Wie ziet mogelijkheden in de problemen in het stikstofdebat?
Uitzonderlijk werd woensdag een actuadebat over het advies van de Raad van State gehouden in het parlement mét de regering. Na urenlang debatteren blijft het nog zeer vaag hoe Vlaanderen nu verder moet met het stikstofdossier. Een timeframe wanneer er een akkoord over decreet zal komen kreeg Vlaanderen wel van minister-president Jan Jambon (N-VA): ASAP.
Minister-president Jambon verwacht tegen eind volgende week juridisch advies op basis waarvan de politieke discussie kan voortgezet worden. “Het Departement Omgeving stelt nu een ontwerpinventaris op van de verschillende probleempunten die de Raad van State formuleerde. Vervolgens wordt hierover samengezeten met drie externe juristen. Deze specialisten zullen de problematiek objectiveren en tevens een aantal mogelijke pistes van oplossingen formuleren. Daarna kan het politieke werk beginnen. We zullen dit doen met een gemengde groep van juristen, regeringsvertegenwoordigers en parlementsleden van de drie meerderheidsfracties”, aldus Jambon. De concrete deadline om dit tot een akkoord te brengen is volgens Jambon ‘zo vlug mogelijk’.
Raad van State bijzonder kritisch over stikstofdecreet
2 oktober 2023Peptalk voor de regering
Jambon liet verder verstaan dat er een "gepast antwoord moet komen op de kritiek van de Raad van State" en er onderzocht moet worden "op welke punten de voorliggende teksten geamendeerd dienen te worden". Afsluiten deed de minister-president met een citaat van Churchill: "Een pessimist ziet een probleem in elke mogelijkheid, een optimist een mogelijkheid in elk probleem”.
Wie zich alvast als optimist in de kijker zette, was Vlaams parlementslid Steven Coenegrachts (Open Vld). In zijn openingsspeech, die veel weghad van een peptalk vlak voor een sportmatch, pleitte hij voor politieke moed om een eerlijk politiek compromis te sluiten. “Collega’s, wij kunnen dit! De dag dat wij over stikstof een ‘schoon’ politiek compromis maken, één dat gebaseerd is op wetenschappelijke evidentie en juridische logica met een afweging van de maatschappelijke belangen, dan beloof en garandeer ik jullie dat we opnieuw rechtszekerheid zullen kunnen geven aan onze ondernemers”, aldus Coenegrachts. “Het is onze verdomde plicht om opnieuw aan tafel te gaan en samen een oplossing te vinden. Allen zo geven we terug perspectief aan ondernemers, aan landbouwers, en ja, ook aan de natuur.”
Wij willen niet wachten tot de bosanemoon weer bloeit, tot de luchthaven van Zaventem gesloten is en voedsel geïmporteerd wordt uit het buitenland. Wij weigeren stil te staan terwijl de rest van de wereld vooruitgaat
Cd&v liet verstaan dat het niet zal volstaan om het ingediende decreet bij te sturen met amendementen waar Jambon op aanstuurde. "Nog nooit was het advies van de Raad van State zo scherp en duidelijk", aldus parlementslid Tinne Rombouts (cd&v). "Voortdoen met een decreet waar fundamentele problemen in zitten, is geen optie. Er is al te veel tijd verloren gegaan. Blijven doorlopen ondanks de rode lichten om dan tegen de muur van het Grondwettelijk Hof te knallen, zou een catastrofe zijn die het debacle van de terugdraaiende teller zou doen wegsmelten.”
Kipkap
De oppositie maakte gretig gebruik van het advies om kritiek af te vuren op de regering en de meerderheid. Voor Vlaams Belang is de voorgestelde aanpak volgens fractieleider Chris Janssens "juridisch kaduuk" en moet er opnieuw vertrokken worden van een wit blad. Volgens Jos D'Haese (PVDA) heeft de Raad van State ‘kipkap’ gemaakt van de voorgestelde regeling. "Stop met pappen en nathouden en teken een leefbare toekomst uit voor de landbouw." Vooruit blijft volgens Bruno Tobback bereid om vanuit de oppositie mee te werken aan een oplossing in het stikstofdossier. Maar dan moet er rechtszekerheid komen en "moet het absoluut gedaan zijn met binnenwegen en tijdelijke regelingen". "Heb het lef om keuzes te maken", aldus Tobback. "Stop met te proberen gas te geven als u in de gracht zit terwijl uw wielen ronddraaien en u nergens komt."
Ook volgens Mieke Schauvliege (Groen) heeft de Raad van State de aanpak "aan flarden geschoten". Ze verwijt cd&v en N-VA het stikstofprobleem al decennia onvoldoende ernstig te nemen. “Al twintig jaar houdt cd&v duurzame hervormingen in de landbouwsector tegen. Al twintig jaar wordt er niet gewerkt aan een betere natuurkwaliteit. En N-VA zit erbij en kijkt ernaar”, aldus Schauvliege. Ook betreurt ze dat het debat te veel gaat over vergunningen. "Er wordt niet gepraat over manieren om het stikstofbad te legen of onze zieke natuur te herstellen", aldus Schauvliege. “De oplossingen zijn niet juridisch, de oplossingen zijn ecologisch. Hoe krijgen we die stikstofemissies zo snel mogelijk naar beneden, zodat de Vlaamse natuurgebieden niet langer overbelast zijn?”
Vanuit de oppositie kwam ook veel kritiek op de afwezigheid van Bart De Wever (N-VA). “Ik vind het straf dat iemand die een voorstel van decreet schrijft dat op deze manier onderuitgehaald wordt, zelfs niet mee komt doen aan het debat over datzelfde voorstel”, reageerde D’haese. “Gisteren zei De Wever nog dat hij als parlementslid heel hard werkt in de zalen waar de beslissingen genomen worden. Zo te zien is het blijkbaar niet in deze zaal dat de beslissingen genomen worden in deze Vlaamse Regering.”
Samen naar de EU
Opvallend was de langetermijnwens van alle meerderheidspartijen om op Europees niveau de boodschap te brengen "dat dossiers zoals stikstof flexibiliteit behoeven". Dit willen ze doen samen met andere landen, die soortgelijke problematieken ondervinden. “Wij werken vandaag met generieke Europese ambities met zeer strikte timing, die niet zijn toegepast op de specifieke context van dichtbevolkte lidstaten zoals Vlaanderen”, zei Coenegrachts hierover. “Ik denk dat dit dossier ons moet leren dat sommige Europese regels aanpassingen en flexibiliteit behoeven, en dat dat een boodschap is die we op Europees niveau moeten brengen.”
Ook cd&v wil debatteren over de maatregelen op Europees niveau. “Als we vandaag een analyse maken van welke maatregelen of inspanningen nodig zijn om misschien die doelstellingen inzake stikstof te bereiken, dan zullen we misschien moeten vaststellen dat niet al die doelstellingen maatschappelijk, economisch of sociaal verantwoord zijn”, aldus Rombouts. “We moeten met Europa het debat aangaan.” Ook Jambon laat verstaan weet te hebben dat er in Europa wijzingen moeten gebeuren. Maar voegt eraan toe dat de weg om dit in Europa gewijzigd te krijgen, zeer lang is. “Ondertussen moeten we hier in Vlaanderen met vallen en opstaan wel onze verantwoordelijkheid nemen.”
