N-VA en Open Vld dienen stikstofdecreet in zonder cd&v, ministeriële instructie van tafel

Bijna twee weken geleden trok de Vlaamse regering met een stikstofpatstelling het zomerreces in. Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) wilde het stikstofdecreet, met daarin de maatregelen van het stikstofakkoord van maart, laten goedkeuren in de regering. Coalitiepartner cd&v weigerde het licht op groen te zetten zolang er niet meer duidelijkheid was over het milieuonderzoek (MER) naar twee essentiële cd&v-eisen (het salderen tussen bedrijven en de versoepeling van vergunningsrempels). De regering-Jambon trok zonder akkoord de zomer in.

Als antwoord op het uitblijven van een akkoord, kondigde minister Demir een verstrengde ministeriële instructie aan als vervanging van de eerste instructie uit 2021 om naar eigen zeggen een vergunningsstop te vermijden. Het nieuwe, aangescherpte kader was voornamelijk bedoeld voor veeteeltbedrijven, waarvoor een onvergunbaarheidsdrempel van 0,025 procent werd ingevoerd. Voor de industrie veranderde niet veel “omdat de uitstoot van deze sector toch al een dalende trend vertoont”.

Maar toen kwam het Ineos-arrest. Vorige week vernietigde de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvvB) de vergunning voor de nieuwe ethaankraker in de Antwerpse haven. Hierdoor kwam de hele stikstofdiscussie in een nieuwe stroomversnelling terecht en stemmen gingen op om versneld in te grijpen.

Instructie ingetrokken

De vernieuwde ministeriële instructie van minister Demir wordt nu ingetrokken. Als reden wordt verwezen naar het Ineos-arrest, waarin staat dat er een regelgevend kader (dus een decreet in plaats van een ministeriële instructie) nodig is voor het beoordelingskader en de verankering van vergunningsdrempels. Boerenbond en ABS trokken eerder nog naar de Raad van State tegen de instructie.

Het is duidelijk dat het Ineos-arrest voor een stroomstoot heeft gezorgd. "Het arrest noopt tot urgent handelen", zeggen fractieleiders Willem-Frederik Schiltz (Open Vld) en Wilfried Vandaele (N-VA). Daarom komt er nu een opvallend, bijna ongezien, initiatief vanuit het Vlaams parlement. Beide fractieleiders hebben donderdag, met de steun en de handtekening van hun partijvoorzitters Tom Ongena en Bart De Wever, een stikstofdecreet ingediend in het parlement.

Volgens de indieners is het voorstel "conform de afspraken gemaakt binnen de Vlaamse regering" en wordt er ook meteen een advies van de Raad van State gevraagd. "Met dit parlementaire initiatief wordt zes tot acht maanden tijd gewonnen en kan de rechtszekerheid versneld worden hersteld", luidt de redenering.

Volgens Open Vld en N-VA zal de Vlaamse regering er alles aan doen om het MER zo snel mogelijk op te starten. "Indien uit het MER-onderzoek blijkt dat de twee voorgestelde versoepelingen mogelijk zijn, dan zullen ze finaal worden ingeschreven in het stikstofdecreet", klinkt het nog.

Cd&v: “Juridisch robuust stikstofkader blijft doel”

De christendemocraten dienen het voorstel niet mee in omdat de partij haar steun aan het stikstofakkoord afhankelijk heeft gemaakt van het MER naar de twee cd&v-eisen. "Ik neem akte van de beslissing van de collega's van de N-VA en de Open Vld", reageert fractieleider Peter Van Rompuy. "Door deze procedurele stap willen zij het advies van de Raad van State versneld verkrijgen over het gehele decreet", klinkt het. "Eenmaal het advies van de Raad van State binnen is, kunnen de gesprekken in de schoot van de Vlaamse regering hervat worden om zo snel mogelijk te komen tot een juridisch robuust, definitief stikstofdecreet", aldus Van Rompuy.

Mahdi stuurt waarschuwing naar coalitiepartners

In een reeks tweets laat cd&v-voorzitter Sammy Mahdi verstaan dat hij in de eerste plaats tevreden is dat de "verschrikkelijke instructies" van minister van Omgeving Zuhal Demir zijn ingetrokken. Verder kan het advies van de Raad van State volgens hem voor "juridische opheldering zorgen". Maar dan moet de Vlaamse meerderheid ook rekening houden met dat advies als het negatief is. "Indien twee partijen van de meerderheid opmerkingen van Raad van State negeren, koppig vasthouden aan huidig voorstel en vervolgens een parlementaire meerderheid zoeken los van de bestaande meerderheid, dan belandt de regering in een nieuwe realiteit", zo stelt hij op Twitter.

Daarmee waarschuwt Mahdi coalitiepartners N-VA en Open VLD dus om niet op zoek te gaan naar een wisselmeerderheid indien het advies van de Raad van State niet positief zou zijn.

"Chemiereus (Ineos, red.) is niet belangrijker dan noden in kinderopvang en zorg. Ook daar botsen wij soms op een njet. In een normale meerderheid lopen dergelijke trajecten altijd met respect via de regeringspartijen. We zijn bereid om ons daar aan te houden. Hopelijk geldt dat voor iedereen", besluit de cd&v-voorzitter.

Dochy: "Voor voldongen feiten gesteld"

"We zijn voor voldongen feiten gesteld", zegt Vlaams cd&v-parlementslid Bart Dochy. "Het decreet werd ingediend om het advies van de Raad van State te krijgen, maar eenmaal ingediend kan het ook worden geagendeerd om te stemmen, dat weten wij natuurlijk ook." Dochy herhaalt dat cd&v de tekst niet zal goedkeuren zonder het salderen en de versoepeling van de drempels.

Hij vraagt zich ook af wat de bedoeling was van de strenge ministeriële instructie van Demir. "De mensen ongerust maken, om druk te zetten?", vraagt hij.

Vlaams Belang vraagt spoedbijeenkomst Vlaams parlement

Voor oppositiepartij Vlaams Belang is dit het einde van de Vlaamse regering. "Dit slaat de coalitie definitief aan diggelen. Terwijl ze onze boeren in complete onzekerheid stort, vertrekt de Vlaamse regering nu gezellig op verlof. De regering moet uit reces teruggeroepen worden en het Vlaams parlement moet in spoed bijeenkomen", zegt fractieleider Chris Janssens.

Vlaams Belang reageert ook verontwaardigd op de timing van de demarche. "Snel een knuppel in het hoenderhok gooien waar onze boeren het slachtoffer van zijn en dan op verlof vertrekken, wie doet zoiets?", vult Janssens aan.

Ook Vlaams parlementslid Stefaan Sintobin veroordeelt de gang van zaken. "Het stikstofdecreet zoals het nu voorligt, betekent een ramp voor de Vlaamse landbouw", zegt hij. "Onze boeren worden met de rug tegen de muur gezet door deze politieke spelletjes."

Groen: "Ene ongeziene situatie volgt de andere op in dit dossier"

Groen-fractieleidster Mieke Schauvliege "kijkt met grote ogen" naar de nieuwe stikstofwending. Zij ziet in de demarche van Open Vld en N-VA "een poging om de impasse te doorbreken". Of dat ook zal lukken, is voor Schauvliege nog onduidelijk.

"Als we onze natuur willen redden en onze landbouwers perspectief willen bieden, dan moet de stikstofuitstoot naar beneden. Zo lang dat niet verankerd ligt in een decreet en die reductie dus niet wettelijk afdwingbaar is, zal dit circus blijven duren", vreest de Groen-politica. De wettelijke verankering van die reductiedoelstelling is voor de groenen "een absolute voorwaarde is om het decreet goed te kunnen keuren."

Dat het parlement het stikstofdossier met deze noodgreep naar zich toe trekt, is voor Schauvliege een bewijs dat de Vlaamse regering "niet kan besturen". "Jambon is niet gewoon een zwakke regeringsleider, hij heeft gewoonweg geen regering meer."

Vooruit sluit steun voor decreet niet uit

Oppositiepartij Vooruit sluit niet helemaal uit dat ze het stikstofdecreet van Open Vld en N-VA zal steunen, op voorwaarde dat het beantwoordt aan een aantal principes die de partij belangrijk vindt. Zo dringt de partij al langer aan op "compensaties voor de boeren en een sprong vooruit op het vlak van volksgezondheid en de natuur". "Een decreet dat daarvoor zorgt, kunnen we ook vanuit de oppositie steunen," zegt fractieleidster Hannelore Goeman.

Vooruit wijst de regering-Jambon met de vinger. "Al maandenlang organiseert deze Vlaamse regering gewoon de stilstand. Zonder akkoord dreigt een vergunningsstop en dreigt de volledige sector tot een stilstand te komen", zegt Vlaams parlementslid Bruno Tobback.