Aantal landbouwbedrijven in Nederland daalt voor het eerst onder 50.000
nieuwsIn 2024 is het aantal land- en tuinbouwbedrijven in Nederland gedaald tot 49.900, een afname van ruim 700 bedrijven (-1,4%) ten opzichte van een jaar eerder. Bij meer dan de helft gaat het om melkveebedrijven. Dat blijkt uit het rapport De Staat van Landbouw, Visserij, Voedsel en Natuur 2025 van Wageningen Social & Economic Research. De daling volgt de trend van schaalvergroting en tegelijk zorgen duurzaamheids- en stikstofmaatregelen voor extra druk op de sector.
Het aantal Nederlandse melkveebedrijven nam in 2024 af met ruim 400 bedrijven (-3,1%). De structurele trend van schaalvergroting en bedrijfsbeëindiging zet zich hiermee onverminderd door. Beleidsmaatregelen gericht op stikstofreductie, gecombineerd met blijvend hoge grond- en voerkosten, lijken hierbij een belangrijke rol te spelen. Hiermee blijft de melkveesector, net als in voorgaande jaren, in absolute zin de grootste bijdrager aan de krimp van het aantal agrarische bedrijven.
Het aantal intensieve veebedrijven (varkens, pluimvee en vleeskalveren) daalde in 2024 met drie procent tot ongeveer 4.500. Daarmee zet de neerwaartse trend van de afgelopen decennia zich door. Deze afname is deels het gevolg van natuurlijk verloop, maar ook maatschappelijke druk en strengere milieu-eisen spelen hierin een belangrijke rol.
'Zeer grote' bedrijven in opmars
Sinds 2000 is de helft van de landbouwbedrijven verdwenen in Nederland, terwijl de omvang net toeneemt. De afgelopen 15 jaar zijn vooral kleine en middelgrote bedrijven in aantal afgenomen, terwijl grote en zeer grote bedrijven zijn gegroeid. Opvallend is de groep 'zeer grote' bedrijven. Hoewel zij slechts 13 procent van het totaal uitmaken, genereren ze bijna twee derde van de totale toegevoegde waarde. De gemiddelde balanswaarde van een land- of tuinbouwbedrijf steeg eind 2023 tot ruim 4,4 miljoen euro, vooral door hogere grondprijzen en een toename van eigen grond.
“De cijfers laten zien dat de Nederlandse landbouw zich blijft aanpassen aan veranderende omstandigheden”, zegt Allard Jellema, projectleider bij Wageningen Social & Economic Research (WSER). “We zien een verdere schaalvergroting, maar ook toenemende aandacht voor duurzaamheid en innovatie.”
Krimp veestapel
De krimp in het aantal landbouwbedrijven vertaalt zich ook in een afname van de veestapel. In 2024 daalde de rundveestapel met 1,9 procent. Deze daling hangt vooral samen met de afbouw van de derogatie en hogere mestafzetkosten. De varkensstapel kromp met 3,1 procent tot 10,5 miljoen dieren. De afgelopen vijf jaar nam het aantal varkens met ruim 15 procent af. “Dit hangt nauw samen met uitkoopregelingen en de aanhoudende druk van stijgende voerkosten en tegenvallende marktprijzen”, meldt het rapport. Ook de pluimveesector krimpt: het totaal aantal kippen daalde met 4,1 procent ten opzichte van 2023.
Stijgende exportwaarde
Ondanks deze structurele veranderingen blijft de afzet van landbouwproducten hoog. In 2024 bedroeg de totale Nederlandse afzet 78,4 miljard euro, waarvan 45,3 miljard euro via export en 33,1 miljard euro via de binnenlandse markt werd gerealiseerd. Het aandeel export blijft hoog en vrijwel stabiel op 57,8 procent. De exportwaarde van Nederlandse landbouwgoederen nam sterk toe tot 128,9 miljard euro (+4,8% ten opzichte van 2023), terwijl de importwaarde groeide met 3,2 procent tot 86,1 miljard euro. Hoewel het volume van in- en uitvoer slechts licht toenam, waren de prijsstijgingen, vooral bij de export, groter, waardoor de exportwaarde iets sterker toenam dan de importwaarde.
Zelfvoorzieningsgraad
Nederland is voor akkerbouwproducten zoals tarwe en gerst niet zelfvoorzienend, onder andere vanwege het lage eiwitgehalte van binnenlandse zachte tarwe en de beperkte productie van harde tarwe. Voor aardappelen en suiker is Nederland ruim zelfvoorzienend, met productie boven de binnenlandse vraag. Ondanks de krimp van de veestapel blijft Nederland sterk zelfvoorzienend voor varkensvlees, pluimveevlees, schapenvlees, zuivelproducten en eieren, terwijl het voor rundvlees deels afhankelijk is van import.
