Eurocommissaris Serafin bij ILVO: “We moeten meer investeren in onderzoek, ondanks budgettaire beperkingen”
ReportageHoog bezoek op de terreinen van ILVO. Piotr Serafin, de eurocommissaris bevoegd voor het Europees budget, bracht donderdag een bezoek aan het onderzoeksinstituut. Serafin buigt zich mee over de volgende Europese meerjarenbegroting, met tal van budgettaire uitdagingen zoals hogere defensie-uitgaven. Landbouw is de grootste uitgavenpost voor Europa en dus leeft de vrees dat er op dit domein ernstig beknibbeld zal worden. Op de bezoekdag gaf Serafin echter mee dat Europa, ondanks de budgettaire uitdagingen, meer moet investeren in landbouwonderzoek.
Samen met Vice Minister-President en Vlaams Minister voor begroting Ben Weyts ontving Joris Relaes, administrateur-generaal ILVO de tienkoppige EU-delegatie. Ook vertegenwoordigers uit de Vlaamse overheid zoals Bram Van Hecke, Patricia Declercq van het AL&Z , vertegenwoordigers van departement WEWIS en het lokaal bestuur van Merelbeke werden gegidst door het hart van deze onderzoeksinstelling.
Voor ILVO is Europese steun cruciaal. “We maken er al een tiental jaar werk van om Europese onderzoeksmiddelen binnen te halen”, zegt Relaes. “Een beetje uit noodzaak, ook omdat de Vlaamse overheid soms een rem zet op de middelen die we krijgen.”
Strijden voor een onderzoeksbeurs
Anders dan bij vele andere Europese budgetten, wordt Europees onderzoeksgeld niet gelijk evenredig over de lidstaten verdeeld. Of men geld krijgt of niet, hangt louter af van de sterkte van een projectvoorstel. Onderzoeksinstellingen die er niet in slagen Europa te overtuigen van het belang van hun projecten, krijgen dus ook geen geld. “De onderzoeksgelden zijn een competitief gegeven”, zegt Relaes. “ILVO heeft in 2024 80 projecten ingediend, waarvan er 35 zijn goedgekeurd. Dat is een zeer hoog slaagpercentage, wetende dat vele kennisinstellingen slechts 15 tot 20 procent van hun projecten goedgekeurd zien.”
We moeten nadenken over hoe we de uitgaven van het GLB kunnen coördineren tegenover andere Europese fondsen
Hoeveel geld Europa in zijn meerjarenplan zal voorzien voor landbouw en voor de post research & development (R&D), valt af te wachten. In deze tijden van geopolitieke instabiliteit, leeft de vrees dat Europa de prioriteiten zal verschuiven, mogelijk ten koste van landbouw en daarbij horend onderzoek. Hoewel de budgetbesprekingen nog steeds open liggen, benadrukt Serafin dat Europa het belang van innovatieve landbouw blijft erkennen.
Europa belooft blijvende investering in onderzoek
"Een belangrijk uitgangspunt voor het meerjarenplan, is hoe we de investeringen in landelijke gebieden kunnen faciliteren”, zegt Serafin. “Want het is duidelijk dat een fonds voor plattelandsontwikkeling onvoldoende is om de structurele problemen in rurale gebieden ten gronde aan te pakken. We moeten nadenken over hoe we de uitgaven van het GLB kunnen coördineren tegenover andere Europese fondsen. Die discussie is nu lopende. Ik ben heel blij dat we kunnen rekenen op commissaris Christophe Hansen, die dicht bij de boeren staat en hun bezorgdheden kent. In de eerste plaats is hij het die zal beslissen welke rol het GLB zal spelen in de meerjarenbegroting.”
Serafin vindt dat niet alleen de structuur van het Europees landbouwbudget vereenvoudigd moet worden, maar ook de regels voor wie er aanspraak op wil maken. “Ook dat is een kritische vraag vanuit de landbouw. We moeten boeren helpen om te voldoen aan de milieuvereisten waarmee ze worden geconfronteerd en hun administratieve lasten verminderen.”
Meer toegang voor boeren tot budgetten
“We hebben al een aantal stappen genomen om de regels makkelijker te maken voor boeren en er is ook nog het vereenvoudigingspakket dat Hansen drie of vier weken geleden heeft voorgesteld”, geeft Serafin nog mee. “Maar er volgen nog extra maatregelen."
De eurocommissaris ontkent echter niet dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan. “Het is waar dat de uitwerking van de volgende begroting niet eenvoudig wordt”, zegt hij. “Dat ondervinden vele overheden op het nationale niveau, en in Europa is het niet anders. Het EU-budget bestaat vooral uit bijdragen van de lidstaten en na overleg met de individuele ministers van financiën, weet ik dat er weinig rek zit op deze bijdragen.”
“Toch kan ik met vrij veel zekerheid zeggen dat we ondanks de budgettaire beperkingen meer zullen moeten investeren in R&D”, zegt Serafin. “Dat is niet alleen mijn mening, maar het staat ook in de richtlijnen die de voorzitter van de Europese Commissie vorig jaar heeft uitgevaardigd voor het parlement.”
Niet alleen klimaat is een uitdaging
De uitdagingen voor landbouwers zijn legio. “Op de middellange en lange termijn is het klimaat de grootste uitdaging voor de landbouw”, zegt Serafin. “Maar op de korte termijn weet ik dat ook de rendabiliteit van de landbouwproductie problematisch is. In Europa hebben we hoge input- en energiekosten. Dat geldt overigens voor meer dan landbouw alleen.”
“Wat we vandaag hebben gezien, is alweer een mooi voorbeeld waarom het R&D-budget moet groeien”, zegt Serafin tot slot. “Omdat zulk onderzoek niet alleen antwoord biedt op diverse maatschappelijke noden, maar ook omdat het de Europese samenwerking bevordert. Het is logisch voor Europa om zulke projecten gezamenlijk aan te pakken, in plaats van alle knappe knoppen in Europa elk afzonderlijk te laten werken. Samenwerken is goedkoper dan dit in alle 27 lidstaten apart te organiseren.”
Marktgerichte innovaties
Op de bezoekdag haalde Ben Weyts nog even aan dat de budgettaire uitdagingen inderdaad groot zijn, maar hij benadrukte wel dat Vlaanderen 3,5 procent van het bbp besteedt aan onderzoek en ontwikkeling. “Ik denk dat ons dit de meest onderzoeksintensieve regio maakt binnen Europa”, zegt Weyts. Hij ziet de ILVO-terreinen als een mooie demonstratie van het Vlaamse onderzoeksbudget in actie. Het onderzoekscentrum is naast steun van de private partners erg afhankelijk van Vlaams, federaal en Europees geld om projecten te verwezenlijken.
Langs de ILVO-terreinen kregen de gasten een demonstratie van enkele van de vele lopende ILVO-projecten, die telkens gebeuren in samenwerking met private bedrijven. Relaes is een grote believer van zulke samenwerkingen. “Dankzij deze samenwerkingen werken we aan innovaties die inspelen op de werkelijke noden van de markt”, zegt aldus de ILVO-topman.
Sproeidrone in actie
Eén zo’n project is AgriFoodTEF, een Europees initiatief dat start-ups en kmo’s helpt om slimme technologieën zoals AI, robotica en datagedreven tools sneller op de markt te brengen in de landbouw- en voedingssector.
Een partner die gebruik maakt van de dienstverlening via AgriFoodTEF is dronebedrijf Agriflight. Ondernemer Arnaud Laurencin demonstreerde het gebruik van een sproeidrone met laadcapaciteit van 40 kilo.
“Nieuwere modellen kunnen tot 100 kilo dragen”, zegt Laurencin. Drones zoals de zijne mogen nog niet commercieel worden ingezet vanwege de sproeiwetgeving, maar op de ILVO-terreinen kan de dronetechnologie in afwachting van wettelijke toelating op scherp worden gesteld.
Nog een partner van AgriFoodTEF is Steven Van Houcke van VanHoucke Machine Engineering uit Moorslede, die een mechanische schoffelmachine kwam voorstellen. Het zijn projecten als deze die dankzij ILVO worden mogelijk gemaakt. "We fungeren als een brug tussen onderzoek en markt, de zogenaamde "valley of death", zegt Marijke Hunninck van ILVO. "In plaats van op papier te bewijzen dat iets werkt, helpen wij bedrijven om hun technologieën effectief te testen en valideren in realistische omstandigheden. Dat versnelt innovatie, verlaagt risico’s en vergroot het vertrouwen bij eindgebruikers."
Uitgekiende onderzoeksopzet om droogte na te bootsen
Een ander project dat werd voorgesteld is Hydras, in samenwerking met United Beet Seeds uit Tienen. Dit project spitst zich toe op het de droogteresistentie van gewassen. Onderzoek dat in praktijk moeilijk uit te voeren is, want een druppel regen kan de hele test letterlijk in het water laten vallen. Met behulp van geavanceerde, verplaatsbare overkappingen die vermijden dat neerslag de grond intrekt, kunnen de onderzoekers langdurige droogte simuleren.
Belangrijk onderzoek, vindt ook veredelaar David Eyland van United Beet Seeds. “Veredeling spitst zich vooral toe op ziekteresistentie en verbeterde opbrengst, maar droogteresistentie is zeer moeilijk om op te testen. Voor dit onderzoek hebben we de bieten zes weken droogte laten doorstaan, wat niet ongezien is in Vlaanderen. We willen zo planten bekomen die inzetbaar zijn in gebieden die gevoelig zijn voor waterschaarste, en die toch een mooie opbrengst opleveren.”
Integrale aanpak
Sinds 2016 zag ILVO het aantal projecten goedgekeurd voor Europese steun meer dan verdubbelen. Volgens ILVO-baas Joris Relaes is dat succes vooral te wijten aan de integrale en marktgerichte aanpak van de kennisinstelling. “We hebben hier alles op één plaats”, zegt Relaes. “240 hectare met stallen voor koeien, varkens en pluimvee. We hebben zelfs een voedingsfabriek en zijn nu bezig met de ontwikkeling van een veevoederfabriek. Dat we zoveel zaken gecentraliseerd hebben, is zeer waardevol om het onderzoek goed uit te voeren. De problemen waarmee onze maatschappij kampt zijn vaak systemische problemen zoals het klimaat met een impact op vele aspecten. We moeten die dan ook op een multidisciplinaire alomvattende manier aanpakken. En dat kan hier, van de bodem tot op het bord van de consument.”
Bron: Eigen berichtgeving
