Stikstof: welk beoordelingskader voor de passende beoordeling?

Op zondag 2 mei maakte minister Demir bekend dat er een akkoord was bereikt over een tussentijds stikstofkader. Ruim twee maanden na het stikstofarrest, dat alle vergunningsdossiers waar sprake was van stikstofuitstoot ‘on hold’ plaatste, moeten deze nieuwe richtlijnen, vervat in een ministeriële instructie, een kader scheppen waarin opnieuw vergunningen kunnen worden verleend. In vorige berichtgeving gaven we al meer duiding bij deze ministeriële instructie.

Op zoek naar houvast

Tientallen telefoons en gesprekken later blijft één cruciale vraag nog steeds onbeantwoord. Welk beoordelingskader zal er gebruikt worden om de passende beoordeling te beoordelen? Of met andere woorden: Hoe zal bepaald worden of een project al dan niet een “significante impact” heeft op nabijgelegen speciale beschermingszones? Het is dus onduidelijk welke handvaten ANB zal hanteren bij het formuleren van zijn advies.

Zowel bij provinciale deputaties, die vergunningen moeten afleveren, als bij experten die landbouwers onder meer bijstaan in de opmaak van een vergunningsdossier, is men al de hele week op zoek naar meer houvast. “We weten niet welk beoordelingskader gaat gebruikt worden en we beginnen ons stilaan de vraag te stellen of we het ooit zullen te weten komen, tenzij we het zelf afleiden uit de adviezen die ANB de komende tijd zal geven”, zegt Carl De Braeckeleer, commercieel verantwoordelijke van adviesbureau DLV. Hij hoopt vooral dat er een lijn zal te vinden zijn in de adviezen van ANB.

Kader voor NOx wel werkbaar

Volgens hem zit voor NOx, stikstofoxiden die vooral uitgestoten worden door de industrie, zo’n duidelijk beoordelingskader wel vervat in de ministeriële instructie, maar voor ammoniak niet. Dat is ook te horen in de provincie Antwerpen, waar de bevoegde instanties opmerken dat er voor glastuinbouwbedrijven, die NOx uitstoten, nu wel duidelijkheid is om vergunningsdossiers te beoordelen, maar voor dossiers met ammoniakuitstoot niet.

“Wat we vandaag wel weten, is dat dossiers waarbij er geen impact is op de stikstofdepositie in een nabijgelegen speciale beschermingszone (onder de 0%-drempel), wel nog een vergunning kunnen krijgen”, legt De Braeckeleer uit. “Is er een impact die hoger is dan 50 procent, dan zal er geen vergunning meer verleend worden. Maar voor alle dossiers met een impact hoger dan nul procent en lager dan 50 procent moeten we een passende beoordeling voorleggen en moeten we kunnen aantonen dat er geen significant effect is. Maar als je niet weet naar welke criteria gekeken zal worden en wanneer iets als significant wordt beschouwd, is dat natuurlijk moeilijk.”

Vergunningsbeslissingen dringen zich op

Ook de provinciale gedeputeerden die bevoegd zijn voor omgevingsvergunningen zijn vragende partij voor meer duidelijkheid. In de provincie West-Vlaanderen zijn er momenteel 21 dossiers hangend. Na het stikstofarrest werden ze ‘on hold’ gezet en ook nu nog opteert de provincie ervoor om dossiers maximaal uit te stellen. “Maar al voor eind mei verwachten we dat we beslissingen moeten nemen in dossiers waar uitstel niet langer mogelijk is”, zegt West-Vlaams gedeputeerde Bart Naeyaert die bevoegd is voor onder meer omgevingsvergunningen en landbouw.

In Limburg zou het dan weer gaan om 14 dossiers die in wacht staan. “Van een aantal van die dossiers komen de termijnen ook al gauw in het gedrang”, zegt Limburgs gedeputeerde Inge Moors, eveneens bevoegd voor landbouw en omgevingsvergunningen. Zij vindt het jammer dat de onduidelijk ook na de ministeriële instructie blijft voortduren. “Dat is vooral heel erg voor alle betrokken bedrijven. We mogen niet vergeten dat die onzekerheid weegt op deze landbouwfamilies.”

Op zich kan Naeyaert zich vinden in een lokale beoordeling van dossiers. “Ik vind een generieke regeling voor ammoniak geen goede oplossing. Ammoniak slaat lokaal neer en dus moeten we elk dossier lokaal beoordelen”, stelt hij. Wel is er volgens de gedeputeerde nood aan een werkbaar kader over hoe een dossier wordt beoordeeld. Zo'n kader moet volgens hem enerzijds de natuurdoelstellingen voor ogen houden, maar anderzijds moet het ook billijk zijn in zijn verwachtingen ten aanzien van landbouwbedrijven.

“Concreet kunnen dat bijvoorbeeld richtlijnen zijn die habitat per habitat worden opgelegd of waarbij rekening wordt gehouden met de afstand tot habitats. ANB heeft in elk geval de kennis en de bevoegdheid om zo’n werkbaar kader naar voor te schuiven en om een passende beoordeling af te toetsen aan die criteria.” Naeyaert vraagt ook dat er voor de gedupeerde bedrijven wordt ingezet op een flankerend beleid.

Komt zo’n werkbaar kader er niet, dan krijgen adviserende ambtenaren volgens landbouworganisatie ABS vrij spel om een dossier al dan niet te vergunnen. “Deze werkwijze zal de rechtszekerheid niet bevorderen en leidt tot een vertraagde en willekeurige vergunningsverlening”, klinkt het.  

ANB versus kabinet

Bij het Agentschap Natuur en Bos kunnen ze op dit ogenblik niet meer uitleg geven bij het beoordelingskader dat gehanteerd zal worden voor de passende beoordeling. “We wachten nog op verdere instructies van het kabinet”, klinkt het bij ANB-woordvoerder Jeroen Denaeghel.

Dat kabinet is het kabinet van minister Zuhal Demir. Haar woordvoerder Andy Pieters laat weten dat er frequent contact is met ANB en dat de betrokken diensten daar weten waar ze aan toe zijn. “We gaan de verdere richtlijnen hierover niet in de pers uit de doeken doen”, aldus nog Pieters. “Mensen kunnen met hun vragen rond een concreet dossier contact opnemen met ANB en daar zal dan de nodige uitleg verstrekt worden.”

In de wandelgangen is evenwel te horen dat het kader er nog niet is. Er zouden wel voorstellen op tafel liggen, maar die moeten nog voorgelegd worden aan de PAS-werkgroep. Die informatie werd echter nergens formeel bevestigd.