Opbod van politieke waarschuwingen over landbouwdossiers

Stikstofdossier

Een vergunning voor Brussels Airport?

Er liggen heel wat heikele landbouwdossiers op de Vlaamse regeringstafel en dat zullen we geweten hebben. In de dagbladen trekken Zuhal Demir en de luchthaven woensdag aan de alarmbel. De huidige omgevingsvergunning van de luchthaven dateert van 2004 en loopt af in juli 2024. “Tegen de zomer moet er dus een nieuwe vergunning aangevraagd worden”, klinkt het. Hiermee willen ze de druk opvoeren om snel een akkoord over stikstof te bereiken.

Om een vergunning te krijgen wacht Brussels Airport op duidelijkheid rond de hoeveelheid stikstof dat het mag uitstoten. “Zoals elke sector hebben ook wij nood aan een regelgevend kader wat stikstof betreft. Daarom is het belangrijk dat hierover op Vlaams niveau op korte termijn een rechtszeker decreet wordt gestemd”, zo legt de luchthaven uit. Gebeurt dat niet, dan dreigt het luchtverkeer stil te vallen, aldus Demir.

Met een robuust stikstofakkoord moet de stikstofdepositie overal in Vlaanderen dalen. “Dat geeft uitstoters als de luchthaven extra vervuilruimte. Maar zelfs dan is het groeiscenario van de luchthaven niet realistisch”, zegt Jasper Wouters, beleidsmedewerker bij Bond Beter Leefmilieu (BBL). "De discrepantie tussen het groeiscenario van de luchthaven en de klimaat- en milieudoelen van de overheid is gewoon te groot. Het is ook niet te verantwoorden dat de luchthaven hiermee wegkomt als de boeren wel zware inspanningen moeten doen."

Jobs op de helling

Inhoudelijk wil minister Demir pas reageren op het dossier als de vergunningsaanvraag definitief is ingediend. “Maar dit dossier bewijst dat een sluitend akkoord dringend nodig is”, stelt ze in de dagbladen. "Rechters zullen vergunning na vergunning vernietigen omdat we het probleem niet aanpakken. Boer na boer zal met een vernietigde vergunning geconfronteerd worden en het levenswerk van veel meer landbouwers zal geraakt worden. En ja, ook de hervergunning van de luchthaven van Zaventem het komende jaar, goed voor meer dan 64.000 jobs en na de haven van Antwerpen de grootste economische motor van het land, wordt haast onmogelijk.”

Op Twitter wordt de vergelijking gemaakt met de jobs in de agrovoedingssector. Die stelt ook 60.000 mensen tewerk en staat garant voor een omzet van 38,5 miljard euro. “Een ondoordacht stikstofbeleid kan tot een verlies leiden van 20.000 jobs in de agrovoedingsketen. Eén op drie jobs staat dus op de helling en 30 procent van de bijdrage aan het bruto binnenlands product van de dierlijke agrovoedingsketen dreigt verloren te gaan”, zo waarschuwden tien organisaties uit de Vlaamse agrovoedingsketen vorig jaar in februari.

Broeklin als precedent?

Met oog op de vernieuwing van de omgevingsvergunning voor Brussel Airport was de recente uitspraak van de Raad voor Vergunningsbetwistingen in het Broeklin-dossier alvast geen goed nieuws. Minister Demir had een vergunning toegekend aan de ‘werkwinkelwijk’ Broeklin – de opvolger van Uplace - maar ze heeft daarbij de impact van de stikstofuitstoot uit het verkeer onvoldoende onderzocht. De verschillende behandeling van stikstof uit verkeer, industrie en landbouw zet de Raad daarmee op de helling.

De stad Vilvoorde was tegen de beslissing van de Vlaamse regering in beroep gegaan. Burgemeester Hans Bonte (Vooruit) hekelt het extra verkeer waar het project voor zou zorgen. De NOx(stikstofoxide)-uitstoot van de extra wagens zou voor een toename van de stikstofneerslag in de speciale beschermingszone ‘Valleigebied tussen Melsbroek, Kampenhout, Kortenberg en Veltem’ zorgen. Dat terwijl het Floordambos, een beschermde habitat, al lijdt onder een te hoge stikstofdepositie.

Dat Floordambos ligt ook vlakbij de luchthaven van Zaventem. Open Vld-politica Gwendolyn Rutten die zich al vaker over het stikstofdossier uitsprak, noemt het op Twitter “stikstof-kafka". "De 'passende beoordeling' (onderzoek naar de impact op beschermde natuur, red.)  zal moeten aantonen dat er geen stikstof van vliegtuigen terecht komt op dit stukje bos naast de E19 waar voortdurend auto's en vrachtwagens rijden. Dit is geen wet, dit is waanzin", stelt Rutten.

In De Standaard geeft ze meer uitleg bij haar tweet. “Als je de kaart bekijkt, zie je dat het Floordambos niet alleen dicht bij Zaventem en Melsbroek ligt, maar er razen ook nog eens elke dag én nacht vrachtwagens voorbij. Omdat de E19 geen nieuwe vergunning nodig heeft, komt alle verantwoordelijkheid voor die stikstof die dat bos over zich heen krijgt, bij de luchthaven. Dat is toch pure kafka? Dat kan toch niet de bedoeling zijn?”, klinkt het. Ze maakt ook de vergelijking met landbouwbedrijven. “Vaak liggen die dichtbij zulke versplinterde stukjes natuur. Daar wordt eenzijdig naar gekeken, alsof het enige belang het stikstofbelang is”, stelt Rutten.

Volgens haar ervaren zowel Vlaanderen als Nederland dat probleem. “Ik zou de Vlaamse en Nederlandse ministers samen naar de Europese Commissie laten gaan om duidelijk te maken dat sommige regels ook kafkaiaanse effecten hebben. Het kan toch niet de bedoeling zijn om de toekomst van de luchthaven en onze eigen voedselvoorziening zomaar op het spel te zetten. Ik kan me niet inbeelden dat Europa daar geen oren naar heeft.’

"Non-beleid levert verliezers op"

Volgens Groen-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout is het luchthavendossier een nieuw voorbeeld van het "strategische steekspel en nonbeleid tussen cd&v en N-VA" en dreigt dat steekspel "alleen maar verliezers op te leveren: milieu: natuur, landbouw, industrie, economie..." "Het is tijd om de eigen verkramping achter te laten", tweet Vaneeckhout. Ook zijn partijgenote Mieke Schauvliege vindt dat het gekibbel moet stoppen. “Zonder kader, gaat de hele maatschappij op slot", dixit Schauvliege. "Voor Groen is een rechtszeker kader nodig en dat is een oplossing die stand houdt op lange termijn, dus met een horizon 2050, niet 2030.”

Vlaams plan GLB

"Prioriteit bij akkoord over GLB"

Waar Demir spreekt van absolute prioriteit voor de Vlaamse regering als het gaat om het stikstofdossier, ziet haar cd&v-collega bevoegd voor Landbouw, Jo Brouns, dat anders. In een eerdere reactie aan VILT stelde hij dat zijn focus prioritair ligt op het akkoord over de Europese landbouwsubsidies. “Dat is goedgekeurd door Europa. Eerst moeten we daar voor rechtszekerheid voor onze boeren zorgen en ook het kader creëren voor de verdere verduurzaming van de landbouw.”

Die woorden herhaalde hij in de Commissie Landbouw van het Vlaams parlement. "Elke minuut dat dit plan niet wordt uitgevoerd, is een verloren minuut voor de verdere verduurzaming van onze landbouw en een verloren minuut voor de verdere verbetering van de milieukwaliteit", zo antwoordde hij op parlementaire vragen van Ludwig Vandenhove (Vooruit), Stefaan Sintobin (Vlaams Belang), Emmily Talpe (Open Vld), Joke Schauvliege (cd&v) en Mieke Schauvliege (Groen). 

Het GLB schetst de krijtlijnen voor de Vlaamse landbouw van 2023 tot 2027 en is gekoppeld aan 1,6 miljard euro Europese subsidies, waarvan 550 miljoen euro rechtstreekse inkomenssteun. Nadat het Vlaams plan voor de besteding van die subsidies begin december vorig jaar werd goedgekeurd door Europa, is er bijna twee maanden later binnen de Vlaamse regering nog geen akkoord over het plan waardoor de uitbetaling van de eerste schijf van 300 miljoen euro ‘on hold’ staat.

"Ik ben bijzonder verbaasd dat ik beticht wordt van misleiding", reageert Brouns, die meteen in gesprek is gegaan met de organisaties. "Dat men moet dreigen met juridische procedures omdat niet alle wensen ingevuld zijn, vind ik zeer jammer want het leidt mogelijk tot een standstill. Die stilstand is niet alleen een ramp voor de landbouwers, maar ook voor het milieu en de biodiversiteit", stelt de landbouwminister.

"Gevolgen zijn niet min"

De CD&V-minister waarschuwt voor de mogelijke gevolgen van de niet-uitvoering van het plan. "Als we geen directe landbouwsteun kunnen uitbetalen dit jaar, dan betekent dat ook dat er geen randvoorwaarden zijn die de boeren moeten naleven. Bijvoorbeeld bufferstroken van drie meter pesticidenvrij, zoals vandaag in het programma staat, blijven dan dode lettter. Ik denk dat dit niet is wat we willen". 

Brouns hoopt vrijdag te landen met het dossier. "Waar een wil is, is een weg. Ik ben ervan overtuigd dat we er samen zullen uit geraken". Op het kabinet-Demir is een ander geluid te horen. “Minister Brouns heeft het plan niet op de agenda van de Vlaamse regering gezet en wij zullen het zeker niet doen”, meldt men daar aan De Standaard. De afspraak is dat elke minister tot maandagnamiddag zelf punten op de agenda kan zetten om te bespreken op de ministerraad de vrijdag nadien. Extra punten kunnen enkel nog op de agenda komen bij hoogdringendheid en met consensus van de hele regering.

Volgens het kabinet van Brouns heeft het weinig zin om het punt te agenderen zolang ANB zijn advies niet heeft aangepast. Donderdag vindt er nog een belangrijke vergadering plaats tussen ANB en het Departement Landbouw en Visserij. “Wij zullen opnieuw proberen om de uitvoeringsbesluiten gekoppeld aan het plan voorwaardelijk te laten goedkeuren”, klinkt het. Vorige week mislukte dat nog.

In Villa Politica was een strijdvaardige Brouns te horen. "Wat mij betreft wordt dat plan vrijdag goedgekeurd”, stelde hij. Op de opmerking van VRT-journaliste Goedele Devroy dat ANB vindt dat de milieu-impact van het plan niet voldoende onderzocht is, reageert hij duidelijk: “Mevrouw, het gaat hier om een plan waarvoor de vrijwillige medewerking gevraagd wordt van de landbouwers. Het gaat hier niet om een fabriek die gebouwd wordt. Elke minuut dat het plan niet wordt uitgevoerd, is een minuut verloren voor de verbetering van de milieukwaliteit. Europa heeft groen licht gegeven en we hebben in de regering vorige week al afgesproken dat we niet strenger zullen zijn dan wat Europa vraagt. Niets staat dus in de weg om dat plan uit te voeren.”, aldus de minister.

(Lees verder onder de tweet en video)

Kan Jambon sussen?

In beide dossiers staan Demir en Brouns lijnrecht tegenover elkaar. Maar stikstof en GLB zijn niet de enige dossiers die op de regeringstafel liggen de komende maanden. Ook een nieuwe mestactieplan moet nog goedgekeurd worden. Het is aan minister-president Jan Jambon (N-VA) om een akkoord te bereiken. Uitspraken die zijn voorzitter Bart De Wever (N-VA) afgelopen weekend deed in De Tijd gooien wellicht olie op het vuur. Daar liet hij verstaan dat cd&v en Open Vld “kopje onder moeten” om de status quo in ons land te doorbreken. Volgens De Standaard lijkt het erop dat Demir die strategie in de praktijk probeert te brengen.

In de plenaire zitten van het Vlaams parlement stelde Stefaan Sintobin (Vlaams Belang) een actuele vraag aan de minister-president over wat hij noemde “een open oorlog tussen minister Demir en minister Brouns”. Een oorlog die volgens Sintobin gevoerd wordt “op kap van de landbouwers”.

De term “open oorlog” viel niet in goede aarde bij Jambon. “Er zijn inderdaad meningsverschillen. Elke partij vertrekt vanuit een eigen invalshoek. Maar het is eigen aan een compromis dat we over die meningsverschillen heen stappen en tot een akkoord komen. Ik moet ervoor zorgen dat er een vergelijk komt en dat er akkoorden worden gesloten. Dat is mijn opdracht als regeringsleider”, zo klonk het. Volgens Jambon zit de gesprekken in laatste rechte lijn voor beide dossiers. “Het is een kwestie van weken, niet van maanden.”