tipBron: Eigen berichtgeving
Beeld: RespectFarms
