Boeren lokken akkervogels, met succes

Op landbouwpercelen van de Sint-Sixtusabdij van het West-Vlaamse Westvleteren zijn 6 jongen uitgevlogen van de grauwe kiekendief, een broedvogel die ernstig bedreigd is. "Het waren de enige broedgevallen van deze soort dit jaar in Vlaanderen. De samenwerking tussen de broeders van de Sint-Sixtusabdij, de lokale landbouwer, een aantal overheidsinstellingen en een gedreven groep enthousiaste vogelaars verliep voorbeeldig", zegt Wim Bovens van Natuurwerkgroep De Kerkuil.

Eind april 2020 werd in Westvleteren, een deelgemeente van Vleteren, een mannetje grauwe kiekendief opgemerkt. "Enkele dagen later werd deze vogel vergezeld van een vrouwtje. Het paartje vertoonde een uitgesproken voorkeur voor een grasveld palend aan de Sint-Sixtusabdij. Het koppel werd goed op gevolgd en algauw kon worden vastgesteld dat er ook een tweede paartje aanwezig was. Vanaf dan werden de vogels dagelijks opgevolgd om uit te zoeken of er sprake zou kunnen zijn van een broedgeval. Met succes: een team van enthousiaste vrijwilligers slaagde erin om twee nesten te lokaliseren", meldt Natuurpunt.

De vogelliefhebbers legden contact met de abdij, die eigenaar is van de percelen waarop beide nesten zich bevinden. "De gronden worden echter verpacht. Met de landbouwer werd afgesproken dat hij tijdig zou laten weten wanneer hij de percelen zou maaien zodat enkele dagen voor de geplande maaidatum beide nestlocaties konden worden uitgerasterd. Door een beperkte oppervlakte rond het nest ongemaaid te laten, konden de grauwe kiekendieven ongehinderd verder broeden en kon ook de landbouwer het grootste deel van het perceel maaien. Er werd ook een latere maaidatum afgesproken waarvoor de landbouwer ook vergoed is. Een win-win voor natuur en landbouw", zegt Bovens. De boer kreeg van de Vlaamse overheid een subsidie speciaal gericht op het beschermen van een aantal zeldzame broedvogels zoals de grauwe kiekendief, de bruine kiekendief en de kwartelkoning.

Op 8 juli kregen alle jongen in het nest een wetenschappelijke ring door medewerkers van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen. Acht dagen later vloog het eerste jong uit en intussen zijn alle zes jongen uitgevlogen. De broedgevallen in Westvleteren zijn slechts het vijfde en zesde in Vlaanderen sinds 2000.

Beheerovereenkomsten bewijzen hun nut

Sinds 2000 bestaat het systeem van beheerovereenkomsten (BO), dat boeren aanmoedigt om de biodiversiteit te behouden en te versterken. Landbouwers kunnen vrijwillig zo’n vijfjarige overeenkomst aangaan met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM). In ruil voor extra inspanningen voor milieu, natuur en biodiversiteit krijgt de boer jaarlijks een vergoeding. De maatregelen die ze uitvoeren dragen onder meer bij aan erosiebestrijding, de bescherming van akker- en weidevogels en de buffering van kwetsbare landschapselementen. Het gaat dan onder meer om de aanleg van gemengde grasstroken, de zaai van voedselgewassen en aangepast mest- en maaibeheer.

Meer dan 3.800 landbouwers hebben vandaag een of meerdere beheerovereenkomsten met VLM lopen, goed voor ruim 12.000 hectare landbouwgrond. Vooral de akkervogelmaatregelen worden breed ingezet en omvatten 4.000 hectare. Dat is nodig want de populatie akkervogels is de laatste decennia sterk afgenomen.

De resultaten van dit onderzoek tonen aan dat beheerovereenkomsten voor akkervogels lonen. In goed gekozen gebieden streeft VLM er naar om 8 tot 10 procent van de landbouwoppervlakte akkervogelvriendelijk aan te leggen met behulp van beheerovereenkomsten. Het soortenbeschermingsplan grauwe kiekendief heeft bijzondere aandacht voor gebiedscoördinatie, met ruimte voor het motiveren en enthousiasmeren van landbouwers, vernieuwende opvolgings- en monitoringstechnieken en het verkennen van nieuwe maatregelen. Die aanpak stemt volgens VLM hoopvol en is ook voor andere akkervogels interessant.

Meer info over beheerovereenkomsten voor akkervogels vind je op de website van VLM.