20% minder voor GLB: Commissie oogst storm van kritiek met eerste begrotingsvoorstel
nieuwsAls het van de Europese Commissie afhangt, moet het toekomstige gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB) het met 20 procent minder stellen. Dat blijkt uit het ontwerp voor de volgende meerjarenbegroting. Tegelijk wil de Commissie de vertrouwde tweepijlerstructuur in de financiering opdoeken en de verdeling van middelen overlaten aan de lidstaten. Boeren dreigen zo afhankelijker te worden van hun nationale regeringen, die elk hun eigen prioriteiten bepalen. Hoewel het nog maar om een voorstel gaat, klinkt de kritiek nu al bijzonder scherp.
De Europese Commissie heeft een meerjarenbegroting (het Meerjarig Financieel Kader - MFK) van 2.000 miljard euro opgesteld voor de periode 2028-2034. Dit is een verdubbeling van de huidige begroting, goed voor 1.074 miljard euro. Toch zijn niet al deze middelen bestemd voor de lidstaten: ruim 750 miljard euro gaat naar de afbetaling van het coronaherstelfond, dat tijdens de pandemie met leningen werd gefinancierd.
Breuk met het verleden
Van de totaalsom wil de Commissie 300 miljard euro uittrekken voor landbouw en plattelandsontwikkeling. In de huidige begroting was dit nog 385 miljard euro, zonder inflatie meegerekend zal er dus 20 procent bespaard worden.
Daarnaast wil de Commissie een grondige hervorming doorvoeren van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), één van de oudste en grootste Europese beleidsdomeinen. Zo zou de traditionele tweepijlerstructuur ontmanteld worden. In de eerste pijler voorziet de EU vandaag 290 miljard, een budget dat naar directe inkomenssteun gaat. De tweede pijler ondersteunt de eerste door de sociale, ecologische en economische duurzaamheid van het platteland te verbeteren. Deze wordt vandaag voor ongeveer de helft gefinancierd door de EU (95 miljard) en aangevuld met nationale en regionale middelen. Via onder meer extra milieumaatregelen vloeit een groot deel van deze tweede pijler ook naar landbouwers.
Volgens het voorstel van de Commissie zou het volledige budget opgaan in een nationale enveloppe zonder aparte onderverdeling, samen met middelen uit andere beleidsdomeinen zoals sociaal beleid, interne veiligheid en migratie. Het GLB-budget van 300 miljard euro zou in de nationale enveloppe wel wettelijk beschermd worden zodat het niet overgeheveld kan worden naar andere prioriteiten.
In een woelige parlementaire landbouwcommissie benadrukte Eurocommissaris van Landbouw Christophe Hansen (EVP) dat de 300 miljard euro een minimum is dat de boeren zullen krijgen: “Lidstaten kunnen zelf nog, naar gelang de behoefte en de agenda van andere beleidsterreinen dit bedrag nog kunnen verstevigen.”
Om de scepsis over de ontmanteling van de tweepijlerstructuur te counteren, lichtte hij de beslissing als volgt toe: “Alle doelstellingen die worden beoogd vallen nu onder één beleid, één reeks maatregelen voor landbouwers en plattelandsontwikkeling. Ook inkomenssteun krijgt een bredere invulling: niet alleen rechtstreekse betalingen, maar ook investeringssteun, compensaties en andere subsidies voor agromilieumaatregelen vallen er voortaan onder.”
Ofwel hebt u niet geluisterd naar de boeren, ofwel kan u zich niet verzetten tegen uw baas
Revolutie of evolutie?
Veel details hoe de financiering in zijn werk zou gaan, werden nog niet vrijgegeven. Maar volgens Hansen zou deze aanpak “eenvoudiger, moderner en effectiever werken op het terrein”. “Dit is een evolutie, geen revolutie”, probeerde Hansen de parlementsleden in de landbouwcommissie te overtuigen. Tevergeefs, want volgens hen heeft de Commissie wel degelijk de kaart van revolutie getrokken. Het ongenoegen over deze plotse breuk met het verleden uitte zich al buiten het Europees Parlement, waar honderden boeren actievoerden.
De Europese volksvertegenwoordigers van de landbouwcommissie voelen zich aan de kant geschoven. Hun twee kernvragen zijn volgens hen genegeerd: een groter en zelfstandig landbouwbudget.
Sommige parlementsleden richtten hun pijlen niet op Hansen, maar op Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. “Ofwel hebt u niet geluisterd naar de boeren, ofwel kan u zich niet verzetten tegen uw baas”, klonk het scherp. Zelfs binnen haar eigen politieke familie wordt de kritiek niet gespaard. “Ik heb al drie MFK-onderhandelingen meegemaakt, maar zo respectloos als vandaag heb ik de Commissie nog nooit weten optreden tegenover het parlement”, zegt Herbert Dorfmann van de EVP. “Alle voorstellen zijn gewoon van tafel geveegd.”
27 aparte GLB’s in plaats van 1 overkoepelende
Het GLB-ontwerp schuift stimulansen voor duurzame praktijken en steun voor jonge boeren naar voren, maar parlementsleden vragen zich af wat daarvan overblijft als het budget krimpt. “Dit is het grootste MFK ooit, en toch krijgt landbouw één vijfde minder”, klinkt het. Ze wijzen ook op het gebrek aan zekerheid of lidstaten daadwerkelijk extra middelen zullen voorzien. “Boeren moeten telkens afwachten wat hun lidstaat met de nationale enveloppes zullen doen. Als de lidstaten het zich niet kunnen veroorloven of geen prioriteit geven aan plattelandsbeleid of ecologische maatregelen, zal er niets extra gebeuren. Dit is geen gemeenschappelijk beleid meer. In plaats van één GLB, zullen we 27 aparte GLB’s krijgen.” De vrees leeft dat daarmee ook het gelijke speelveld binnen de Unie verdwijnt.
“De EU heeft nu al 27 verschillende GLB’s, in feite 28 want België heeft twee nationale plannen”, antwoordt Hansen op bezorgdheid over de willekeur bij de budgetverdeling. “Ik ben er zeker van dat we gemeenschappelijke lijnen zullen vinden, zodra de details duidelijker zijn.”
Maar dat optimisme werd niet gedeeld in de zaal. “Het spijt mij dat u dit voorstel moet komen verdedigen en een mal figuur moet slaan. Maar dit is gewoon slecht voor de Europese landbouwers. Zoals het er nu uitziet zal het Parlement dit nooit goedkeuren”, gaf Dario Nardella (S&D) mee.
Met die woorden opent hij de debatten over wat ongetwijfeld een moeizaam onderhandelingstraject zal worden. Want zowel het Europees Parlement als de 27 lidstaten moeten het uiteindelijke meerjarenbudget goedkeuren in de komende twee jaar.
Lang proces
“Aan iedereen die geschokt of verbijsterd is door dit ontwerp, benadrukken we dat dit slechts het begin is van een lang proces”, reageert de overkoepelende Europese landbouworganisatie Copa-Cogeca. “We roepen de parlementsleden op om hun woorden van steun voor de landbouw om te zetten in concrete actie.”
De organisatie reageert scherp teleurgesteld op het voorstel. Volgens haar toont het ontwerp aan dat Commissievoorzitter Ursula von der Leyen maandenlang achter gesloten deuren aan “een radicale, eenzijdige en cynische koers” voor de EU-landbouw heeft gewerkt. “De stemmen en standpunten van het Europees Parlement en de Europese Raad zijn volledig genegeerd. Het resultaat is een aanpak die onaanvaardbaar is voor de Europese landbouworganisaties.”
Copa-Cogeca waarschuwt dat de onrust in de sector toeneemt. “Er groeit een diepe bezorgdheid en woede onder landbouwers. Ze voelen zich genegeerd, terwijl zij de ruggengraat vormen van de Europese voedselzekerheid.”
“Neem landbouw als strategische sector serieus”
Boerenbond noemt het voorstel "een slag in het gezicht van de sector. Deze aanslag op het landbouwbudget staat in schril contrast met eerdere uitspraken van Von der Leyen, die landbouw nog geen jaar geleden bestempelde als een strategische sector.”
EU-parlementslid Wouter Beke (cd&v/EVP) waarschuwt in de Europese landbouwcommissie nog voor het snel dalende aantal boeren in Vlaanderen. “De gemiddelde leeftijd 56 jaar, slechts 13 procent heeft een opvolger en één op de vijf melkveehouders overweegt te stoppen. Boeren hebben zekerheid en perspectief nodig, iets wat ze niet krijgen met dit plan. Als we van de landbouw als een strategische autonome sector willen maken, moeten we die twee zaken geven. We hebben al veel strategische hefbomen uit handen gegeven in Europa. Laat ons landbouw als een strategische sector serieus nemen.”
Bron: Eigen berichtgeving
