Politiek spel rond GLB verhindert (groene) investeringen door landbouwers
In de Commissie Leefmilieu toonde Vlaams minister van Omgeving en Energie Zuhal Demir (N-VA) zich niet tevreden over het aantal aanvragen dat is ingediend voor het verwijderen van asbest op daken van schuren en loodsen in combinatie met de plaatsing van zonnepanelen. Van landbouwers hoeft ze de eerste maanden in elk geval geen extra inspanningen meer te verwachten: door de beslissing van ANB over het GLB kunnen de landbouwers de eerste drie maanden geen aanspraak maken op VLIF-steun voor (groene) investeringen.
De context werd intussen al een aantal keer geschetst. In het zogenaamde krokusakkoord werd niet alleen het stikstofakkoord afgeklopt, maar gaf de Vlaamse regering ook haar fiat voor het Vlaams ontwerpplan voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) dat toen op tafel lag. Na een reeks opmerkingen van de Europese Commissie werd dit plan grondig aangescherpt waardoor er volgens minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) vandaag “het meest groene GLB ooit” op tafel ligt.
Voor het Agentschap Natuur en Bos (ANB) lijkt dit niet te volstaan. Terwijl de administratie in februari nog akkoord was met het ontwerpplan voor het GLB, veranderde dat voor het aangescherpte plan dat door de Europese Commissie in december werd goedgekeurd. Volgens ANB is de passende beoordeling bij het Vlaams GLB-plan “onvoldoende kwaliteitsvol”. “Het is du jamais vu dat ANB de passende beoordeling voor een plan niet valideert”, zegt Bram Bombeek, woordvoerder van Brouns.
We polsten bij ANB naar de reden waarom die beslissing genomen werd. Woordvoerder Jeroen Denaeghel verwijst naar de conclusie van het laatste advies (zie kaderstuk). “Verder wensen we enkel te communiceren dat we over het GLB momenteel in overleg zijn met het Departement Landbouw en Visserij. Een goed overleg voer je niet in de media maar onder elkaar”, stelt hij. Op de vraag waarom ANB in februari 2022 geen graten zag in de passende beoordeling van het minder strenge ontwerpplan, kwam geen antwoord.
Conclusie ANB-advies
Deze passende beoordeling geeft op heden nog geen zekerheid dat negatieve of schommelende trends van meerdere milieudrukken die vandaag bestaan in het landbouwgebied of die gekoppeld zijn aan de landbouwpraktijken met dit plan positief zullen beïnvloed worden. Vandaar dat een aanbeveling op zijn plaats is, met name om plannen ter verbetering van de milieudrukken binnen of met impact op de Speciale Beschermingszones tegelijkertijd uit te voeren met de uitvoering van het GLB-plan. Ook biedt de passende beoordeling onvoldoende zekerheid over de mate waarin de instandhoudingsdoelstellingen voor specifieke soorten en habitats geen negatieve effecten ondervinden van dit plan. Het advies over de kwaliteit van de voorliggende passende beoordeling is derhalve thans ongunstig.
Eerder deze week lieten ook Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu (BBL) weten dat ze de procedure-Aarhus aanspannen tegen het Vlaams plan. Die procedure laat volgens de organisaties toe dat de Europese Commissie zelf de kans krijgt om haar beslissing (de goedkeuring van het Vlaams GLB-plan, red.) te herzien, zonder tussenkomst van een rechter. Op die beslissing van Natuurpunt en BBL kwam op Twitter behoorlijk wat commentaar, ook uit eerder onverwachte hoek.
(Lees verder onder de tweets)
Verregaande gevolgen
Het kabinet van minister Brouns noemde deze beslissingen eerder al bijzonder jammer omdat er nog maar eens onzekerheid over de landbouwsector wordt uitgestort. Dat de gevolgen daarvan veel verregaander zijn dan gedacht, wordt nu ook stilaan duidelijk. De eerste drie maanden van 2023 zal er geen budget van het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) beschikbaar zijn om landbouwers te ondersteunen in hun (groene) investeringen.
Via VLIF krijgen Vlaamse land- en tuinbouwers steun voor tal van investeringen. Dat gaat voor een groot deel om groene investeringen. “Denk maar aan investeringen in groene energie, in niet-productieve landschapselementen, in waterbeheer en -besparing, enz. Maar geen VLIF betekent ook geen overnamesteun voor jonge boeren”, klinkt het op het kabinet-Brouns.
Maar niet alleen de VLIF-middelen staan on hold. Ook de directe steun, de ecoregelingen en de beheerovereenkomsten kunnen niet uitbetaald worden zonder goedgekeurd GLB. “Dit plaatst het inkomen van de boer verder onder druk. In wezen allemaal door een beslissing van een overheidsdienst. En het mentaal welzijn van boeren is al ondermaats”, aldus de woordvoerder van Brouns.
Boerenbond: “300 miljoen aan middelen bevroren”
Boerenbond en Groene Kring roepen de Vlaamse regering dan ook op om de Vlaamse implementatie van het GLB niet langer te blokkeren. “Meer dan 20.000 boeren wachten al maanden op duidelijkheid, meer dan 300 miljoen euro aan middelen zijn bevroren. Deze ‘buitenlandse’ middelen worden nagenoeg volledig voor verduurzaming ingezet”, zegt Boerenbondvoorzitter Lode Ceyssens. Dit staat volgens hem in schril contrast met de fierheid waarmee een recordbedrag aan verduurzamingsinvesteringen vanuit het buitenland in het kader van het Wereld Economisch Forum in Davos recent werden aangekondigd.
“Het nieuwe GLB vergroent meer dan ooit tevoren, maar zonder goedkeuring van de Vlaamse regering raakt dit nieuwe plan niet uit de startblokken. De gevolgen zijn nu al voelbaar op het terrein: sterke onzekerheid over de nieuwe, verstrengde verplichtingen bij de boeren, een bevriezing van middelen voor vergroenende initiatieven op het landbouwbedrijf zoals extra koolstofopslag, meer precisielandbouw, buffering van kwetsbare landschapselementen, mechanische onkruidbestrijding, maatregelen voor dierenwelzijn enz. en minder investeringen in innovatie”, benadrukt Ceyssens.
Bram Van Hecke, voorzitter van Groene Kring, hekelt het uitblijven van steun voor jonge boeren door politieke spelletjes: “Slechts 10 procent van de boeren is jonger dan 40 jaar. We hebben meer jonge boeren nodig en moeten hen dus voluit ondersteunen. Hallucinant dat de Vlaamse regering zo lichtzinnig omgaat met de toekomst van haar voedselproductie: zonder jonge boeren is er geen Vlaamse landbouw en voedselproductie in de toekomst.” Zowel Groene Kring als Boerenbond vragen dat het GLB-plan met de nodige snelheid wordt goedgekeurd.
ABS: “Masterclass polarisatie”
Ook bij ABS is de verontwaardiging over de beslissing van ANB groot. “Ook al was het eerste, voor Europa nog niet toereikende, strategisch plan wel passend beoordeeld, het door Europa wél goedgekeurde groener strategisch plan blijkt nu plots niet meer passend beoordeeld te worden door dezelfde administratie die eerder wel groen licht gaf. Begrijpe wie kan, maar het neigt toch zeer sterk naar een mooi één-tweetje met wie het goed uitkomt om het eigen grote gelijk te halen”, zegt voorzitter Hendrik Vandamme.
Over de aanpak van Natuurpunt en BBL is hij nog scherper: “Een zogenoemde Aarhus-procedure starten bij de Europese Commissie is zonder voorgaande. Het is weliswaar geen juridische stap, maar het getuigt niet van enig besef wat de impact van deze ongepaste zet inhoudt. Door deze stap te zetten wordt het te volgen traject nodeloos vertraagd”, klinkt het. De ABS-voorzitter wijst erop dat het Departement Landbouw en Visserij niet kan starten met de uitvoering ervan. “Zij kunnen niet starten met het op de rails zetten van het e-loket met al zijn functionaliteiten om zo te zorgen voor een tijdige opstart van betalingen."
Vandamme noemt het een masterclass polarisatie. “Ik kan er met mijn gezond boerenverstand niet bij hoe enkelingen steeds meer de polarisatie zoeken om het eigen grote ideologisch gelijk te bewijzen. Ik kan er met mijn gezond boerenverstand niet bij dat de slimme koppen in Brussel geen andere signalen meer lijken te kunnen geven dan de signalen die we de voorbije weken en dagen mochten ontvangen. Ongepaste communicatie op de vreemdste ogenblikken en over de verst gezochte onderwerpen gooien enkel olie op het vuur der polarisatie”, besluit hij.
Premie voor asbestverwijdering in combinatie met zonnepanelen nog geen groot succes
In de Commissie Leefmilieu stelde cd&v-parlementslid Robrecht Bothuyne vragen aan minister Demir over het aantal aanvragen voor de Vlaamse asbestpremie. Op een jaar tijd werden er 185 aanvragen ingediend voor de verwijdering van asbestdaken in combinatie met de plaatsing van zonnepanelen. De minister neemt naar eigen zeggen geen genoegen met dat aantal en kondigt een evaluatie en mogelijke bijsturing van de premievoorwaarden aan.
Wie het initiatief neemt om het asbestdak van een niet-verwarmd, niet-residentieel gebouw (bv. loodsen, schuren, stallen,...) te vervangen door een dak met zonnepanelen, kan rekenen op een premie van de Vlaamse overheid. De premie past zowel in de ambitie om Vlaanderen asbestveilig te maken als in de bevordering van investeringen in hernieuwbare energie. De premie bedraagt 12 euro per vierkante meter. De Vlaamse regering heeft er dit jaar 15 miljoen euro voor opzij gezet. Daar bovenop krijgen Vlaamse land- en tuinbouwers 30 procent VLIF-steun voor de vervanging van daken.
Maar in het eerste jaar was er nog niet meteen een stormloop op de premie. Midden vorig jaar stond de teller op 32 aanvragen. Intussen is dat aantal volgens minister Demir gestegen naar 185. "Maar daar neem ik nog geen genoegen mee", zei de N-VA-minister in de Commissie Leefmilieu. "We gaan de premie zo snel mogelijk evalueren en daar waar er drempels zijn, gaan we die wegnemen", aldus Demir.
Bron: Belga
Bron: Eigen berichtgeving
Beeld: Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen UGent
