Geen pasmunt voor besparingen: Landbouw moet centraal blijven in nieuwe EU-begroting
duidingDe Europese Commissie werkt aan een nieuwe meerjarenbegroting voor de periode 2028–2034, en binnen de landbouwsector houdt men de adem in. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) staat opnieuw ter discussie, en de eerste signalen zorgen voor onrust. Terwijl er volop wordt gespeculeerd over hervormingen, zette het Europees Parlement deze week scherp zijn eigen koers uit: het landbouwbudget moet omhoog, nationale enveloppen zijn onaanvaardbaar en de landbouw mag geen speelbal worden van besparingen.
Parlement eist ruimer EU-budget
In de aanloop naar het officiële voorstel van de Europese Commissie deze zomer, presenteerde het Europees Parlement zijn visie op het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK). De kernboodschap is helder: het huidige budget is onvoldoende om de grote Europese uitdagingen aan te pakken én tegelijk de coronaschulden af te lossen. Het Parlement schaart zich daarmee achter Begrotingscommissaris Piotr Serafin, die pleit voor extra middelen.
Een verhoging van het EU-budget zou kunnen via twee sporen: hogere eigen inkomsten – bijvoorbeeld via een belasting op multinationals of een grensheffing op CO₂ – en verhoogde bijdragen van de lidstaten. Die bijdragen zijn momenteel begrensd op één procent van het bruto nationaal inkomen (bni), maar het Parlement wil van dat historische plafond af.
Landbouw moet prioriteit blijven
Hoewel het Parlement extra investeringen in defensie, veiligheid en concurrentiekracht ondersteunt, stelt het expliciet dat dit niet ten koste mag gaan van traditionele kernuitgaven zoals landbouw. Europese landbouworganisaties uitten daarover eerder al hun bezorgdheid. Boerenbond stelt dat het landbouwbudget zelfs versterkt moet worden en mee moet stijgen met de inflatie.
In tegenstelling tot de Europese begrotingscommissie, die eerder een algemeen pleidooi hield voor een “adequaat” landbouwbudget, gaat het Parlement een stap verder. Het vraagt expliciet om een verhoogd, beschermd en inflatiebestendig GLB-budget. Ook wil het een hervorming van het landbouwreservefonds om beter te kunnen inspelen op natuurrampen en crisissen.
Verder vraagt het Parlement om een versterkt promotiebeleid voor landbouwproducten en middelen voor agri-toerisme, vrouwelijk ondernemerschap, opleidingen en technologische innovatie in de sector.
Geen nationale enveloppen
Een centraal twistpunt is het voorstel om het GLB om te vormen tot een systeem van nationale enveloppen. Lidstaten zouden dan één budget krijgen waarin verschillende steunprogramma’s worden samengebracht, en zelf bepalen hoe dit wordt ingezet. Volgens het Parlement zou dit het gemeenschappelijk karakter van het landbouwbeleid ondermijnen en leiden tot grote ongelijkheden tussen lidstaten. Bovendien zou de parlementaire controle op de besteding van fondsen verminderen.
Zelfs het alternatieve idee om alleen de tweede pijler van het GLB – steun voor plattelandsontwikkeling – in nationale enveloppen onder te brengen, stuit op weerstand. Veel inkomenssteun zit immers ook in die pijler. Een splitsing zou alsnog de inkomenszekerheid van landbouwers ondermijnen.
GLB is meer dan inkomenssteun
Het Europees Parlement benadrukt dat het GLB verder reikt dan alleen productiviteit en inkomenssteun. Het garandeert voedselzekerheid, zorgt voor leefbare plattelandsgebieden en helpt jonge boeren op weg. “We verzetten ons tegen elke vorm van renationalisering”, klinkt het in duidelijke taal. De onderlinge verbondenheid van de eerste en tweede pijler moet behouden blijven.
Olifant in de kamer
Een dag na het parlementsbesluit vond in Brussel een EU-conferentie plaats over de toekomst van landbouw en voeding. De nieuwe begroting, en de onzekerheid daarover, hing als een donderwolk boven de discussies.
Eurocommissaris voor Landbouw Christophe Hansen (EVP) onderstreepte tijdens het congres het belang van een stevig landbouwbudget. Hij verzekerde dat de directe inkomenssteun behouden blijft zolang de inkomens in de landbouw achterblijven. “Maar de steun moet beter gericht worden op wie effectief actief is in de sector”, aldus Hansen.
Volgens de Eurocommissaris moet het nieuwe GLB doelgerichter worden, met meer stimulansen en minder voorwaarden. Lidstaten zullen daarbij een grotere verantwoordelijkheid krijgen voor het behalen van EU-doelen. Tegelijk kondigde hij aan dat samen met het MFK-voorstel ook een nieuw GLB-voorstel op tafel zal komen.
Bron: Eigen berichtgeving
Beeld: EU
